جشنواره کتاب کودک آغازگر جریان تولید محتواست

جلسه هیات علمی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان با حضور یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حامد محقق معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر و اعضای هیات علمی این جشنواره برگزار شد.

یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه امیدوارم جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان منشا خدمات جدیدی در حوزه ادبیات و محتوا‌های مورد نیاز کودک و نوجوان باشد، گفت: اعضای حاضر جزو چهره‌های شاخص در عرصه‌های مختلف هستند و تجربه و دانش کافی دارند. دور هم بودن این جمع برکات زیادی خواهد داشت. خلا وجود چنین جمع و نهادی را به عنوان جریان تازه در موضوع ادبیات و فرهنگ کودک احساس می‌کردیم. امیدواریم این جشنواره با توجه به مسائل روز، نیاز‌های کنونی و قالب‌های جدید تولید، انتشار و تغییرات محتوا در سال‌های اخیر آغاز جریان و نگاه جدیدی به موضوع تولید محتوا برای کودک و نوجوان باشد.

وی ادامه داد: این جشنواره اگر بتواند اهالی حوزه کودک و نوجوان را دور هم جمع کند ارزشمند است. اگر به شیوه‌هایی دست پیدا کنیم که تعداد افرادی که رای می‌دهند بیشتر باشد از جنبه‌های مختلفی همچون اعتبار جایزه، قابل دفاع بودن و کم خطا بودن اهمیت پیدا می‌کند. تحقق این امر مهم حتی از مبلغ جایزه مهمتر است و درباره شیوه اجرایی آن می‌توان بحث کرد. پیوست‌های جشنواره هر چه بیشتر باشد بهتر و ارزشمند است. ما باید در تولید اثرگذار باشیم و این اثرگذاری را ببینیم.

ضرورت تقویت حوزه تالیف منجر به راه اندازی جشنواره بین‌المللی کتاب کودک شد

علی رمضانی مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات ایران با بیان اینکه ضرورت تقویت ادبیات تالیفی کودک و نوجوان انکارناپذیر است، گفت: احساس ضرورت برای تقویت حوزه تالیف باعث شد این رشته و این رده از حوزه کتاب سال خارج شود و به عنوان سومین رده مورد توجه بعد از ادبیات داستانی در جایزه جلال آل احمد و شعر در جشنواره بین المللی شعر فجر و این جایزه به عنوان جایزه ملی و بین المللی کودک و نوجوان به عنوان کتاب سال این حوزه پیش‌بینی شود. این موضوع با حضور اعضای شورای سیاست‌گذاری و استادان مختلف مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و آیین‌نامه آن مورد تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت و اعضای هیات علمی این جایزه انتخاب شدند و احکامشان صادر شد. در ایام برگزاری سی وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فراخوان ارسال آثار منتشر و از نماد هنری طراحی شده از سوی کاظم طلایی رونمایی شد.

رمضانی با اشاره به نحوه انتخاب اعضای هیات علمی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان توضیح داد و گفت: در انتخاب اعضای هیات علمی تلاش شد به گونه‌های مختلفی که قرار است این جایزه به آن بپردازد توجه شود و از هر تخصص حداقل یک نفر در این جمع حضور داشته باشد. معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران کار برگزاری این رویداد را عهده دارد. محمد حمزه زاده مسئولیت دبیری این دوره از جشنواره را بر عهده گرفته است. باید این جایزه را در نقطه‌ای قرار گیرد که از تجربه‌های آنها استفاده کند و کار با سرعت بیشتری پیش رود.

او در پایان بیان کرد: هیات علمی این جشنواره باید سازوکار دائمی و پویا داشته باشد تا مجموعه فعالیت‌های کودک ونوجوان از آموزش و ترویج تا ساماندهی موضوع تولید و... را ذیل آن سامان دهد. این درخواست ماست که بیش از آنکه در چهارچوب ساختار جایزه پیش بینی شده کمک شود. صدر جدول ریالی برای اولین بار در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال 1403 به سه ناشر کودک و نوجوان تعلق گرفت. این اتفاق این پیام را از جانب مخاطب و خانواده منتقل می‌کند که اگر در کشور تولید مناسبی انجام شود و به خوبی به خانواده‌ها معرفی شود آنها حتما استقبال می‌کنند.

دریافت 5 هزار اثر

معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران به روند اجرایی این جشنواره اشاره کرد و گفت: چند جلسه با حضور اعضای شورای سیاستگذاری این جایزه برگزار و اساس‌نامه و سند پیش‌نویس مبنی بر ضرورت برگزاری چنین جایزه‌ای تدوین شد و همچنین درباره رشته‌های جشنواره و مساله ملی و بین‌المللی بودن آن بحث شد؛ که هر سال بخش ملی و دو سال یکبار بخش بین‌المللی برگزار خواهد شد. در دوره نخست هم جشنواره ملی خواهد بود. برای این جشنواره 7 رشته انتخاب شد و این تقسیم‌بندی با نگاه به دسته بندی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انجام شده است.

به گفته حامد محقق، دبیری جشنواره بر عهده محمد حمزه زاده و مدیریت هنری جشنواره بر عهده کاظم طلایی است. نشان جشنواره از سوی ایشان طراحی شده است و سایر مسائل بصری جشنواره نیز برعهده ایشان است. تاکنون حدود 5هزار و 500 اثر به جشنواره رسیده است، اما هنوز کار تفکیک آثار آغاز نشده است.

