توقف یک روزه «می‌خواهم زنده بمانم» و یادآوری یک مشکل چندساله

به گزارش ایسنا، در حالی که قرار بود پانزدهمین قسمت از سریال «می‌خواهم زنده بمانم» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی، طبق روال همیشگی صبح روز دوشنبه (10 خرداد ماه) روی پلتفرم فیلمو منتشر شود، این سریال با توقف یک روزه در پخش مواجه شد. در همین راستا روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که به دنبال شکایت معاونت فرهنگی و اجتماعی ناجا و پیگیری چندباره، بخش‌هایی از این سریال نیاز به بازبینی دارد.

پیش از این روابط عمومی فیلیمو هم در بیانیه ای اعلام کرده بود که برای حل این مشکل چشم به سعه صدر مسوولان بسته است و از آنها خواسته بود که «با آرامش به نظاره سریال بنشینند؛ تا سرنوشت شخصیت‌های منفی سریال بر اساس روند منطقی درام به سرانجام برسد و سازندگان جرأت و جسارت پرداختن به اتفاقات مهم و افراد نیک و بد روزگار را در کسوت های مختلف داشته باشند.»

مشکلی که به نظر می رسد خوشبختانه این بار با همراهی و مساعدت ها یک روزه حل شده باشد و به زودی شاهد منتشر شدن قسمت جدید از سریال باشیم.

در این میان، اما این پرسش همچنان قابل طرح است که ناهماهنگی ها در حوزه تولیدات شبکه نمایش خانگی بین ارشاد و صداوسیما، پس از این به چند پروژه دیگر آسیب می زند؟ و مهمتر از آن اینکه تا چه زمان باید شاهد این باشیم که انتقاد به یک قشر از جامعه در یک فیلم یا سریال، واکنش هایی شدیدتر از نمونه ها مشابه در استانداردهای جهانی را به دنبال داشته باشد.

خصوصا که برای مثال در سریالی مانند «می خواهم زنده بمانم»، با وجود نشان دادن نفوذ شخصیت های منفی در بخشی از نیروی انتظامی در دهه اول انقلاب، بر حضور نیروهای خدوم و درست‌کاری هم تاکید شده است که اتفاقا در جریان این سریال به دلیل ایستادگی برای کشف حقیقت، شهید می‌شوند. بنابراین شاید بتوان انتظار داشت که با کمی اغماض بیشتر در پذیرش کاراکترها از هر قشری، در نهایت بتوان به خلق و ارائه شخصیت هایی جذاب کمک کرد.

در همین راستا، حسن هدایت، از کارگردانان قدیمی تلویزیون که ساخت مجموعه‌ای چون «کارآگاه علوی» را در کارنامه دارد، در گفت‌وگو با ایسنا درباره خط‌قرمزهای پرداختن به نهادهایی همانند نیروی انتظامی اظهار می‌کند: این مساله‌ای قدیمی است؛ از دورانی که تلویزیون در ایران رشد پیدا کرد، هر موضوعی که به نوعی مرتبط با یکی از نهادهایی همانند نیروی انتظامی، ارتش و پزشکان بود، همیشه با گفت‌وگو، بحث و اعتراض مواجه شده است.

او ادامه می‌دهد: یکی از دلایل اصلی این است که نهادهای متولی ساخت آثار نمایشی همانند سازمان صداوسیما و وزارت ارشاد خط قرمزها را مشخص نکرده‌اند و از سوی سایر نهادها نیز خط قرمزهای مشخص ندارند. این در حالی است که اغلب کشورهای پیشرفته دنیا در حوزه تولید فیلم و سریال، خط قرمزهای مشخصی دارند و می‌دانند که در چه محدوده‌ای می‌توانند فعالیت داشته باشند. ما اما حدود خط قرمزها و ممیزی‌ها را تعریف نکرده‌ایم و این خط قرمزها نیز به تناسب رئیس‌های مختلفی که روی کار می‌آیند و شرایط اجتماعی موجود، مدام در حال تغییر هستند.

هدایت خاطرنشان می‌کند: سینمای کشورهای پیشرفته در حوزه نمایشی که تعریف‌های استانداردی برای ممیزی دارند، تمام زیر و بم پلیس‌ها را مطرح می‌کنند و حتی ممکن است رئیس پلیس را هم به عنوان فردی فاسد نشان بدهند، اما تنها چیزی که در پایان نتیجه می‌گیرند این است که سیستم بر تمام این فسادها پیروز می‌شود. در واقع حرفشان این است که افراد در هر سیستمی ممکن است اشتباه کنند یا فاسد و جانی شوند، اما اگر سیستم سالمی وجود داشته باشد، می‌تواند تمام عیوب را برطرف کند. اما متاسفانه ما اینگونه تصور می‌کنیم که همه نهادها در کشور ما عاری از اشتباه هستند و اگر بخواهیم عیب‌های آنها را مطرح کنیم، حتما به دشمن کمک کرده‌ایم؛ در حالی که اگر مطرح نکنیم، به دشمن کمک کرده‌ایم.

