خشک شدن رودخانه کلرادو | جنگ آب در آمریکا بالا گرفت

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، کلرادو، رودخانه‌ای که روزگاری از کوه‌های کلرادو سرچشمه می‌گرفت و پس از گذر از گرندکنیون تا خلیج کالیفرنیا در مکزیک امتداد داشت، امروز به جریانی کم‌جان بدل شده که به‌سختی به دریا می‌رسد. کارشناسان هشدار می‌دهند این حوزه آبریز در آستانه فروپاشی است؛ بحرانی که امنیت آبی شهرهای بزرگی مانند لس‌آنجلس و دنور را تهدید می‌کند، به نابودی گونه‌های در معرض خطر انجامیده و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی آمریکا را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.

دریاچه‌های «مید» و «پاول» دو مخزن اصلی رودخانه کلرادو اکنون به پایین‌ترین سطح تاریخی خود رسیده‌اند که پیامدی از خشکسالی طولانی‌مدت و افزایش دمای جهانی است. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر سطح آب بیش از این افت کند، تولید برق آبی در سدهای هوور و گلن‌کنیون مختل خواهد شد و این موضوع تأمین انرژی و حتی فعالیت‌های گردشگری را تهدید می‌کند.

جک اشمیت، مدیر مرکز مطالعات رودخانه کلرادو در دانشگاه ایالتی یوتا می‌گوید: «عامل نهایی این بحران، گرمایش اقلیم است. اما علت فوری آن، ناتوانی ما در تطبیق مصرف با واقعیت درآمد آبی‌مان است.» به‌بیان دیگر: مصرف بی‌رویه.

شکاف میان ایالت‌ها

حدود 40 میلیون آمریکایی در هفت ایالت برای تأمین آب به این رودخانه وابسته‌اند، اما آمریکا متعهد است بخشی از آب را نیز به مکزیک تحویل دهد. نیمی از منابع کلرادو صرف میلیون‌ها هکتار زمین کشاورزی می‌شود و حدود 18 درصد آن به مصرف خانگی، شهری و صنعتی می‌رسد.

در صورت تداوم الگوی کنونی مصرف، حوزه آبریز کلرادو در سال آینده با کسری معادل 1.8 میلیون استخر المپیک روبه‌رو خواهد شد. همین موضوع، شکاف میان ایالت‌های حوزه پایین‌دست (کالیفرنیا، آریزونا و نوادا) و بالادست (کلرادو، یوتا، وایومینگ و نیومکزیکو) را تشدید کرده است. اکنون مذاکراتی فشرده برای تعیین سهم آب پس از سال 2026، زمان انقضای توافق فعلی، در جریان است.

کایل روئرینک مدیر شبکه آب حوزه آب آمریکا، می‌گوید: ما با مسئله‌ای بنیادین روبه‌رو هستیم؛ کمیابی. منابع کافی وجود ندارد، اما همه آن را می‌خواهند و به آن نیاز دارند.

حق آب از آنِ کیست؟

نظام حقوقی آب در حوزه کلرادو مجموعه‌ای پیچیده از دعاوی میان ایالت‌ها، جوامع بومی و کشور مکزیک است. تفسیرهای متفاوت از اینکه در زمان کم‌آبی چه کسی حق بیشتری دارد، سال‌هاست موضوع اختلاف است.

بر اساس اصل قدیمی «اولین بهره‌بردار، صاحب اولویت»، تخصیص‌های قدیمی‌تر در زمان کمبود بر سایرین مقدم‌اند. این اصل تنش میان ایالت‌های بالادست و پایین‌دست را افزایش داده است؛ جایی که کالیفرنیا بیشترین حقوق ارشد را در میان ایالت‌های پایین‌دست دارد.

ریشه دیگر بحران، برآورد خوش‌بینانه در «پیمان کلرادو» مصوب 1922 است؛ توافقی که بر مبنای داده‌های اشتباه، حجم آب رودخانه را بیش از واقعیت تخمین زد و در نتیجه، میزان تخصیص‌ها از ظرفیت واقعی بیشتر شد.

روئرینک می‌گوید: ایالت‌ها نگران آینده‌اند و هرکدام می‌خواهند ثابت کنند حق بیشتری دارند؛ صحنه برای درگیری‌های جدی آماده می‌شود.

در حالی‌که ایالت‌های بالادست تاکنون کمتر از سهم خود برداشت کرده‌اند، ایالت‌های پایین‌دست از تمام سهم تخصیصی استفاده می‌کنند. حالا بالادستی‌ها خواستار کاهش برداشت در پایین‌دست هستند، اما پایین‌دستی‌ها معتقدند زیرساخت‌های عظیم و اقتصاد پررونق جنوب کالیفرنیا اجازه کاهش شدید مصرف را نمی‌دهد.

کشاورزی، مقصر اصلی

بیشتر آب کلرادو در کشاورزی مصرف می‌شود و حدود نیمی از کل برداشت مستقیم صرف تولید علوفه دام از جمله یونجه و علف‌های دامی می‌شود.

اشمیت می‌گوید: ایالت‌های بالادست می‌خواهند مصرف کشاورزی در پایین‌دست کاهش یابد، اما همه این مصارف دارای حقوق ارشدند و نمی‌توان به کشاورزان گفت آب مصرف نکنید.

در سال‌های اخیر، طرح‌هایی برای پرداخت به کشاورزان در ازای نکاشتن محصولات پرمصرف اجرا شده است، اما قوانین آب، دولت را از اجبار کشاورزان به تغییر نوع محصول منع می‌کند. از سوی دیگر، تا زمانی که تقاضا برای گوشت و لبنیات بالا باشد، انگیزه اقتصادی چندانی برای کنار گذاشتن یونجه وجود ندارد.

راهکارهای ممکن برای نجات کلرادو

به گفته کارشناسان، وضعیت به‌قدری بحرانی است که ایالت‌ها نباید تا اجرای توافقات جدید در سال 2026 منتظر بمانند. شبکه آب حوزه بزرگ 9 پیشنهاد برای بهبود شرایط ارائه کرده است؛ از توقف ساخت سدهای جدید و پروژه‌های انحراف آب گرفته تا بازیافت پساب‌ها و اعمال محدودیت بر مصرف‌های نوظهور همچون مراکز داده، مزارع رمزارز و توسعه‌های مسکونی پرمصرف.

اما بیشترین ظرفیت صرفه‌جویی در بخش کشاورزی نهفته است. تغییر الگوی کشت، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، احداث کانال‌های بهینه و سرمایه‌گذاری در «کشاورزی خشک» می‌تواند آب قابل‌توجهی آزاد کند تا در دوره خشکسالی در اختیار شهرها قرار گیرد.

اشمیت در پایان تأکید می‌کند: ناگزیر باید کارایی مصرف آب در کشاورزی را افزایش دهیم تا جوامع کشاورزی همچنان پایدار بمانند. نباید در گرمای 49 درجه تابستان یونجه بکاریم؛ باید بدانیم کجا و چه زمانی چه محصولی بکاریم.