دوازدهمین شماره مجله «خردورزی» منتشر شد
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، به همت مؤسسه فرهنگی هنری شناخت دوازدهمین شماره مجله تخصصی «خردورزی»، ویژه‌نامه «اندیشه‌های معنویت مدرن» در اردیبهشت ماه 1401 منتشر شد، این شماره از «خردورزی» به تبیین اندیشه‌ها، مسائل، انگاره‌ها، و چالش‌های «معنویت دینی و فرا دینی» می‌پردازد.
باتوجه‌به بحث‌های متعدد دکتر مصطفی ملکیان، پیرامون پروژه‌های «معنویت عقلانی» یا «عقلانیت معنوی» و یا «معنویت و عقلانیت»، در ویژه‌نامه معنویت مدرن خردورزی به ابعاد و زمینه‌های فکری و شناختی مباحث نظری ایشان نیز پرداخته شده است.
«خردورزی» به مدیرمسئولی رفیع‌الدین اسماعیلی و سردبیری مجید رحیمی منتشر می‌شود. جهت دانلود نسخه الکترونیک مجله خردورزی اینجا کلیک کنید.
مجله «خردورزی» در این شماره شامل سه پرونده با عناوین و گفتگو‌های زیر است:
فلسفه و معنویت
گفتگو با دکتر رضا برنجکار؛ معنویت و عقلانیت خودبنیاد گفتگو با دکتر بیژن عبدالکریمی؛ تحقق معنویت در جهان مدرن
معنویت و انسان معاصر
گفتگو با دکتر حمیدرضا مظاهری سیف؛ فقه، بنای تربیت انسان معنوی ندارد گفتگو با محمدعلی ترحینی؛ معنویت مدرن، غایت نبرد تمدنی غرب گفتگو با سعید مستغاثی؛ ماهیت سینما با معنویت سازگار نیست گفتگو با دکتر مهدی مطهرنیا؛ متاورس و انسان معنوی
معنویت فرادینی
گفتگو با دکتر رضا غلامی؛ نقش نهاد دین در ترویج معنویت
گفتگو با دکتر محمد جعفری؛ معنویت عقلانی یا مرزبندی با دین و دیانت
گفتگو با دکتر احمد شاکرنژاد؛ درآمدی بر معنویتِ بریکولاژ
آنچه در ادامه می‌خوانید متن سرمقاله شماره دوازدهم از مجله تخصصی «خردورزی» است:
معنویت نمایشی و خدای سانتی‌مانتال! | درآمدی بر مبانی و مؤلفه‌های معنویت
مسئله معنویت، کلامی آشنا، اما پدیده‌ای نوظهور است. تفحص و جستار در بیان‌های دینی، مبینِ فقدان موضع صریح پیرامون این پدیده است. بسیاری از اندیشمندان دین، معنویت را به‌مثابه عرفان و اخلاق و فقه پنداشته‌اند و چه‌بسا نیاز انسان‌های پیشین نیز، با درک و عمل به این مفاهیمِ متعالی، برطرف گشته و فقدانی برای ایجادِ مفهومی جدید، احساس نشده است.
انسان، دائماً در کش‌مکش تضاد‌ها و مفاهیم و معانی متفاوت است. از ابتدای تاریخ، پیروانِ شیطانِ رجیم در تلاشند که انسان را از جایگاه آدمیت به جایگاه حیوانیت و حتی کمتر از آن «کَالأَنعَامِ بَل هُم أَضَلُ» برسانند. این کش‌مکش، برای انسانِ معاصر بهشدت تشدید یافته و هر لحظه، در مسیر انتخابی نوپدید با جذابیت‌های دل‌فریب یا حس هم‌زیستی و هم‌افزایی بیشتر قرار می‌گیرد. به همین جهت، در شرایط کنونی و با ایجاد دوگانه‌هایی مانند «معنویت دینی و فرادینی» تفسیر معنویت به فقه و عرفان و اخلاق، ناصواب است.
از سوی دیگر، در جهان سُنَتی کمتر متفکری پیدا می‌شد که زندگی را تُهی و پوچ بداند، ولی امروزه شاهد نگاه‌های پوچ‌گرایانه مختلف، به زندگی هستیم. این نگاه‌ها در تقابل جدی با نگاه معنویت دینی به زندگی هستند و لازمه‌ی کنش‌و‌واکنشِ متقابلِ پیرامون پدیده‌های این‌چنینی، سخن گفتن از مسئله معنویت دینی است.
