توریست‌ها در دو راهی هتل‌ها

استدلالی که فعالان صنعت هتلداری مطرح می‌کنند این است که با توجه به بالا رفتن هزینه های این صنعت و از سوی دیگر کاهش توان اقتصادی مردم برای استفاده از خدمات هتل، حیات اقتصادی آنها به خطر افتاده است. آنها همچنین به تجربه سایر کشورها در دو نرخی کردن هزینه هتل ها اشاره می‌کنند و می گویند نباید برای خدمات هتل داری به توریست های خارجی سوبسید داد، همچنان که نرخ بازدید از سایت های تاریخی برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است.

در مقابل یک پژوهشگر گردشگری چنین راهکاری را کوتاه مدت دانسته و تجربه سایر کشورها را هم محدود به برخی مقاصد و شهرهای گردشگرپذیر عنوان می‌کند. در عین حال او هم معتقد است باید در میان دو راهی نرخ ثابت و متغیر، گزینه دوم را به شکل پایلوت امتحان کرد.

جمشید حمزه زاده رئیس جامعه هتلداران ایران در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» دو نرخی شدن را شرط حیات صنعت هتل داری می داند و می گوید: ما با کاهش ارزش پولی در سال‌های اخیر مواجهیم همین موضوع سبب شده هزینه اقامت هتل برای گردشگران خارجی بسیار پایین باشد. در مقابل هزینه های هتل داری به واسطه تورم و... به شدت افزایش یافته و فعالان این بخش را دچار مشکل کرده است.

به گفته این فعال صنعت هتل داری یک گردشگر خارجی برای هر شب اقامت در هتل در ایران 50 دلار پرداخت می‌کنند که هزینه بسیار محدودی در مقابل سایر کشورهاست. او می افزاید: با دو نرخی شدن این هزینه، توریست هایی که از سایر کشورها به ایران سفر می‌کنند هزینه های مشابه عرف دیگر کشورها را می پردازند. این موضوع در عین حال سبب می‌شود بخشی از ضرر و زیان هتل دار جبران شده و بتواند در بازار گردشگری باقی بماند.

حمزه زاده چنین رویه ای را حمایت از گردشگری داخلی هم می داند و می گوید: در وضعیت دو نرخی، توریست داخلی هم شاهد افزایش قیمت خدمات هتل داری نخواهد بود و می‌تواند با نرخی معقول از این خدمات بهره مند شود.

رئیس جامعه هتلداران ایران به رویه سایر کشورها در این زمینه اشاره و اضافه می‌کند: در بسیاری از کشورها شاهد دو نرخی بودن هزینه هتل‌ها هستیم. در دبی، پاریس، مادرید یا رم به شکل میانگین هزینه هر شب اقامت یک گردشگر حدود 150 دلار یا یورو است و چنین نرخی برای آنها مرسوم و عرفی است. ما در ایران با تک نرخی بودن هتل ها به گردشگران خارجی سوبسید می دهیم که همین موضوع به هدررفت سرمایه منجر می‌شود.

او همچنین دو نرخی بودن هزینه بازدید از سایت های تاریخی را رویه ای می داند که مدت هاست در کشور وجود دارد و می گوید: در حال حاضر مجموعه دولت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دو هزینه جداگانه برای توریست های ایرانی و خارجی برای بازدید از سایت های تاریخی دریافت می‌کند. این موضوع می‌تواند برای هتل ها نیز اجرایی شود.

فرصت و تهدید سیاست دو نرخی

ارشک مسائلی پژوهشگر گردشگری در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه در بخش هتلداری در ابتدا بحث این بود که دو نوع دریافتی متفاوت به لحاظ ریالی و ارزی داشته باشند، به این معنا که از گردشگر داخلی ریال دریافت شود و از توریست خارجی هزینه دلاری بگیرند. منتها دولت ها با این رویه موافق نبودند. او می افزاید: بحثی که این روزها وجود دارد این است که دو نرخ برای هتل ها داشته باشیم منتها در هر دو مورد به شکل ریالی هزینه ها دریافت شود.

این پژوهشگر حوزه گردشگری چنین رویه ای را دارای نکات مثبت و منفی می داند و اضافه می‌کند: دو نرخی بودن مجموعه فرصت ها و تهدیدهایی برای گردشگری ایران دارد. وجه مثبت آن این است که با افزایش هزینه خدمات برای توریست خارجی، هتل دار می‌تواند هزینه های خود را پوشش دهد.