او با اشاره به همین انتقاد از تمام نهادها، تاکید می‌کند: اگر یک نهادی را چه امنیتی و چه غیرامنیتی بازبینی و با شکل انتقادی به آن نگاه نکنیم، شک نکنید که حتما آن نهاد دچار فساد می‌شود. سیستم سالم یعنی سیستمی که مرتبا خود را مورد بازبینی قرار می‌دهد. بازبینی هم فقط توسط بازرسان یک نهاد صورت نمی‌گیرد، بلکه افکار عمومی هم باید در این بازبینی نقش داشته باشد. در این میان بخش عمده‌ای از افکار عمومی در نهادهایی همانند مطبوعات، رادیو تلویزیون، سینما و... شکل می‌گیرد. در نتیجه اگر متولیان امر اجازه ندهند افراد با دید انتقادی به نهادها نگاه کنند، مشکلات آن مجموعه بزرگتر و بزرگتر می شود.

این کارگردان و تهیه‌کننده در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به مشکلات پیش‌آمده برای سریال «می‌خواهم زنده بمانم»، یادآور می‌شود: با وجود تمام این موضوعات اما باز هم برایم جای تعجب است که چرا برای یک سریال در حال پخش، این مشکل به وجود آمده است. به هر حال نیروی انتظامی از گذشته نهادی به نام ناجی هنر داشته که فیلمنامه‌هایی که به نحوی پلیس در آنها نقش دارد را مورد بررسی قرار می‌دهد و اگر با چارچوب‌های آنها هماهنگ بود که هیچ و اگر هم نبود تذکراتی را مطرح می‌کنند. بنابراین دوستان سریال اگر با ناجی هنر هماهنگ کرده باشند که این اعتراض‌های مطرح شده کاملا بی‌معنی است؛ چرا که نهاد داخلی نیروی انتظامی محتوایی را تایید کردند و آنگاه خود نیروی انتظامی آن را زیر سوال برده است! اگر هم مشورت نشده باشد، می‌توان مشکلات پیش‌آمده را با گفت‌وگو حل کرد.

هدایت در ادامه اضافه می‌کند: به طور کلی اگر در هر مجموعه نمایشی مشکلی پیش آمده که باعث هتک حرمت یک نهاد شده است، به جای اینکه سریال را سلاخی و با هجمه برخورد کنند، می‌توانند میزگرد بگذارند، منطقی درباره این موضوع به گفت‌وگو بنشینند و در نهایت به یک جمع‌بندی برسد. این اقدام می‌تواند نشانگر این باشد که نیروی انتظامی علاوه بر اینکه انتقادات را می‌پذیرد، می‌تواند عیب و ایرادهای یک مجموعه را هم به درستی مطرح کند. انجام این کارها ساده است، اما ما متاسفانه عادت داریم که همه چیز را با زور و تهدید انجام دهیم.

هدایت همچنین در پاسخ به این پرسش که چگونه با وجود خط‌قرمزهای فراوان برای پرداختن به نهادهایی همانند نیروی انتظامی، برخی از آثار نمایشی می‌توانند بدون هیچ محدودیتی به سایر نهادهای کشور بپردازند، می‌گوید: به دلیلی که متاسفانه فیلم‌هایی که درباره یکسری نهادها ساخته می‌شوند عموما جانبدارانه هستند؛ البته باید این نکته را هم در نظر داشت که با توجه به اینکه نیروی انتظامی بیشتر با مردم ارتباط مستقیم دارد و کمتر به سیاست آغشته است، از حساسیت بیشتری برخوردار است. اما باز هم این حساسیت نباید منجر به افزایش خط قرمزها شود. ما در سینما و تلویزیون حتی فیلم‌هایی داریم که روحانیون را مورد انتقاد قرار داده و بیان کرده است که آنها نیز دچار اشتباهاتی می‌شوند.

او در پایان خاطرنشان می‌کند: در نهایت باید بپذیریم که در هر قشر و هر سیستمی همیشه یک نوع ویروس وجود دارد که اگر ما این ویروس‌ها را شناسایی نکنیم، به موقع هشدار ندهیم و تلنگر نزنیم، این ویروس‌ها به سرطان تبدیل می‌شود.

انتهای پیام