جزییات پرهزینه‌ترین پروژه درباره ردیف موسیقی
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نشست رسانه‌ای دست اندرکاران پروژه موسیقی «دستگاه‌های موسیقی ایران» به آهنگسازی و تالیف حسین علیزاده که به نوعی تازه‌ترین پروژه موسیقایی و پژوهشی این آهنگساز مطرح کشورمان محسوب می‌شود، روز شنبه سی و یکم شهریور در فرهنگسرای ارسباران تهران برگزار شد. علی بوستان مدیرتولید مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» در ابتدای این برنامه که اجرای آن بر عهده شهرام...
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نشست رسانه‌ای دست اندرکاران پروژه موسیقی «دستگاه‌های موسیقی ایران» به آهنگسازی و تالیف حسین علیزاده که به نوعی تازه‌ترین پروژه موسیقایی و پژوهشی این آهنگساز مطرح کشورمان محسوب می‌شود، روز شنبه سی و یکم شهریور در فرهنگسرای ارسباران تهران برگزار شد.
علی بوستان مدیرتولید مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» در ابتدای این برنامه که اجرای آن بر عهده شهرام صارمی بود توضیح داد: مجموعه پیش رو حاصل یک دوره کار فشرده نزدیک به چهارساله بود که تالیف آن از 1399 توسط استاد حسین علیزاده آغاز شد و پس از انعقاد قرارداد‌ها با ناشر این مجموعه ادامه پیدا کرد. این در حالی است که نسخه صوتی این پروژه با همکاری چندین نوازنده معتبر اجرا شده است.
وی افزود: ما در هر ماه، یک دستگاه موسیقی را تمرین و ضبط می‌کردیم و با توجه به اقتضائات کرونا و دیگر مسائل اجتماعی کار با تاخیراتی مواجه شد. اما بعد از پایان ضبط که در مرداد سال 1401 بود تلاش کردیم وارد مسیر میکس و مسترینگ شویم. پس از طی این پروسه بود که کار‌های مربوط به نشر و حوزه گرافیک آغاز شد و کار‌ها تا به امروز ادامه پیدا کرد.
بوستان تاکید کرد: آنچه از پروژه مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران پیش روی مخاطبان قرار گرفته، نوع متفاوتی از آنچه در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایرانی می‌شناسید است که استاد علیزاده روی بسیاری از آنها نگاه جدیدی را وارد کرد. البته قرار بود به دلیل همین ویژگی‌ها کار‌ها به صورت مجزا منتشر شود، اما بعدا تصمیم گیری شد که کار در قالب یک مجموعه واحد در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد. امروز هم بهترین موقعیت بود که می‌توانستیم کار را رونمایی کنیم. البته غیر از نشر فیزیکی این مجموعه بنا داریم در بستر مجازی نیز این پروژه را پیش روی مخاطبان قرار دهیم. مراجع مکتوب این پروژه تحت وب هم توسط نشر کارمان انجام گرفته و دوستان با مراجعه به سامانه این منجموعه می‌توانند به این آثار دسترسی پیدا کنند.
آتوسا ارباب نماینده انتشارات کارمان هم پس از توضیحاتی درباره فعالیت‌های این مجموعه در حوزه کسب و کار‌های فرهنگی درباره مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» حسین علیزاده گفت: اصالت پروژه، نوآوری، کیفیت بالای موسیقی و تاثیرگذاری ارزش‌های فراوان مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران بود که تلاش کردیم در راستای عمومی سازی هنر فاخر فضایی را فراهم سازیم تا در خدمت هنرمندانی، چون حسین علیزاده باشیم. ما دوست داشتیم نمونه‌ای را در کسب و کار‌های بخش خصوصی ایجاد کنیم که بتوانند حمایت بهتری از هنر فاخر و نه هنر زودبازه داشته باشند. در این زمینه هم تلاش کردیم طی این 45 ماه در خدمت تیم تولید باشیم.
سیروس جمالی شاعر مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران که اشعار خود را به صورت اختصاصی در این مجموعه قرار داده است هم در بخش دیگری از این نشست رسانه‌ای گفت: در اولین لحظات آغاز این پروژه سعادت داشتم که در کنار استاد علیزاده باشم. البته چندین وقت قبل از آغاز رسمی تولید پروژه حرف‌ها و گفتگو‌هایی برای چارچوب این پروژه انجام گرفته بود و من تلاش کردم با یک روش جدید و با به میان آوردن اسم گوشه‌های ردیف آنها را در اشعار این پروژه پیاده‌سازی کنیم و بسیار خوشحالم که در حد و توان توانستن کنار استاد علیزاده باشم و این پروژه را رقم بزنیم.
