تلسکوپ "جیمز وب" با موفقیت در فاصله 1.5 میلیون کیلومتری زمین مستقر شد

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ ناسا تأیید کرد که تقریباً یک ماه پس از پرتاب، تلسکوپ فضایی جیمز وب به مدار نهایی خود در 1.5 میلیون کیلومتری زمین رسیده است که از آنجا می‌تواند نخستین کهکشان‌های جهان را رصد کند. این تلسکوپ کار رصد جهان را از ماه‌های آینده آغاز می‌کند.

"بیل نلسون" رئیس آژانس فضایی آمریکا گفت: ما یک قدم به کشف اسرار کیهان نزدیک شده‌ایم و نمی‌توانم صبر کنم تا تابستان امسال نخستین تصاویر جدید از جهان را از تلسکوپ وب ببینیم.

"آیرین شیوایی" پژوهشگر ایرانی دانشگاه آریزونا و عضو تیم علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب درباره آخرین وضعیت "جیمز وب" در فضا گفته بود: نقطه L1 بین زمین و خورشید در فاصله 1.5 میلیون کیلومتری زمین است و رصدخانه‌های خورشیدی بسیاری در این مکان قرار داده می‌شوند که از جمله آنها ACE, SOHO, WIND, DSCOVR است. نقطه L2 در سوی دیگر خورشید نسبت به زمین و در فاصله 1.5 میلیون کیلومتری است که جیمز وب در آن قرار می‌گیرد. تلسکوپ‌های دیگری نیز در این مکان قرار داده شده بودند که از جمله آنها هرشل، پلانک و WMAP است. برای وب، مزیت مهم نقطه L2 این است که چون مکانش نسبت به زمین و خورشید همیشه یکسان است، لایه خورشیدی بزرگ فضاپیما از تلسکوپ در مقابل تابش و گرمای خورشید و زمین و ماه مراقبت می‌کند.

عضو تیم علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب تصریح کرد: اهمیت محافظت تلسکوپ از گرما و تابش خورشید و زمین در این است که جیمز وب در طول موج فروسرخ رصد می کند. فروسرخ همان تابش گرما است، بنابراین تلسکوپ باید در مقابل گرمای خورشید و زمین محافظت شود و در دمای بسیار پایین نگه داشته شود تا بتواند اجرام کم‌نور آسمانی را رصد کند. به بیان دیگر گرمای خورشید و زمین (و همچنین گرمای خود فضاپیما) حساسیت ابزارهای علمی تلسکوپ را پایین می‌آورند. برای همین همیشه لایه‌های خورشیدی وب بین تلسکوپ و خورشید قرار خواهند داشت.

وی ادامه داد: مزیت دیگر نقطه لاگرانژی این است که ارتباط با جیمز وب را برای ما آسان می‌کند، چراکه وب همیشه نسبت به زمین در یک جای آسمان است و در طول شبانه‌روز که زمین به دور خود می‌چرخد، ما همواره می‌توانیم با مراکز مختلف روی زمین با آن ارتباط برقرار کنیم. این مراکز بخشی از شبکه فضایی ژرف (Network Deep Space) هستند که شامل سه آنتن بزرگ در استرالیا، اسپانیا و کالیفرنیا می‌شوند.

شیوایی گفت: یک نکته اساسی این است که وب در نقطه L2 ثابت نخواهد بود، بلکه به دور این نقطه خواهد گردید و همزمان همراه با زمین به گرد خورشید نیز خواهد گردید. مدار تلسکوپ به دور L2 تقریباً به اندازه مدار ماه به دور زمین است که تلسکوپ را بیرون از سایه زمین و ماه نگه می‌دارد. برخلاف هابل که هر 90 دقیقه وارد سایه زمین می‌شد (چون به دور زمین می‌گشت) جیمز وب می‌تواند بدون وقفه رصد کند. جیمز وب می‌تواند به همه آسمان در طول یک سال دسترسی داشته باشد و در هر زمان نیز می‌تواند بخشی از آسمان را که از دید تلسکوپ پشت خورشید و زمین نیست، رصد کند.

"سپهر اربابی" از کارشناسان حوزه نجوم در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم درباره اهمیت پرتاب تلسکوپ جیمز وب گفت: تلسکوپ فضایی جیمز وب با قطر 6 یا 6.5 متر است که این 6 متر توان جمع‌آوری نور را بیان می‌کند یعنی در مقایسه با تلسکوپ فضایی هابل که 2.4 متر قطر دارد با چندین برابر مساحت باید آن را در نظر گرفت. این قطر یا شعاع در واقع به توان دو در آن ظاهر خواهد شد که کارکرد آن در جمع‌آوری نور از اجرام دوردست خواهد بود.

این منجم ایرانی گفت: اهمیت دیگر تلسکوپ در این است که در حوزه فروسرخ کار می‌کند که این ناحیه فروسرخ برای مطالعه پدیده‌هایی نظیر تشکیل کهکشان‌ها بسیار مهم است چراکه اینها در ناحیه بسیار دوردست از ما اتفاق می‌افتد، انتقال به سرخی که به خاطر انبساط عالم دچار می‌شوند، بسیار بیشتر است و به همین خاطر نیاز به تلسکوپی داشتیم که در ناحیه فروسرخ نزدیک و متوسط داشته باشیم تا تشکیل کهکشان‌ها را مشاهده کنیم. تلسکوپ فضایی هابل عمدتاً در ناحیه مرئی و در ناحیه فرابنفش کار کرده است.

این منجم ایرانی گفت: همه ابزارهای علمی نصب شده در جیمز وب باعث می‌شود که ما بتوانیم در همه نواحی که کهکشان‌ها تشکیل می‌شوند آنها را رصد کنیم. همانطور که می‌دانید در حدود 14 میلیارد سال پیش از این، شروع تشکیل کهکشان‌ها و ستاره‌ها بوده است. ما قادر به مشاهده تک تک ستاره‌های در حال تشکیل نخواهیم بود اما چون به صورت توده‌ای از ستاره‌ها و خوشه‌ای از ستاره‌ها تشکیل می‌شوند، می‌توانیم اطلاعات بیشتری درباره نسل اول ستاره‌ها و همینطور ساختارهای پیش‌کهکشانی و تشکیل کهکشان‌ها بدست بیاوریم.

اربابی گفت: در مجموع می‌توان گفت که تلسکوپ فضایی جیمز وب می‌تواند در عرصه نجوم و کیهان‌شناسی رصدی، عصر جدیدی را برای بشریت آغاز خواهد کرد. تشکیل کهکشان‌ها، تشکیل نسل اول ستاره‌ها، جو سیاره‌های فراخورشیدی از جمله موضوعاتی است که جیمز وب به آنها خواهد رسید و احتمالاً کشف‌های بزرگی توسط وب در راه است که ما امروز از آن بی‌خبر هستیم. حضور جیمز وب می‌تواند در صورت موفقیت این ماموریت، انقلابی در نجوم رصدی را رقم بزند.