تنقیح قوانین گامی دیگر در تعامل دولت و مجلس است

آئین رونمایی از چهار کتاب تنقیح قوانین با حضور بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، مجید انصاری، معاون حقوقی رئیس جمهور، شهرام دبیری، معاون امور مجلس رئیس جمهور و مهدی عبدالملکی، معاون قوانین مجلس، برگزار شد.

نگاهداری در این مراسم با اشاره به اینکه مسئله تنقیح قوانین سال‌ها مطرح بوده، اظهار کرد: امیدواریم مجموعه‌ای که امروز رونمایی می‌شود، در ارتقای کیفیت قانون گذاری در کشور مثمر ثمر باشد.

وی به تراکم قوانین و وجود نص‌های صریح و ضمنی متعدد در نظام حقوقی کشور اشاره کرد و افزود: تنقیح قوانین ضرورتی است که از چند سال گذشته در معاونت حقوقی مجلس دنبال شده است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس بیان کرد: ریاست محترم مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم تأکید ویژه‌ای داشتند که از ظرفیت هوش مصنوعی در این امر خطیر استفاده کنیم. حدود 2 سال است که همکاران ما در مرکز پژوهش‌ها و معاونت قوانین مجلس با همکاری یکدیگر، نسخه این سامانه را آماده کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه ساخت سامانه تنقیح قوانین با کمک هوش مصنوعی یک فعالیت بین رشته‌ای شامل مسائل حقوقی و فنی بوده، اظهار کرد: اینگونه فعالیت‌ها، در کنار ظرفیت‌ها و قابلیت‌های زیادی که ایجاد می‌کند، مخاطراتی نیز به همراه دارد. به همین دلیل ما سعی کردیم با رویکرد علمی و کارشناسی و با احتیاط لازم در زمینه به‌کارگیری هوش مصنوعی و ظرفیت‌های فناوری جدید، در این زمینه گام برداریم.

نگاهداری گفت: یک گروه متخصص از حقوقدانان کشور و گروهی از متخصصان هوش مصنوعی در ساخت این سامانه مشارکت داشتند که نتیجه این همکاری 2 ساله، رونمایی از این سامانه است.

وی توضیح داد: حدود 6 ماه پیش، این سامانه در گستره محدودتری فعال شد تا ایرادات آن شناسایی و رفع شود و اکنون تشخیص معاونت قوانین مجلس و متخصصان مرکز پژوهش‌های مجلس این بود که فاز عمومی این سامانه قابل استفاده است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس برخی از قابلیت‌های این سامانه را برشمرد و گفت: این سامانه توان تنقیح نص صریح قوانین را دقت نزدیک به 90 درصد و همچنین راستی آزمایی قوانین ضمنی با دقت حدود 70 درصد را دارد.

وی با تأکید بر اینکه نباید نقش نیروی انسانی را در تنقیح قوانین نادیده بگیریم، افزود: این سامانه با ظرفیت‌های خوبی که در اختیار عموم مردم، حقوقدانان و نمایندگان مجلس قرار می‌دهد، به پیشبرد سریع‌تر تنقیح قوانین کمک خواهد کرد.

نگاهداری با بیان اینکه این سامانه گام دیگری در مسیر تعامل دولت و مجلس است، خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس اگر بخواهند پیش‌نویس طرحی را آماده کنند یا دولت بخواهد پیش‌نویس لایحه‌ای را تهیه کند، می‌توانند از قابلیت‌های برجسته دستیار تنقیح قوانین استفاده کنند.

نگاهداری ادامه داد: برنامه‌ریزی ما برای فاز بعدی این سامانه، تمرکز بر قابلیت تنظیم متون قوانین جامع است و به‌نوعی ابزار هوش مصنوعی به‌عنوان دستیار در اختیار نمایندگان مجلس و حقوقدانان قرار می‌گیرد.

وی با تأکید بر برنامه‌ریزی برای مدیریت دانش کار، افزود: در کنار این سامانه، چهار جلد کتاب هم رونمایی می‌شود که شامل همه اقدامات دانشی و تخصصی، به عنوان زیربنای این سامانه است.

سامانه تنقیح قوانین در اختیار قوای سه‌گانه

محمدامین کیخای‌فرزانه، مسئول پروژه سامانه دستیار هوشمند تنقیح قوانین، در ادامه این مراسم به بیان توضیحاتی در مورد فرایند طراحی و به‌کارگیری این سامانه پرداخت و گفت: هوش مصنوعی امروز می‌تواند در قانون‌گذاری مؤثر باشد.

وی با بیان اینکه برای سامانه دستیار هوشمند تنقیح قوانین کارهای کارشناسی و پژوهشی تخصصی انجام شده است، بیان کرد: با ارزیابی‌های انجام شده، به این نتیجه رسیدیم که فرایند تنقیح قوانین در کشور ناکارآمد است. بنابراین بعد از این آسیب‌شناسی به فکر طراحی این سامانه افتادیم.

مدیر گروه حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضائیه با بیان اینکه افق ما رسیدن به تنظیم قوانین جامع از طریق این سامانه است، گفت: امروز قائل به این هستیم که تنقیح قوانین در حوزه‌های مختلف قابل استخراج است و بعد از این مرحله باید به مرحله تنظیم قوانین توسط هوش مصنوعی برسیم که در فازهای بعدی پروژه این امر را دنبال می‌کنیم.

وی با بیان اینکه بیش از 20 نفر در 3 سال برای این سامانه زحمت کشیده‌اند، گفت: ما می‌توانیم این سامانه را در اختیار قوای سه‌گانه قرار دهیم تا هر کدام از قوا در حوزه تخصصی و مورد نیاز خود از آن استفاده کنند. اما ماهیت این سامانه کمک به نمایندگان برای اشراف کامل بر قوانین است.

وی در تشریح اهمیت این سامانه بیان داشت: به دلیل آنکه دچار تعدد و تکثر شدید قوانین هستیم، سامانه تنقیح قوانین با استفاده از هوش مصنوعی باعث سرعت بخشی به تنقیح قوانین خواهد شد و این یعنی فرایندهای طولانی مدت در مدت اندکی قابل انجام است.