خانواده بزرگ سینما نگذاشتند چراغ جشنواره فجر خاموش شود
دبیر چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر گفت: همه دست به دست هم دادند و تلاش کردند و جنگیدند که چراغ چهل و یکمین دوره این رویداد سینمایی روشن بماند.
مجتبی امینی در سال بسیار سختی سکان جشنواره بین المللی فیلم فجر را برعهده گرفت. ادغام دو بخش ملی و بین الملل از یک سو و همچنین وجود فشار‌های خارجی و جو رسانه ای در جهت تحریم جشنواره از سویی دیگر شرایط پیچیده ای را بر این دوره از جشنواره حاکم کرده بود. اما با وجود همه سختیها جشنواره امسال طبق روال سابق خود و در موعد مقرر برگزار شد و روز جمعه بیست و دوم بهمن ماه برگزیدگان بخشهای مختلف این رویداد سینمایی معرفی شدند. به بهانه پایان جشنواره چهل و یکم با دبیر جشنواره درباره دشواری های برگزاری این رویداد در این سال سخت به گفتگو پرداختیم.
جشنواره فجر امسال در شرایط ویژه‌ای برگزار شد. خیلی‌ها بر طبل تحریم جشنواره کوبیدند و منتظر بودند جشنواره کم رونقی را شاهد باشند. اما آنچه در عمل دیدیم خلاف این مساله بود و گواه آن هم حضور اهالی رسانه و هنرمندان در جشنواره بود که منجر به برگزاری جشنوارهای پررونق و شایسته شد. به عنوان دبیر جشنواره ارزیابی شما از این دوران سخت که به آزمون و ابتلا می‌ماند چیست؟ چه نیرو‌هایی باعث شد تا گره‌ها گشوده شود و این جشن مقدس، باشکوه‌تر از همیشه برپا شود؟
امسال بخش ملی و بین الملل با یکدیگر ادغام شدند و حجم و فشار کار به گونه‌ای بود که انگار دو جشنواره به طورهمزمان در حال برگزاری بوده است. علاوه بر آن جو خاص و فضای ملتهبی بر جامعه حاکم بود و مسیر همواری برای برگزاری جشنواره فیلم فجر در ارکان جامعه هنری ما برقرار نبود. این مسئله آبشخور برنامه ریزی دشمنان این مرز و بوم بوده است که دوست نداشتند این رویداد برگزارشود و تمام توجه آن‌ها به این نکته بود که حوزه فرهنگ و هنر تحت الشعاع قرارگیرد و تعطیل شود.
درکنار این فشار‌هایی که از خارج کشور به جامعه هنری وارد میشد، به لحاظ حجم کار نیز ما در حال آماده‌سازی دو جشنواره بودیم. در 6 دوره دو بخش ملی و بین الملل به صورت مجزا برگزار شده و ادغام این دو با یکدیگر حجم کار را افزایش داده بود و فشار سنگینی را بر روی ستاد برگزاری جشنواره وارد میکرد. مسئله ادغام این دو جشنواره در کنار جنگ رسانه ای که فرهنگ و هنر را هدف قرار داده بود، فشار سنگین تری بر نهاد برگزار کننده وارد میکرد. امسال چند عامل دست به دست یکدیگر دادند که به لطف خدا جشنواره باشکوهی را شاهد باشیم. عامل اول لطف و عنایت خداوند بود و لاغیر. خلوص نیت دست اندرکاران جشنواره در ستاد برگزاری جشنواره و بچه‌هایی که دور هم جمع شدند و بدون هیچگونه چشم داشتی دست به دست هم دادند و تلاش کردند و جنگیدند که چراغ چهل و یکمین دوره این رویداد سینمایی روشن بماند و این امانتی که چهل دوره دست به دست چرخیده بود و به دست ما رسیده، آسیبی نبیند و فرهنگ قدیمی ما پا برجا باقی بماند. تلاش این ستاد دلسوز باعث شد لطف خداوند شامل حال ما شود و مسیر برگزاری هموار شده تا بتوانیم این کشتی را به ساحل برسانیم.