وی ادامه داد: دورانی که این پروژه آماده می‌شد برای همه ما دوران سخت و دشواری بود، اما ما تلاش کردیم که بتوانیم در این فضا نفسی بکشیم و با ابتکارات جدید کار را به سمتی هدایت کنیم که به واسطه حمایت‌ها و اعتماد استاد علیزاده بتواند فضای متفاوتی برای یک اثر مهم و ارزشمند در یک مدت اندک ایجاد کند.
حسین علیزاده آهنگساز و مدیر هنری پروژه «دستگاه‌های موسیقی ایران» هم در بخش دیگری از این نشست توضیح داد: خوشحالم که هم من و هم شما پرچم هویت ایرانی را برافراشته کردیم. وقتی از هویت صحبت می‌کنیم سعی می‌کنیم آن را جهانی کنیم. اما تا زمانی که به این سرزمین و ریشه‌ای که داریم اعتبار ندهیم کار جلو نمی‌رود. ما در ایران برای یک فرهنگ جهانی صحبت می‌کنیم که آن را دست کم گرفتیم. در حالی که ایران با همه افت و خیز‌ها یک خاطره جاودان در دنیا دارد و آن فرهنگ ایرانی است. شما قلم به دست دارید و ما با سیم‌های سازهایمان از فرهنگ پاسداری می‌کنیم. پاسداری از فرهنگ را هم می‌تواند به ابعاد منفی و مثبت تبدیل کرد.
وی افزود: افراد مسئول در تمام مصاحبه‌هایی که می‌کنند همواره از یک گذشته دور صحبت می‌کنند که ایران چه بود. اما اگر ریشه‌ها و تاریخ را بدون توجه به مفاهیم سیاسی داشته باشیم می‌بینیم که زندگی و زیست بشر در فرهنگ و هنر هویت ایرانی ماندگار شده است. پس فرهنگ ایران می‌تواند ظرفیت جهانی داشته باشد و خیلی از بزرگان ادبیات چنین کاری کردند. فضایی که در عرصه‌های هنری هم دیده شده است، اما متاسفانه در حوزه موسیقی آن طور که باید توجه خوب و مهربانانه‌ای نشده است. به نظر من وقتی در این موقعیت قرار می‌گیریم گویی حرف‌مان درک نمی‌شود در حالی که موسیقی فرهنگ و تشکیلاتی جداناپذیر از فرهنگ و هنر ایران عزیزمان است.
علیزاده تصریح کرد: من بر این باور هستم خلاصه‌ای از جهان در ایران فرهنگی زندگی می‌کند و هنرمندی که در این موقعیت زندگی می‌کند موظف است که خود را متعلق به تاریخ و ریشه‌ها بداند و بدون توجه به برخی ناملایمات کار‌های بزرگی را انجام دهد. این یک حس خوب است که وقتی از ایران حرف می‌زنیم از فرهنگ و هنر سرزمینی حرف بزنیم که موسیقی حرف اول و آخر را می‌زند. متاسفم که هنوز خیلی‌ها متوجه موسیقی نشدند و وقتی به چنین شرایطی می‌رسیم اگر ریشه نداشته باشیم، این کار‌های ما تبدیل به حباب می‌شود. در تمام دنیا روی ریشه‌ها صحبت می‌کنند و این وظیفه‌ای است که در دنیای معاصر اتفاق می‌افتد.
این آهنگساز و نوازنده شناخته شده موسیقی کشورمان در بخش بعدی صحبت‌های خود توضیح داد:ای کاش شرایط به گونه‌ای باشد که برخی دیگر پشت در‌های بسته برای هنرمندان تصمیم گیری نکنند و فضایی را فراهم سازند که هنرمندان فعالیت‌هایی را برای ایران انجام دهند. این پروژه در بدترین شرایط روزگار ما یعنی در دوران کرونا در ذهنم شکل گرفت و دیدم می‌توانیم بر اساس آنچه از خلاقیت و نبوغ هنرمندان نسل جوان ایران می‌شناسم کاری را برای تاریخ این سرزمین داشته باشیم. ما گنجینه بزرگی در ایران داریم و هر وقتی که در ایران چنین فرصتی وجود داشته باشد می‌توانیم کار کنیم. این پروژه در روزگار سخت کرونا در ذهنم شروع شد و، چون خودم را هنرمندی می‌دانم که به ردیف موسیقی ایران مسلط است تلاش کردم این ریشه را در معاصر ارائه دهم.