به گفته مسائلی در عین حال این رویه ممکن است در نهایت به تبعیض در ارائه خدمات برای گردشگران داخلی و خارجی منجر شود. او می گوید: با اجرایی شدن دو نرخی شدن هزینه ها در هتل ها، ممکن است دو نوع خدمت هم ارائه شود. به این معنا که خدماتی که به توریست خارجی می‌شود کاملا متفاوت با گردشگر داخلی باشد. مثال عینی چنین رویه ای را در پروازها شاهد هستیم.

کسانی که هزینه بیشتری می پردازند در بخش بیزینس کلاس می نشینند که فاصله صندلی ها بیشتر است و خدمات بهتری دریافت می‌کنند و در مقابل کسانی که بلیت ارزان تر را تهیه می‌کنند در بخش اکونومیک مستقر شده و در فضایی فشرده تر با خدمات محدودتر سفر می‌کنند. در هتل ها هم می‌تواند این رویه اعمال شود، به این معنا که سطح خدمات به توریست داخلی کاهش یابد، آنها را در اتاق های رو به خیابان که سروصدای بیشتری دارد اسکان دهند و در مقابل اتاق هایی که سکوت بیشتری دارد را برای گردشگران خارجی در نظر بگیرند.

مسائلی معتقد است دو نرخی بودن رویه ای نیست که بتوان آن را در بازه زمانی طولانی اعمال کرد، او می افزاید: این رویه در کوتاه مدت جواب می‌دهد. برای اجرایی شدن آن هم باید چند پایلوت در نظر گرفته شود تا اگر اشکالاتی دارد، برطرف شود. در این بازه زمانی همچنین ممکن است متوجه شویم این سیاست به کل غلط بوده و آن را به رویه سابق برگردانیم. از این رو اجرای آن برای تمام شهرهای کشور به صلاح نیست.

او در این باره که آیا چنین سیاستی در سایر کشورها در همه شهرها معمول است، می گوید: در برخی مقاصد مانند بارسلون یا آنتالیا که برای گردشگران بسیار جذاب هستند ممکن است چنین رویه ای را شاهد باشیم اما این موضوع در کل هتل های اسپانیا یا ترکیه وجود ندارد. به علاوه گردشگری در این کشورها مرحله نوزادی را طی کرده و به مرحله بلوغ رسیده اند. آنها 70 تا 80‌درصد ظرفیت هتل هایشان را پر کرده و در ادامه برای توریست داخلی تخفیف هایی را در نظر می‌گیرند. در ایران ما هنوز به مرحله بلوغ در گردشگری نرسیده ایم. بنابراین همچنان که گفته شد باید سیاست دو نرخی بودن هزینه هتل ها را در کوتاه مدت و آنهم در چند پایلوت اجرایی کرد.

سیاست دو نرخی در بارسلون و آنتالیا که مسائلی درباره آن صحبت می‌کند سیاستی نیست که به شکل رسمی وجود داشته باشد. شهروندان اسپانیا با رزرو هتل در سایت های داخلی این کشور می‌توانند از برخی تخفیف ها بهره مند شوند. در ترکیه نیز چنین سیاستی درباره برخی مقاصد وجود دارد. به این معنا که اگر از برخی سایت های داخلی رزرو انجام شود هزینه پایین تر است در حالی که گردشگران خارجی که از سایر سایت ها برای رزرو استفاده می‌کنند هزینه های بیشتری را می پردازند.

سیاست دو نرخی در مقاصد محبوب

در هند برخی از هتل های دولتی یا هتل های مجاور سایت های تاریخی نرخ بیشتری از توریست های خارجی طلب می‌کنند. با این حال در این کشور چنین رویه ای درباره همه شهرها وجود ندارد و بیشتر به شهرهای توریستی مانند آگرا، جیپور، و واراناسی محدود می‌شود. در تایلند هم این موضوع در شهرهای توریستی مانند چیانگ مای، پوکت و کرابی شایع است، همچنان که در نپال هم چنین رویه ای را در مناطق توریستی مثل کاتماندو و پوخارا شاهد هستیم.

در کامبوج، مصر، اندونزی، کوبا، میانمار یا مراکش نیز در مقاصد محبوب توریستی در برخی هتل ها یا اقامتگاه ها تفاوت نرخ را مشاهده می کنیم و در مقابل مردم محلی از تخفیف های ویژه استفاده می‌کنند. از این روست که به نظر می‌رسد اعمال چنین رویه ای در ایران در همه مقاصد و شهرها ممکن است تمایل توریست ها به اقامت در آنها را کاهش داده و در نهایت به ضرر چنین مقاصدی که در اولویت اول گردشگران برای بازدید قرار ندارند، تمام شود.