نکته دوم زحمات ویژه ستاد برگزاری جشنواره بود که این افراد 6 ماه وقت گذاشته و همت کردند و به صورت شبانه روزی تلاش کردند که به نحو احسن این جشنواره برگزار شود که من قدردان زحمات این افراد هستم که خالصانه و صادقانه کنار ما بودند تا این جشنواره به نحو احسن برگزار شود. این افراد پای فرهنگ، اعتقاد و هنر کشورشان ایستادند تا این اتفاق به بهترین شکل رقم بخورد. نکته سوم نیز همت خانواده محترم سینما بود. چراکه ما تنها با بیست و چهار فیلم مواجه نبودیم بلکه با بیست و چهار گروه حدودا دویست نفره طرف بودیم که این افراد به صورت شبانه روز کار و تلاش کردند تا این فیلمها آماده شده و به جشنواره برسد تا مردم نتیجه دسترنج آنان را در جشنواره شاهد باشند؛ و این مهمترین رکن این موضوع است که نباید فراموش شود. هیچ فیلمی به صورت اجباری در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا نکرد. هر بیست و چهار فیلم جنگیدند و تلاش کردند تا در این جشن ملی حاضر باشند. تهیه کننده و کارگردانان محترم فیلمها همت کردند تا این فیلمها به جشنواره برسند و حاصل زحمات کل گروه دیده شود. ما باید ارزش قائل شده و تشکر ویژه داشته باشیم از همه دست اندرکاران آثاری که با تلاش شبانه روزی فیلمهای خود را به جشنواره رساندند؛ و از این نکته نباید غافل شد که اگر خانواده محترم سینما پای کار نباشد، فرهنگ و هنری وجود نخواهد داشت و جشنوارهای در کار نخواهد بود و این جشنواره برای خانواده محترم سینماست و با تلاش آنهاست که چراغ جشنواره روشن خواهد ماند.
از بین همه چالش‌های ریز و درشت، بزرگترین چالشی که برای برگزاری این دوره جشنواره با آن روبرو بودید چه بود؟ در این راه حضور چه کسی و چه کسانی توانست برای شما قوت قلب باشد؟ برای شما وزیر ارشاد و مدیران فرهنگی یا همکارانتان در ستاد جشنواره چقدر در رقم خوردن اتفاقات مثبت نقش داشتند؟
به دلیل وجود فشار‌های زیادی که در این مدت وجود داشت حجم زیادی از محاسن بنده سفید شد. امسال برگزاری این رویداد بسیار دشوار بود، اما با وجود تمام سختیها، خوشبختانه پایان بسیار خوشی رقم خورد.
امسال پس از سال‌ها بخش بین الملل با بخش ملی ادغام شده بود فکر می‌کنید این ادغام چه کمکی به سینمای ایران می‌کند و کلا این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟ برای برگزاری مجدد بخش بین‌المللی جشنواره چه چالش‌هایی داشتید؟ شاید اگر بحران‌های این چند ماه به وجود نمی‌آمد، این بخش بسیار بهتر برگزار میشد و چشم‌گیر‌تر بود... از این موانع و گذر از موانع بگویید.
پاسخ به این سوال در حوزه اختیارات بنده نیست وکارشناسان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی با مطالعاتی که داشته اند به این نتیجه رسیدند. سازمان سینمایی بار‌ها در خصوص این مسئله جواب صریح و قانع کنندهای داده است. از نظر بنده زمانی که جشنواره بین الملل به صورت مجزا برگزار میشد، کمتر دیده شده و تعامل آن با سینمای بدنه و سینمای ملی ما کمتر بوده است. همچنین ارتباط مخاطب نیز با آن کمتر بود چراکه به صورت تخصصی و در یک فصل خاص برگزار میشد در حالی که جشنواره فجر به دلیل جشن‌های انقلابی در این مقطع برگزار میشود، اما بخش بین الملل از جشن‌های انقلابی فاصله گرفته بود و این مسئله با ذات این جشنواره در تناقض و تضاد بود. برگزاری این دو رویداد در کنار هم باعث شده بود نزدیکی خاصی بین حوزه بین الملل و ملی سینما رقم بخورد و حوزه بین الملل در کنار حوزه ملی دیده شود چرا که حوزه ملی برای مخاطب ما جدی‌تر است و به دلیل وجود آن، حوزه بین الملل نیز دیده شد و انعکاس آن در رسانه‌ها بیشترشد. همچنین برای اولین بار اختتامیه این دو رویداد در کنار یکدیگر برگزار شد و شکوه و عظمتی در مراسم به وجود آمد چراکه دویست مهمان خارجی در اختتامیه حضور داشتند و این مسئله یک قدرت نمایی برای فرهنگ و هنر و سینمای ما و به خصوص برای جریان دیپلماسی کشور بود.