وی بیان کرد: طی سال‌های اخیر ردیف‌های زیادی توسط ناشران به صورت زیرمیزی منتشر شده است ولی چه سر کلاس چه موقع ضبط، استاد فکر می‌کرده که شاگرد روبهروی او نشسته است. او فکر نمی‌کرد که شاید مخاطب هم می‌تواند روبهروی او باشد. ولی وقتی استادانی، چون صبا، وزیری و شهناز به این نکته بسیار مهم در ورای آنچه در حوزه آموزش می‌گذرد پی بردند ماجرا شکل دیگری گرفت و آنها توانستند موسیقی ردیف را به درستی به مخاطبان معرفی کنند. این روند در شرایطی قرار گرفت که در دوران معاصر به واسطه مجموعه هایی، چون کانون پرورش فکری و مرکز حفظ و اشاعه فعالیت‌های خوبی اجرا شد، اما بعد از مدتی ماجرا به سمت دیگری رفت و موضوع ردیف بسیار تکراری شد و خیلی روی یک ردیف متمرکز شدند. در حالی که اگر به همین فعالیت‌های ما در مرکز حفظ و اشاعه توجه می‌کردند می‌توانستیم شاهد اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی ردیف باشیم. چون ما در آنجا با انواع و اقسام ردیف‌های استادان برجسته موسیقی آشنا می‌شدیم که دربرگیرنده ارزش‌های زیادی بود.
علیزاده تصریح کرد: درباره تصمیمات اشتباهی که پیرامون ردیف صورت گرفته من مصاحبه‌های متعددی داشتم و بار‌ها از نقصان‌های موجود در مراکز آموزشی حرف زدم. به همین جهت با خودم فکر کردم که این ماجرای ریشه‌ها را به شکلی دیگر نگاه کنم. به هر حال ردیف مسیری است که مردم آنچنان با آن آشنایی ندارند و من آمدم تا به واسطه طراحی‌هایی که در این زمینه انجام می‌دهم، ردیف را به مردم معرفی کنم. اینها صرفا آثار مردمی هم نیستند بلکه یک بسته آموزشی خوبی است. پس وقتی به موسیقی فکر می‌کنیم خیلی سخت است که هم تعریف دانشگاهی و هم تعریف مردمی داشته باشد. مسیری که واقعا به تنهایی نمی‌توانستم آن را انجام دهم و یک تیم 100 نفره همراه من بود.
این آهنگساز و نوازنده گفت: وقتی مردم برای ما در این حوزه مهم می‌شوند پس باید در حوزه محتوا نیز کار‌های اختصاصی انجام دهیم که سیروس جمالی به عنوان یکی از شاگردان من که امروز دوست و رفیق من است، تمام تلاش خود را انجام داد که با زبان شاعری یک نقاشی را با زبان هنری به پروژه دستگاه‌های موسیقی ایران منتقل کند. پروژه‌ای که یک نسل آگاه و باسواد موسیقی در این جریان همراه من بودند. این نسل بسیار جلوتر از ما هستند و باید خوشحال بود که در چنین شرایطی شاهد تولد و ظهور هنرمندانی هستند که این چنین در هنر خود توانمند هستند. من همواره به آینده امید دل بسته ام و امیدوارم این پروژه محصول همین امید باشد.
وی در پاسخ به پرسشی برای معیار‌های انتخاب نوازندگان پروژه تصریح کرد: معیار انتخاب ما عشق و ایمان و شوقی بود که در چشم این هنرمندان می‌دیدم. مسیری که ما را مجاب کرد تا از این شوق و شور مستندی را هم تولید کنیم. به هر حال آنچه برای ما در انتخاب نوازندگان مهم بود، توانایی و نظم در هنر این نوازندگان بود که خلی مورد توجه گروه اجرایی قرار گرفت.
