جشنواره ریاض؛ از متن تا حاشیه
عربستان در سال‌های اخیر با استخدام برخی فوتبالیست‌های مشهور توانست توجه جهانیان را جلب کند و به گردشگری و اقتصاد خود رونق قابل‌توجهی بدهد. به نظر می‌رسد مقامات این کشور تصمیم گرفته‌اند اکنون در سینما هم سرمایه‌گذاری کنند و به همین دلیل قصد دارند پای نامهای بزرگی را هم به عربستان باز کند.
در همین رابطه جشنواره «موسم‌الریاض» که یک برنامه سرگرمی و جشنواره‌ای بین‌المللی است نیز در شهر ریاض، پایتخت پادشاهی عربستان سعودی برگزار می‌شود. آن‌طور که در اهداف این جشنواره بیان شده، قرار است عربستان را در افق 2030 به یک مقصد تفریحی گردشگری جهانی مبدل کند که کیفیت زندگی و ارتقای آن به‌زعم برگزارکنندگان، یکی از چشم‌اندازهای این برنامه است.
«موسم‌الریاض» سال 2019 کار خود را آغاز کرد و از آن روز که نخستین دور خود را برگزار کرد با حضور چهره‌های مشهور بین‌المللی و با کمک رسانه‌های بین‌المللی، سعی کرده؛ توجه جهان را به خود جلب کند. یک سال پیش خبر اجرای جنیفر لوپز در ریاض تمام رسانه‌ها را درنوردید. حالا جشنواره کمدی ریاض که از آن با عنوان بزرگ‌ترین جشنواره کمدی جهان یاد شده این روزهای در حال برگزاری است و میزبان برخی از مشهورترین نامهای عرصه طنز است.
در ترکیب هنرمندان شرکت‌کننده در این جشنواره، نام‌هایی چون ماز جبرانی، دیو شپل، تیم دیلون، لوئی سی. کی.، بیل بر، کوین هارت، ویتنی کامینگز، پیت دیویدسون، عزیز انصاری و جو کوی در کنار بسیاری دیگر دیده می‌شود؛ همه آنها دستمزد خود را مستقیم از دولت عربستان دریافت می‌کنند. تولیدکنندگان جشنواره کمدی ریاض شامل «سِلا» و «اداره کل سرگرمی» عربستان می‌شوند.
«سِلا» یک شرکت برگزاری رویدادهای زنده است که تحت مالکیت صندوق ثروت حاکمیتی عربستان قرار دارد و اداره کل سرگرمی نهادی نیز به ریاست ترکی آل شیخ، مشاور دربار سلطنتی عربستان سعودی اداره می‌شود. این رویداد در روزهای اخیر حرف و حدیث‌های بسیاری را از سر گذرانده است. دیو چاپل کمدین معروف آمریکایی در اجرای خود گفت صحبت کردن در عربستان سعودی راحت‌تر از آمریکا است. او این حرف را به این خاطر مطرح کرد که پیش‌تر به‌خاطر شوخی‌هایش با جامعه ترنس در آمریکا با انتقاد و تهدید به اخراج مواجه شده بود.
برنامه «جیمی کیمل لایو!» از شبکه ABC به دلیل انتقاد جیمی کیمل از ترامپ و محافظه‌کاران درباره قتل چارلی کرک با واکنش‌های گسترده رسانه‌ای در آمریکا مواجه شد؛ موضوعی که چاپل نیز در جشنواره کمدی ریاض به آن اشاره کرد. او درباره محدودیت‌های آزادی بیان در آمریکا، به‌ویژه پس از قتل چارلی کرک، گفت: «الان در آمریکا می‌گویند اگر درباره چارلی کرک حرف بزنی، تعلیق می‌شوی. نمی‌دانم این درست است یا نه، اما می‌خواهم خودم بفهمم.»
چاپل همچنین از این که در عربستان می‌تواند هر شوخی‌ای انجام دهد، ابراز خرسندی کرد. البته این جشنواره حاشیه‌های تند و تیزی هم به وجود آورد و باعث شد برخی گروه‌های حقوق بشری درباره اش واکنش نشان دهند. چندی پیش سازمان دیده‌بان حقوق بشر از مقامات سعودی خواست تا از استفاده رویدادهای تفریحی مانند جشنواره ورزشی کمدی ریاض برای پنهان کردن نقض گسترده حقوق بشر دست بردارند. ماجرا این است که این رویداد همزمان با هفتمین سالگرد قتل جمال خاشقجی در حال برگزاری است و همین دست‌مایه انتقادهای صریح شده است. مارک مارون، کمدین و پادکستر مشهور، در یکی از اجراهایش گفت: کسی که قرار است به آنها پول بدهد، همان کسی است که به دیگری پول داد تا جمال خاشقچی را با اره مُثله کنند و جسدش را در چمدان بگذارند.
استاوروس‌هالکیاس دیگر کمدین آمریکایی نیز در گفت‌وگو با کریس دی‌استفانو، یکی از کمدین‌های حاضر در جشنواره، اعلام کرد دعوت ریاض را رد کرده چون نمی‌تواند از دولت سعودی پول بگیرد و این اقدام را ترسناک خواند. شین گیلیس، ستاره سریال «تایرها»، نیز در چندین قسمت پادکست خود گفت که پیشنهاد قابل‌توجهی از جشنواره دریافت کرده اما به دلیل نقش احتمالی عربستان در حملات 11سپتامبر، آن را رد کرده است. او عنوان کرده بود که وقتی حضور در این رویداد را رد کرده است برگزارکنندگان مبلغ پیشنهادی به او را دوبرابر کرده‌اند. دیوید کراس صدا‌پیشه و کمدین نیز در نامهای سرگشاده شرکت‌کنندگان
در این جشنواره را به‌شدت محکوم کرد و عنوان کرد عمیقا منزجر و ناامید شده است که هنرمندان به‌خاطر خانه‌های بیشتر، کفش‌های بیشتر و قایق در این جشنواره شرکت کرده‌اند. او ضمن نام بردن از کمدین‌هایی که در این جشنواره شرکت کردند، نوشته بود: «واضح است که شما اصلا به نظر بقیه ما اهمیت نمی‌دهید، اما ما دوباره چطور می‌توانیم شما را جدی بگیریم؟» کراس همچنین در پایان بیانیه خود گفته بود: «همه غرزدن‌های شما درباره فرهنگ حذف و متهم کردن و آزادی بیان و این حرف‌ها تمام شد. دیگر حق ندارید درباره آن صحبت کنید. تا الان همه ما قراردادی که مجبور بودید امضا کنید را دیده‌ایم.» آتسکو اوکاتسو از کمدین‌های آمریکایی هم با انتشار متنی اعلام کرد که پیشنهاد اجرا در این جشنواره را رد کرده است.