در دوره‌هایی تعداد اعضای هیات داوران به 9 نفر هم می‌رسید، اما این دوره مثل خیلی از دوره‌های دیگر 7 داور داشتیم. فکر می‌کنید این تعداد، ترکیب مناسب تری باشد؟ همین طور نامزد‌ها که در بسیاری از رشته‌ها تعدادشان زیاد بود و از بیرون این طور به نظر می‌رسید که نمرات نامزد‌ها نزدیک به هم بوده است.
تعداد در داوری و انتخاب اهمیتی ندارد و در واقع کمیت مهم نیست و تنها کیفیت مهم است. در اکثر دوره‌ها تعداد داوران هفت نفر بوده است و تنها در یک دوره 9 نفر داور حضور داشته اند. در همه دوره‌ها تعداد داوران پنج الی هفت نفر بوده اند. ما به دنبال کیفیت بوده ایم و تعداد داوران مسئله ما نبود. به نظرم طراز داور‌های امسال در حوزه تخصصی و در حوزه علم و حوزه جامعه شناختی و از ابعاد مختلف ترکیب بسیار خوبی در کنار یکدیگر بودند و نگاه عاقلانه و فرهیخته ای نمایان بوده است.
داوری امسال ساده نبود، اما دقیق بود و به جز صاحبان آثار که با هم رقابت داشتند، اهالی رسانه، منتقدان و مردم کمتر از دوره‌های پیش به نتایج نقد وارد کردند. چرا اینقدر نتایج جشنواره امسال سینمایی بود و کمتر رنگ و بوی سیاسی داشت؟ (به طور مثال فیلم خوب غریب به عنوان بهترین فیلم نامزد نشد یا بابک حمیدیان. این نشان داد داوران درگیر اسامی و موضوعات نیستند و به کیفیت می‌اندیشند)
داوری امسال کاملا پخته و بر اساس منطق بود و همه عوامل سینمایی که در این جشنواره حاضر بودند با داوران ما رابطه صمیمانه و دوستانهای دارند و رفاقت نزدیکی بین آن‌ها وجود دارد. اما داوران بر اساس رفاقت و احساسات، درباره نظراتشان به جمع بندی نرسیدند بلکه بر اساس منطق کار خود را پیش بردند و این مسئله نقطه قوت بود. همچنین بحث‌های بسیار چالشی بین داوران وجود داشت و جمع‌بندی‌ها بسیار بی نقص بود و ما تا دقایقی قبل از اختتامیه درگیر جمع بندی داوری بودیم. کاربه قدری با ظرافت و وسواس پیش رفت که این جمع بندی تا ساعت هجده عصر به طول انجامید. من از جمع بندی داوری دفاع میکنم و همه خانواده سینما میدانند که یا نباید در معرض داوری قرار بگیرند و یا باید به جمع بندی داوران جشنواره احترام بگذارند و این یک اخلاق و برخورد حرفهای است که در سینما جا افتاده است وهمه خود را با آن همراه کرده اند.
چه کمبود‌هایی برای برگزاری این دوره وجود داشت که فکر می‌کنید برای سال آینده باید اصلاح شود؟
خدا را شکر امسال همه دست به دست یکدیگر دادند و ممنون زحمات همه هستیم و نباید کیفیت اثر و کم و کاستی‌ها و نواقص را بر پای فردی نوشت. اگر کمبودی هست باید همه خانواده سینما و مخاطبان جشنواره فجر ما را ببخشند و این کمبود بر گردن کسی نیست؛ و دست آخر، به عنوان مجتبی امینی تهیه کننده و برنامه ساز و فعال رسانه، به مجتبی امینی دبیر جشنواره چهل و یکم، منصفانه چه نمره‌ای می‌دهید؟ چرا؟
سوال بسیار سختی است که باید از خانواده بزرگ سینما پرسیده شود. من نمی‌توانم نمره دهم چراکه من کاملا از عملکرد خود رضایت ندارم و ما باید نواقص کار خود را به حداقل برسانیم چرا که مشق نانوشته بدون غلط است. اما من و دوستانم در ستاد برگزاری جشنواره تمام تلاش خود را کردیم تا با آرامش و با کیفیت و با بستری خوب برای صلح و دوستی و نزدیک شدن خانواده سینما اتفاقی را رقم زنیم و اگر نقصی بوده است امیدوارم همه عزیزان به بزرگی خود ببخشند چراکه ما همه تلاش خود را انجام، اما قطعا قصوراتی هم بوده است که امیدوارم دیگران ما را ببخشند. امسال فشار‌ها زیاد بود و حجم کار نیز بسیار زیاد و سنگین بود، اما ما تلاش خود را کردیم و امیدوارم دیگران نیز نواقص ما را نادیده بگیرند.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر