خرمای کویر در سایه بی‌مهری؛ وقتی تنها دلال سود می‌برد

بیرجند - نخل کاران خراسان جنوبی این روزها با مشکلاتی چون کم آبی، وجود آفت و نبود سردخانه دست و پنجه نرم می کنند.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در میان بیابان‌های سوزان جنوب خراسان، جایی که گرمای تابستان چهره زمین را می‌سوزاند و باران سال‌هاست مهمان گذراست، نخل‌هایی سر به آسمان کشیده‌اند که به معجزه‌ای زمینی شباهت دارند

خرمای تولیدی طبس، نهبندان و به‌ویژه روستای دهسلم، با کیفیتی مثال‌زدنی و طعمی شیرین، جای خود را در بازارهای کشور و حتی برخی کشورهای خارجی باز کرده است. اما در پس این محصول ارزشمند، کشاورزانی هستند که روزهای سختی را سپری می‌کنند؛ از آفات و خشکسالی گرفته تا نداشتن سردخانه، تجهیزات پیشرفته و حتی کارگر برای برداشت.

خرما، بهانه‌ای برای ماندن در روستا

خرما در این مناطق تنها یک محصول کشاورزی نیست؛ امیدی برای ماندن در روستا، نگه‌داشتن خانواده‌ها، و مقاوم‌سازی اقتصاد بومی است.

اکنون که محصولی با قابلیت رقابت داخلی و حتی صادراتی در این اقلیم خشک و سخت رشد می‌کند، این پرسش جدی مطرح است: آیا وقت آن نرسیده نخل‌داران خراسان جنوبی از سایه خارج شوند و خرمایشان با پشتیبانی واقعی بدرخشد؟

عیدو محمدی پور از کشاورزان و نخل داران خراسان جنوبی که در روستای دهسلم از توابع شهرستان نهبندان نخل دارد در گفت و گو با مهر، گفت: خرمای روستای ما تا استان‌های دیگر و حتی در مواردی خرمای نهبندان تا کشورهای دیگر نیز رفته است.

وی بیان کرد: امسال به واسطه آفت و کاهش بارندگی میزان برداشت خرمای ما نسبت به گذشته کمتر خواهد بود.

سود اصلی تولید خرما در جیب دلال

این نخل دار پرتلاش روستای دهسلم با اشاره به اینکه از نخلستان خود حدود 6-6 تن خرما برداشت می‌کند، گفت: متأسفانه بیشترین سود را در این بین دلال می‌برد چرا که به طور مثال خرما را کیلویی 80-90 هزار تومان از ما می خرد، سردخانه نگهداری می‌کند و ماه رمضانی به قیمت کیلویی 200 هزار تومان می‌فروشد.

محمدی پور افزود: من در زمینه داشتن سردخانه برای نگهداری خرما با مشکل رو به رو هستم و به هر کجا که تصور کنید مراجعه کرده‌ام ولی هنوز به نتیجه نرسیدم.

وی بیان کرد: گاهی برخی مسولان در بنیاد برکت و... می‌گویند به شما وام می‌دهیم ولی مگر با 100 میلیون -200 میلیون می‌توان یک سردخانه راه اندازی کرد.

نخل دار خراسان جنوبی گفت: در زمینه داشتن سم پاش مخصوص نخیلات، دستگاه گرده افشانی، سم با کیفیت و حتی کارگر برای جمع آوری خرما با مشکل در روستای دهسلم رو به رو هستیم.

نبود کارگاه‌های فرآوری خرما در دهسلم

وی اظهارکرد: اگر کارگاه‌های فرآوری خرما در دهسلم و نهبندان رونق بیشتری پیدا کند می‌توان از این محصول پر ارزش قهوه‌ای از هسته آن و شیره‌ای از خود میوه آن به دست آورد و به فروش رساند.

یونس سهرابی از دیگر نخل داران خراسان جنوبی که در طبس نخلستان دارد، در گفت و گو با مهر اظهارکرد: من از نیم هکتار نخلستان که دارم حدود 5 تن خرما برداشت می‌کنم و البته خودم سردخانه نیز دارم.

