حکومت نظامی میانمار با یک زلزله مهیب شکست

این گسل بخشی از پهنه برخورد بین ورقه های هند و اوراسیا با سرعت لغزش سالانه سالانه 18-49 میلی متر است. گسیختگی تا 200 کیلومتر در راستای گسل، با حداکثر لغزش 5.1 متر در نزدیکی Tada-U، در جنوب کانون زلزله 28 مارس 2025گسترش یافت. ژرفای کم (10 کیلومتر) و نزدیکی به مناطق پرجمعیت مانند ماندالی که در 19 کیلومتری شرق کانون قرار دارد شدت تخریب را تقویت کرد و به MMI IX رسید. گسل ساگینگ دارای سابقه زمین لرزه های مخرب از جمله یک رویداد 7.7 در سال 1946 است. نبود های لرزه ای شناسایی شده در بخش میکتیلا (مرکز میانمار) نگرانی هایی را در مورد گسیختگی های با توان بالا ایجاد کرده بود که در این رویداد 28 مارس 2025محقق شد.

گسل ساگاینگ، یک مرز زمین ساختی مهم امتداد لغز در میانمار، در مرز برخورد بین ورقه های هند و اوراسیا سابقه طولانی در زمین لرزه های مخرب دارد. در زمین لرزه 1946 M7.7: مشابه زلزله 2025 بخش شمالی گسل ساگاینگ در نزدیکی ماندالی گسیخته شد و خسارات گسترده ای به بار آورد. زمین لرزه 1931 M7.5: گسل ساگاینگ جنوبی در نزدیکی یانگون دچار گسیختگی شد. زمین لرزه های 1956 M7.0 و 2012 M6.9: در بخش های مرکزی و جنوبی گسل مزبور رخ داد. زلزله 1762 M8.5-8.8 با ابر راندگی اگرچه روی گسل ساگینگ نبود، اما این رویداد در مگاتراست سوندا به طور غیرمستقیم بر رفتار گسل ساگینگ اثر گذاشت.

گسیختگی قطعه های گسل ساگاینگ به بخش‌هایی با دوره بازگشت های متفاوت تقسیم می‌شود. مطالعات دیرینه لرزه شناسی نشان می دهد که بخش های جنوبی (نزدیک یانگون) دوره بازگشت 100 تا 150 ساله برای رویدادهای M7+ دارند، در حالی که بخش مرکزی میکتیلا (که در 28 -3-2025 گسیخته شد) یک نبود لرزه ای 260 کیلومتری را نشان می داد که قادر به ایجاد زمین لرزه های M7.9 است.

سرعت لغزش گسل 18 تا 49 میلی‌متر در سال باعث ایجاد تنش می‌شود، زلزله‌های M7+ که معمولاً هر 50 تا 150 سال یک‌بار بسته به موقعیت قطعه تکرار می‌شوند. زلزله 2025 تنش انباشته شده را بر روی بخش میکتیلا آزاد کرد که از زمان زلزله 1839 با بزرگای تخمینی7.9 پاره نشده بود. سازوکار و شوک اصلی زلزله 2025 میانمار یادآور زمین لرزه های 6 فوریه 2023 قهرمانمرش ترکیه - سوریه است، که گسل های مشابه در مرز برخورد دو ورقه به طول بیش از 220 کیلومتر یکجا گسیخته شدند. ضمنا ساختمانهای ضعیف منجر به خسارات فاجعه آمیز در هر دو رخداد 2023 و 2025 میانمار شد.

رویدادزلزله میانمار 2025 در کنار نبودهای لرزه ای مانده، به‌ویژه در گسل ساگیانگ Sagaing شمالی در نزدیکی ماندالی رخ داد که می‌تواند محل زلزله های با بزرگای بیش از M7+ در آینده باشد.

شهرهای ماندالی و ناپیداو Mandalay و Naypyidaw بر روی خاک‌های نرم مستعد روان‌گرایی ساخته شده‌اند، و در لرزش شدید با فروپاشی زیرساخت‌ها مواجه هستند.

کمیته ملی مدیریت سوانح طبیعی در شش منطقه Naypyidaw، Sagaing، Mandalay، Bago، Shan وMagway وضعیت اضطراری اعلام کرد. تیم‌های نجات تحت هدایت ارتش، مراکز شهری مانند ماندالی و ناپیداو را که آسیب‌های زیرساختی در آن‌ها شدید بود، در اولویت قرار دادند. بیمارستان‌های ماندالی و ناپیداو تخریب شدند و بیماران در پارکینگ‌ها به دلیل فروریختن بخش‌های اورژانس تحت درمان قرار گرفتند. بیمارستان عمومی ناپیداو 20 مورد مرگ را ظرف چند ساعت اول پس از رخداد گزارش کرد، و بیمارستان اصلی ماندالی با کمبود تجهیزات پزشکی مواجه بود. قطع برق و قطعی ارتباطات مانع هماهنگی کافی شد. صلیب سرخ گزارش داد که به جاده ها، پل ها و سدها آسیب وارد شده و دسترسی به مناطق روستایی را با مشکل مواجه کرده است. خرابی های اساسی زیرساخت شامل فروریختن بر کنترل ترافیک هوایی نایپیداو و پل آوا در ساگاینگ شد.

حکومت نظامی میانمار، که به ندرت به دنبال کمک خارجی است، ولی در این مورد درخواست کمک بین المللی کرد. هند و مرکز هماهنگی آسه‌آن برای کمک‌های بشردوستانه پشتیبانی فوری ارائه کردند. عفو بین‌الملل با استناد به موانع جنگ داخلی، از حکومت نظامی خواست تا اجازه دسترسی نامحدود به کمک‌ها را بدهد. فروریختن آسمان خراش بانکوک بسیار خبری شد. یک ساختمان 30 طبقه در حال ساخت در منطقه چاتوچاک فروریخت و 81 کارگر گرفتار شدند. تیم‌های نجات سگ‌های مواد یاب و ماشین‌های سنگین را مستقر کردند، در ابتدا تنها سه کشته تایید شد. بانکوک سامانه های حمل و نقل سریع و معاملات سهام را به حالت تعلیق درآورد ودر فرودگاه ها پروازها را متوقف کردند. زمین لغزش و روانگرایی به ویژه در مناطق روستایی گزارش شده است. مناطق درگیری در ایالت‌های ساگینگ و شان مانع از تلاش‌های امداد و نجات شدند و شبه‌نظامیان دسترسی به برخی مناطق را کنترل کردند. قوانین ضعیف ساختمان‌سازی و ساختمان‌های قدیمی (مانند کاخ ماندالی، بتکده ماهامونی) نمایانگر خطر بالای فروپاشی هستند.

در 10 ساعت اول، پاسخ به فاجعه بر جستجو و نجات شهری، تریاژ تلفات و درخواست فوری برای کمک های بین المللی متمرکز شد. زلزله آسیب پذیری های سیستمی میانمار را آشکار کرد که با بی ثباتی سیاسی و زیرساخت های ضعیف ترکیب شده است. در بانکوک کاهش داد، اما هر دو کشور با چالش‌های بهبود بلندمدت مواجه شدند.

زمین لرزه های بزرگ حرکات پیچیده زمین را ایجاد می کنند (مانند لرزش با فرکانس بالا و دوام بالای جنبش شدید). جنبش ساختمان های بلند به ویژه به امواج پریود بلند حساس هستند که می توانند با دوره های نوسان طبیعی خود تشدید شوند.

خاک‌های نرم (معمول در حوضه‌های رودخانه‌ای مانند ماندالی) لرزش را تقویت می‌کنند و به صورت روان تبدیل می‌شوند و پایه‌های ساختمانها را بی‌ثبات می‌کنند. گسیختگی گسل ساگینگ باعث روان‌گرایی شده و آسیب ساختاری را بدتر کرده است. در فروریختن آسمان خراش بانکوک در 1000 کیلومتری کانون در جریان زمین لرزه 28 مارس 2025 غلبه امواج پریود بلند و تشدید در اثر شرایط ساختکگاه موثر بوده است. طرح های نامتقارن ساختمان یا توزیع جرم ناهموار باعث ایجاد نیروهای پیچشی، افزایش تنش بر روی ستون ها و اتصالات می شود. سازه‌های مجاور با ارتفاع‌ها یا ویژگی‌های دینامیکی متفاوت در حین لرزش با یکدیگر برخورد می‌کنند. در میانمار، شکسته شدن شیشه و ریزش آوار، تلفات شهری زیادی را به همراه داشت.

بتن ضعیف (که در کشورهای در حال توسعه مانند میانمار متداول است) تحت بارگذاری چرخه ای ترک می خورد که منجر به ریزش ناگهانی می شود. ساختمان های قدیمی به ندرت با آیین نامه های لرزه ای مدرن مطابقت دارند. مقاوم سازی سازه های تاریخی (به عنوان مثال، کاخ ماندالی) بدون به خطر انداختن میراث فرهنگی پیچیده و پرهزینه است.

طبقات همکف باز (معمول در برج‌های تجاری / مسکونی) فاقد دیوارهای برشی هستند و اثر «طبقه‌های نرم» را ایجاد می‌کنند که بسیار در فرو می‌ریختن آسیب پذیرند. در زلزله 1995 کوبه مشاهده شد که آسیب های موضعی (به عنوان مثال، اتصالات یا ستون های شکست خورده) می توانند باعث فروپاشی های آبشاری شوند. دفاتر مهم، بیمارستان ها و مسکن در بلندمرتبه ها غیرقابل استفاده شده و شهرها را فلج کرده است. بیمارستان‌های آسیب‌دیده ماندالی ساعت‌ها خدمات اورژانسی را مختل کرده اند. ساختمان‌های بلند فروریخته توده‌های آوار عمیقی را ایجاد می‌کنند که به تجهیزات تخصصی (مانند حسگرهای صوتی، پهپادها) برای یافتن بازماندگان نیاز دارند - منابعی که اغلب در کشورهای در حال توسعه کمیاب هستند. بی ثباتی سیاسی، حکومت نظامی و درگیری های داخلی مانع اجرای قوانین و همکاری بین المللی در میانمار شده است. مقاوم‌سازی ساختمان‌های موجود یا استفاده از فناوری‌های پیشرفته (به عنوان مثال، جداسازی پایه) بسیار گران است. ساخت و سازهای سریع و بدون ضابطه در شهرهایی مانند یانگون و ماندالای سرعت ساخت و ساز را بر تاب آوری لرزه ای اولویت دا ده اند.

استاد دانشگاه و زلزله‌شناس

233233