جشنواره ملی و بین المللی کتاب کودک و نوجوان می‌تواند برای سایر جوایز مادری کند

محمد حمزه زاده دبیر جشنواره نیز در این جلسه بیان کرد: این جشنواره با ارتباطی که با جشنواره‌ها و جوایز دیگر برقرار می‌کند ظرفیتی پیدا خواهد کرد که می‌تواند ادبیات کودک و نوجوان را بازسازماندهی کند. به عبارتی این جشنواره می‌تواند برای سایر جوایز مادری کند و سهم و نقشی در این جوایز و جشنواره‌ها داشته باشد. این جشنواره باید دبیرخانه دائمی داشته باشد تا مجموعه اقدامات خود را در طول سال ادامه دهد. آسیب‌های وارد شده به بازار و تولید کتاب کودک به خاطر دور بودن چتر گسترده توام با صبر، حوصله، مادرانگی و پدرانگی بر سر ادبیات کودک است.

برگزاری جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان یک دستاورد بزرگ است

محمود پوروهاب نیز در این جلسه در سخنانی گفت: همیشه معترض بودم که چرا ادبیات کودک و نوجوان از بدنه بزرگسال جدا نمی‌شود. اما امروز این اتفاق رخ داده است و می‌توان آن را یک دستاورد بزرگ قلمداد کرد. این رویداد در تاریخ خواهد ماند که برای اولین بار چنین حرکتی انجام شد. امسال که اولین سال برگزاری این جشنواره است باید قدم‌های محکمی برای آینده برداریم.

از هیات علمی این جشنواره باید بیشتر استفاده شود

احمد میرزاده با بیان اینکه اعضای هیات علمی این جشنواره از چهره‌های شاخص ادبیات کودک و نوجوان هستند، عنوان کرد: از هیات علمی این جشنواره باید بیشتر استفاده شود و نقششان صرفا انتخاب داور نباشد بلکه نقش بیشتری در جایزه داشته باشند. برخی از رشته‌های مورد داوری این جشنواره را می‌توان به دلیل تعداد کم آثار ارسالی به صورت دو سالانه برگزار کرد. همچنین در سیاست‌گذاری و تعریف وظایف هیات علمی جشنواره می‌توان به خروجی جشنواره‌های مشابه نگاه کرد و بیانیه هیات داوران هر جشنواره را مورد توجه قرار داد تا خلا‌ها و مشکلات شناسایی شده و در جهت‌دهی کار‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

معرفی موضوعات جدید از سوی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان

افسانه موسوی گرمارودی نیز در این نشست گفت: یکی از کار‌های جشنواره باید این باشد که موضوعات را شناسایی و معرفی کند. طی 2 دهه اخیر اغلب آثار منتشر شده در حوزه تالیف بر اساس کتاب‌های برگزیده یا ترجمه راهی بازار کتاب شده‌اند. چرا که معتقدند این کتاب‌ها مورد پسند مخاطب قرار گرفته‌اند. برای جریان‌سازی متفاوت باید جریان را ایجاد کنیم. به عنوان نمونه در جشنواره خاتم تولیدات خوبی برای پیامبر اکرم (ص) صورت گرفت. پیشنهاد می‌کنم در این جشنواره به صورت موضوعی بخش‌هایی را ایجاد کنیم.

کاظم طلایی نیز در این جلسه بیان کرد: این جشنواره به گونه‌ای کامل و حرفه‌ای اجرا شود که همه از بودن و حضورشان در آن لذت ببرند و برنامه‌های آن برای همه به یادماندنی باشد.

محمد میرکیانی نیز در این جلسه یکی از دستاورد‌های بزرگ انقلاب اسلامی ایران را ادبیات کودک دانست و گفت: این ادبیات از دهه 60 شروع شد. بعد از انقلاب اسلامی ایران فضای آزادی برای تولید فکر و فرهنگ میان همه ایجاد و انحصار ادبیات کودک برداشته شد. رنسانس ادبیات کودک از سال شصت شروع شد. این جشنواره به معرفی ظرفیت عظیمی که بعد از انقلاب اسلامی ایران در حوزه کودک و نوجوان ایجاد شده کمک می‌کند.

شهرام شفیعی نیز در این نشست گفت: مدت 6 سال عضو شورای ترجمه بخش کودکِ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بودم و تقریبا هر اثر مهمی که در دنیا منتشر می‌شد بعد از صافی‌های مترجمان و ناشران به دست ما می‌رسید. مدت 10 سال هم عضو کمیته کتاب کانون بودم که باز بسیاری از کتاب‌های خارجی از این طریق به دست ما می‌رسید و در کنار آن کتاب‌های تالیفی را نیز می‌دیدیم.

وی افزود: می‌خواهم در تایید و تکمیل فرمایش میرکیانی عرض کنم که تولیدات داخلی نه تنها نسبت به قبل از انقلاب دارای مزایای بسیاری چه از نظر کیفیت و تکنیک و چه از نظر تنوع و محتواست، بلکه نسبت به آثار خارجی هم برتری قطعی دارد و من نمی‌دانم کجا و به چه شکلی اعتماد به نفس و توان داخلی خودمان را از دست داده‌ایم.

شفیعی ادامه داد: شاید مقداری از این عدم اعتماد به نفس به دلیل فعالیت جشنواره‌ها باشد که به صورت حرفه‌ای برگزار نشده و نتیجه داشته‌اند؛ بنابراین مسئولیت چنین جمع و چنین برنامه‌ای را خطیر تلقی می‌کنم و پیشنهاد دارم که نگاهمان به اساسنامه به صورت پویا باشد و بر اثر آن دائما ابرو‌هایی باز و وظایف و اهداف عملی روشن و بحث شده‌ای گنجانده شود تا بتوانیم از این میراث حفاظت کنیم و کار را با آبرو به آیندگان بسپاریم.

در پایان این جلسه اعضای هیات علمی جشنواره ملی و بین المللی کتاب کودک و نوجوان احکام خود را دریافت کردند.