وی بیان‌کرد: در طبس کسانی که بیش از 5 تن خرما تولید می‌کنند و مثلاً 10 تن -20 تن خرما دارند سردخانه نیز احداث کرده‌اند.

خرمای طبس در استان‌های دیگر

این نخل دار خراسان جنوبی با اشاره به اینکه خرمای خود را به استان‌هایی دیگر چون اصفهان، تهران، آذربایجان و خراسان رضوی ارسال می‌کنم، گفت: نکته قابل توجه این است که خرمای کبکاب طبس حتی در بوشهر نیز طرفدار دارد.

سهرابی گفت: بوشهر آب و هوای شرجی دارد ولی طبس و نهبندان آب و هوای گرم و خشک دارد و این موجب شد که خرمای با کیفیت بهتری در این مناطق تولید شود.

وی افزود: خرمای کبکاب بوشهر ممکن است درشت‌تر باشد ولی خرمای کبکاب تولیدی در طبس شهد خرمای بهتری دارد.

اکبری معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی نیز در این زمیه گفت: برداشت محصول خرما در خراسان جنوبی با ارقام زودرس مانند کبکاب از اواسط مرداد آغاز می‌شود و تا اواسط مهر با ارقام دیررس مانند هلیله‌ای پایان خواهد یافت.

پیش بینی برداشت سه هزار و 150 تن خرما در خراسان جنوبی

اکبری افزود: سطح کاشت خرما در استان هزار و 184 هکتار است و پیش بینی می‌شود امسال 3 هزار و 150 تن از جمله 750 تن رقم کبکاب، 260 تن رقم مضافتی، 2140 تن ارقام محلی، خشک و نیمه خشک برداشت شود.

وی گفت: بیشترین سطح کشت خرمای استان به شهرستان‌های طبس با 825 هکتار و نهبندان با 310 هکتار اختصاص دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: گرمای زودرس فروردین، خشکسالی و کمبود نزولات آسمانی منجر به بروز خسارت حدود 25 تا 30 درصدی به محصول خرمای استان شده است.

فعالیت 9 واحد فرآوری خرما در خراسان جنوبی

اکبری گفت: برای بسته بندی و فراوری محصول خرما 9 واحد با ظرفیت 3 هزار و 945 تن در استان فعالیت دارند و همچنین 5 واحد سردخانه برای نگهداری محصول خرما در استان وجود دارد.

وی افزود: تخصیص یارانه نخیلات، برگزاری کارگاه‌های آموزشی تغذیه و مبارزه با آفات و بیماری‌های نخیلات و آموزش نخلکاران درخصوص بهترین روش و زمان گرده افشانی درختان خرما از جمله قدامات انجام شده در خصوص افزایش سطح و تولید خرما در استان است.

خرمای خراسان جنوبی، به‌ویژه مناطق طبس و نهبندان، ظرفیتی مغفول مانده در دل کویر است که می‌تواند نقشی مهم در امنیت غذایی، اشتغال‌زایی و حتی صادرات غیرنفتی ایفا کند.

اما تا زمانی که زیرساخت‌هایی مانند سردخانه، کارگاه‌های فرآوری، دسترسی به تجهیزات تخصصی و حمایت واقعی از نخل‌داران فراهم نشود، این گنج نهفته همچنان زیر خاک مشکلات دفن خواهد ماند.

امروز نوبت تصمیم‌گیران است تا نه‌تنها خرما، بلکه دست‌های پینه‌بسته‌ی کشاورزان را ببینند. و زمان آن رسیده که سیاست‌گذاران، نخل‌داران را نه به چشم یک «کشاورز سنتی» بلکه به‌عنوان یک تولیدکننده واقعی ارزش افزوده ببینند؛ کسی که اگر حمایت شود، نه‌تنها محصولی شیرین به بازار عرضه می‌کند، بلکه ستون توسعه پایدار را در دل بیابان برافراشته نگه می‌دارد.