معنویت دینی، برآیند و حاصل شکلی از زیستن است که بر پایه رابطه قلبی و پیوند حبی با خدا شکل گرفته و حالات و اعمال و زندگی فردِ معنوی را بر پایه تعالیم وحیانی تبلور می‌بخشد. معنویت دینی با افزودن عناصری به نظام باور‌های ما، می‌تواند روایت ما از زندگی را معنادار سازد و ما را از چالش پوچی برهاند.
در جهان معاصر، مقابل و رویاروی معنویت دینی، مفهوم «معنویت مدرن» شکل گرفته است. معنویت مدرن، برآیند نحوه‌ای از زیستن است که بر مبنای رابطه قلبی و محبت به خودِ برتر انسان و توانایی‌های روحی او می‌باشد.
معنویت دینی قائل به عقلانیت، وحیانیت، وجود خدا، هویت ربطی مخلوقات نسبت به خدا، وجود و اصالت روح، اصالتِ فطرت، همچنین آخرت‌گرا، شریعت‌گرا، اعتدال‌گرا، و قائل به اخلاق و معرفت‌شناختی است. در حالی که معنویت مدرن شریعت‌ستیز، غیروحیانی، اومانیست، ساینتیسم، تجربه‌گرای افراطی و قائل به نسبیت اخلاقی، ماتریالیسم روشی، راسیونالیسم، آمپریسم، پوزیتویسم، ولیبرالیسم الهیاتی می‌باشد.
معنویت دینی دربردارنده معرفت، نیت الهی، و رفتار مطابق با شریعت الهی است؛ در حالی که معنویت مدرن در غیاب خدا و تقلیل تفکر، بر عشق انسان به خود و عالم استوار می‌باشد.
معنویت فرادینی، مدرن یا «دین نوین جهانی» برخاسته از مبانی نظری سکولاریسم و زمینه‌های عملی لیبرالیسم و غرب جدید است. طبیعتاً مبلغِ این تفکر، ابزار‌های چندرسانه‌ای هستند که در کل جهان، مروجِ تفکر لیبرالیسم می‌باشند. گرچه اساساً ابزار‌های چندرسانه‌ای و رسانه‌های مکتوب، خصوصاً کتاب و مجلات تخصصی نقش به سزایی در تعمیق و تثبیت این اندیشه‌ها داشته‌اند، اما شاید بتوان گفت: «مهم‌ترین ابزاری که در راستای همگانی‌سازی مبانی و مؤلفه‌های دین نوین جهانی استفاده شده، آثار سینمایی بوده‌است.» برخی از این آثار عبارت‌اند از: بچه رُزماری، دروازه نهم، شاگرد جادوگر، آواتار، ارباب حلقه‌ها، جادوگر شهر بلر، ماتریکس، آگاهی، درخت زندگی، ناین، جنگ اژدها، ترانسفورمرز، گولم فرانکشتاین، ترمیناتور، سَفر تک‌شاخ، وَن هِلسینگ، و....
دولت‌ها و حاکمانِ اسلامی و نهاد‌های دینی، مُتولی مقابله‌ی صحیح با معنویت مدرن و مُروج و مُبلغ معنویت دینی هستند. با وجودِ هجمه‌های بی‌سابقه فرهنگی غرب، کوشش نهاد‌های متولی در این حوزه، کم‌اثر نبوده است، اما به جهت عدمِ بسط نظریه‌های تربیتی، فقرِ تئوریک و عدم توجه کافی به ظرفیت‌های چندرسانه‌ای، مواجهه‌ی کامل و پایاپایی شکل نگرفته است.
در دوازدهمین شماره از مجله تخصصی «خردورزی» قصد داریم به اندیشه‌ها، مسائل، انگاره‌ها، و چالش‌های «معنویت دینی و فرا دینی» بپردازیم. در این شماره تلاش کرده‌ایم که از دریچه و نگاه‌های مختلف، مسئله معنویت را به بحث و گفتگو بگذاریم. همچنین باتوجه به بحث‌های متعدد استاد مصطفی ملکیان، پیرامون پروژه‌های «معنویت عقلانی» یا «عقلانیت معنوی» و یا «معنویت و عقلانیت»، تلاش شده که ابعاد و زمینه‌های فکری و شناختی مباحث نظری ایشان نیز، مورد بحث و بررسی و نقد قرارگیرد.
برخی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این ویژه‌نامه به آن پرداخته‌ایم، عبارت‌اند از: معنویت و عقلانیت خودبنیاد، تحقق معنویت در جهان مدرن، انسان و جهان معنوی، تبارشناسی معنویت‌گرایی نوین، معنویت و رفاه ذهنی، نقش نهاد دین در ترویج معنویت، جایگاه سینما در رشد معنوی انسان معاصر، نسبت معنویت و روح مصنوعی در جهان معاصر، هستی‌شناسیِ زیست سایبری و مسیر رشد معنوی و....