علیزاده در جواب سئوال دیگری مبنی بر برگزاری کنسرت در ایران با توجه به برنامه ریزی اش برای برگزاری کنسرت‌های اروپایی گفت: اکنون برای اجرای اثر هنری روی صحنه قوانینی وجود دارد که می‌بایست روی آن تجدید نظر کرد. این اصلا درست نیست که وقتی یک گروه اجرایی تمام تلاش خود را می‌کند تا بتواند کنسرتی را روی صحنه ببرد باید مورد تایید قرار گیرد. لطفا بیایید از سیاست و جنگ دوری کنید و فضایی را فراهم کنید که برگزاری کنسرت‌ها در تالار‌ها آسان‌تر شود و من از آقای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌خواهم مقداری به ماجرا فرهنگی نگاه کند. لطفا از هنرمندان واهمه نداشته باشید و اجازه دهید تا بتوانند راحت‌تر کار‌های خود را روی صحنه اجرا کنند. برای من برگزاری کنسرت در اروپا اصلا مهم نیست برای من مهم ایران است که بتوانم روزی به راحتی کنسرت بدهم. پس تا وقتی برای گروه‌ها رویه کنونی حاکم باشد و من مجبور باشم که فرم‌هایی را پر کنم که در شان من و هنرمندان نیست، کنسرتی را برگزار نمی‌کنم.
علیزاده در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر گرانی قیمت نسخه فیزیکی این آلبوم که با مبلغ 8 میلیون تومان ارائه می‌شود، توضیح داد: متاسفانه وضعیت اقتصادی امروز در شرایط نامتوازنی است که به هیچ وجه نمی‌تواند وضعیت روشنی را برای یک ناشر موسیقی قرار دهد. من بر این باورم با توجه به آنچه برای تهیه این آلبوم انجام شده قیمت آلبوم گران نیست. ضمن اینکه دوستان حمایت کننده هم تمهیداتی اندیشده که آلبوم در قالب نسخه‌های دیجیتالی با قیمت‌های تفکیک شده و بهتری پیش روی مخاطبان قرار گیرد. ضمن اینکه بنده قبل از اینکه پروژه را در اختیار حامی خصوصی قرار دهم پیشنهاداتی از سوی بخش دولتی داشتم که هرگز نپذیرفتم این کار که به اعتقاد من پرهزینه‌ترین پروژه موسیقایی در حوزه ردیف موسیقی است در حوزه دولتی منتشر شود.
علی بوستان مدیر تولید پروژه نیز در این بخش از نشست گفت: آنچه برای این آلبوم هزینه شده اگر در زمان کنونی انجام می‌گرفت به قدری دربرگیرنده هزینه‌های زیادی بود که توصیفش سخت است. ما تمام تلاشمان را انجام دادیم که شرایط به گونه‌ای طراحی شود که این اثر در معقول‌ترین شرایط ممکن به مخاطبان ارائه شود.
مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» به نوعی نتیجه تلاش حسین علیزاده در زمینه موسیقی ردیف دستگاهی و آموزش آن مشتمل بر 13 دستگاه و آواز موسیقی ایرانی است که در قالب 17 سی دی و 13 کتاب نت ارائه شده است.
به گفته دست اندرکاران پروژه آهنگسازی و تألیف این اثر که توسط «خانه کار و دیدار کارمان» منتشر شده است از ماه‌های پایانی سال 1399 و در بحبوحه شیوع ویروس کرونا آغاز شد و تا امروز تعداد 43 نفر نوازنده و خواننده در اجرای دستگاه‌ها و آواز‌های مختلف آن نقش داشته‌اند. این در حالی است که اشعار این مجموعه نیز توسط سیروس جمالی برای سهولت در یادگیری و به خاطر سپردن گوشه‌ها، به طور خاص به گونه‌ای سروده شده‌اند که نام هر گوشه در شعرِ آن جای گرفته است. «دستگاه‌های موسیقی ایران» به آهنگسازی و تألیف حسین علیزاده تلاشی برای بقا و گسترش نغماتی در طی تاریخ شکل گرفته و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. در این چارچوب حسین علیزاده، آهنگساز، مؤلف و نوازنده تار و سه تار، در این اثر ضمن حفظ اصالت‌ها با رویکردی خلاق و پویا، الگو‌ها و نغمه‌های موسیقی دستگاهی ایران را طوری ساخته و پرداخته است که می‌تواند برای همه علاقه‌مندان به موسیقی ایران اثرگذار باشد.