دشمن قدیمی پای توافق عظیم میلیاردی با ایران نشست

فهرست محتوا
• رشد 20 درصدی تجارت در راه است؟
• عراق؛ دومین شریک تجاری ایران
• چالش‌های تجارت با عراق؛ از تحریم تا گمرک
• رویکردهای متفاوت گمرکی در مرزها
• آینده تجارت ایران و عراق

جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، در گفت‌وگویی از ظرفیت‌های عظیم تجارت دوجانبه، چالش‌های موجود و چشم‌اندازهای آینده سخن گفت.

رشد 20 درصدی تجارت در راه است؟

به گفته سنجابی شیرازی، حجم تجارت ایران و عراق در سال 1403 به حدود 12 میلیارد دلار نزدیک شد که شامل 754 میلیون دلار واردات از عراق بود. این رقم نسبت به میانگین 10 ساله و سال 1402 رشد قابل توجهی نشان می‌دهد. وی افزود: «به جز سال 1401 که به دلیل واردات نهاده‌های دامی از محل اعتبارات بانک TBI عراق، حدود یک میلیارد دلار واردات داشتیم، میانگین سالانه واردات از عراق زیر 100 میلیون دلار بوده است. رقم 754 میلیون دلار در سال گذشته عدد قابل قبولی است، اما همچنان با چشم‌انداز ما فاصله دارد.»

دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق پیش‌بینی کرد که تجارت دو کشور در سال 1404 حداقل 20 درصد رشد کند و تراز تجاری به 13 میلیارد دلار برسد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال 1405، تراز تجاری دو کشور به 15 میلیارد دلار برسد. این رشد قرار است از طریق افزایش صادرات، تثبیت بازار و رشد واردات از عراق محقق شود.

عراق؛ دومین شریک تجاری ایران

سنجابی شیرازی با اشاره به جایگاه ویژه عراق در تجارت خارجی ایران، اظهار داشت: «عراق در سال‌های اخیر همواره جزو سه شریک برتر تجاری ایران بوده و اکنون دومین مقصد صادراتی و دومین شریک تجاری ماست. ایران نیز چهارمین شریک تجاری عراق محسوب می‌شود.»

وی افزود: «بازار عراق برای کالاهای ایرانی به مرحله اشباع نزدیک شده و جهش صادراتی چشمگیری در این بازار انتظار نمی‌رود. با این حال، رشد 20 درصدی تجارت دوجانبه در سال آینده قابل تحقق است.» به گفته او، کالاهای صادراتی ایران به عراق عمدتاً محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا هستند که در مقایسه با صادرات مواد اولیه و میعانات گازی به کشورهایی مثل چین و امارات، مزیت رقابتی ویژه‌ای دارند.

چالش‌های تجارت با عراق؛ از تحریم تا گمرک

سنجابی شیرازی چالش‌های تجارت با عراق را به دو دسته تقسیم کرد: چالش‌های عمومی صادرات ایران، مانند تحریم‌ها، مشکلات نقل‌وانتقال مالی و تعهدات ارزی، و چالش‌های خاص صادرات به عراق.

یکی از مشکلات اصلی، نبود حمل‌ونقل یکسره و ترانزیت مستقیم است. کالاها در مرز از کامیون‌های ایرانی به کامیون‌های عراقی منتقل می‌شوند که این امر هزینه‌ها را افزایش داده و کیفیت کالاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی افزود: «تجارت ما با عراق پایانه‌ای است و تعدد دستگاه‌های تصمیم‌گیر (بیش از 22 دستگاه) مدیریت یکپارچه پایانه‌های مرزی را دشوار کرده است.»

رویکردهای متفاوت گمرکی در مرزها

چالش دیگر، تفاوت در نظام گمرکی و مدیریتی پایانه‌های مرزی است. سنجابی شیرازی توضیح داد: «گرچه تعدد مرزهای تجاری با عراق یک فرصت است، اما نبود نظام استاندارد مشترک بین گمرکات دو کشور و تأثیر مدیریت‌های منطقه‌ای و استانی در عراق، باعث شده که تجار در هر مرز با رویکردهای متفاوتی مواجه شوند.»

وی افزود: «عراق از نظر اقتصادی به دو بخش فدرال و اقلیم کردستان تقسیم می‌شود که هر کدام ضوابط متفاوتی دارند. کالاهای ایرانی که از مرزهای اقلیم کردستان وارد می‌شوند، یک بار در مرز ایران عوارض گمرکی پرداخت می‌کنند و بار دیگر در مسیر رسیدن به مقاصد نهایی مانند بغداد، باید تشریفات گمرکی را تکرار کنند. این موضوع تجارت را به سمت پیله‌وری سوق داده و مانع استفاده بهینه از ظرفیت‌های مرزی می‌شود.»

آینده تجارت ایران و عراق

با وجود چالش‌ها، سنجابی شیرازی معتقد است که با رفع موانع لجستیکی و گمرکی، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های بازار عراق بهره بیشتری ببرد. او تأکید کرد که افزایش همکاری‌های دوجانبه و ایجاد سازوکارهای مشترک گمرکی می‌تواند به تحقق هدف 15 میلیارد دلاری تجارت دو کشور کمک کند.