دولت به ارزیابی‌های مستمر بهره‌وری توجه کند
رئیس سازمان اداری و استخدامی با بیان اینکه برنامه هفتم توسعه وظایف بزرگی را در حوزه بهره‌وری تعیین کرده است، گفت: لازم است تا بخش‌های مختلف از جمله هیئت دولت و شورای عالی اداری به ارزیابی‌های بهره‌وری توجه کنند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، علاالدین رفیع زاده رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در آیین رونمایی از گزارش فرآیند ایران 1402 گفت: از زمانی که ما دانشجو بودیم به سازمان بهره‌وری رفت و آمد داشتیم. موضوع بهره‌وری طی این سال‌ها در برنامه‌های توسعه کشور مطرح شده است. با این حال مسیر نیاز به تحول دارد.
وی افزود: بهره‌وره یک مفهوم چند بعدی است. اگر بخواهیم در این مسیر حرکت کنیم، با توجه به دستگاه‌ها و فعالیت مختلف آنها، باید قلمرو موضوعی خود را متناسب تعریف کنیم. در برخی مقالات 5 رابطه در این خصوص مطرح شده است. این موارد شامل کار دقیق، کیفیت کار، مدیریت ایده‌آل و موارد دیگر است. ما با شرکت‌های دولتی، خصولتی و خصوصی مواجه هستیم. در برخی شرکت‌های خصوصی شاید برخی نسبت ها قابل محاسبه باشد اما در مورد شرکت‌های دولتی ما ناچار هستیم به قلمروهای موضوعی مراجعه کنیم.
معاون رئیس جمهور با اشاره به اینکه در حوزه بهره‌وری باید به برخی مفاهیم توجه داشتیم باشیم، گفت: آیا ما می‌توانیم در یک دستگاه حاکمیتی تنها به اثر بخشی توجه کنیم؟ آیا سودآوری بالا الزاما نشان دهنده بهره‌وری بالا است؟ تعیین مرزبندی این مفاهیم، متناسب با موضوعیت و وضعیت جغرافیایی نیازمند توجه است. ما نیازمند ارزشیابان حرفه‌ای هستیم. بهره‌وری موضوع چند وجهی است. زمانی می‌توانیم در مورد افزایش بهره‌وری صحبت کنیم که سنجش به صورت دقیق انجام شود.
وی با بیان اینکه نمی‌توانیم براساس ارزیابی های غیر دقیق برنامه‌های درستی را تدوین کنیم، گفت: خروجی‌های ارزیابی‌ها نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. چه در حوزه بهره‌وری و چه در نظامات ارزیابی گزارشات تهیه می‌شود اما زمانی اثرگذار خواهد بود که آنها را مورد توجه قرار دهیم. هیئت دولت و شورای عالی اداری نیز باید به این ارزیابی ها توجه کنند. برنامه‌های توسعه تکالیف بسیار بزرگی را در این حوزه برعهده ما قرار دارند. لازمه تحقق این اهداف این است که گزارشات مورد توجه قرار بگیرد.
باید براساس گزارشات مدیران را بخواهیم و از آنها بپرسیم علت عملکرد پایین آنها چیست و سپس برای اصلاح حمایت‌های لازم را انجام دهیم. دو دهه در حوزه ارزیابی عملکرد گزارشاتی را تهیه کردیم با این حال کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
انتقاد از عملکرد سازمان برنامه و سازمان ملی استاندارد در رشد بهره‌وری
میرسامان پیشوایی رئیس سازمان ملی بهره‌وری در این آیین رونمایی گفت: سال دومی است که با کمک یک شرکت دانش‌بنیان بخش خصوصی گزارش فرآیند ایران را ارائه می‌کنیم. این نمونه یک الگو شراکت بخش خصوصی و دولتی است. یکی از راهبردها از سال 1400 بحث مردم سپاری و نخبه سپاری فعالیت‌های سازمان بود. در حال حاضر کمتر استانی است که ما نماینده آموزش دیده و دارای مدرک بین‌المللی در آن نداشته باشیم.
گام دوم این بود که برای شبکه ایجاد شده برنامه توانمند سازی داشته باشیم. در مرحله بعد باید اطلاعات برای آنها فراهم می‌کردیم. نظام بوروکراتیک ما حساسیت ویژه در خصوص ارائه اطلاعات دارد. یکی از رویکردهای ما این بود که اطلاعات سنجش بهره‌وری در سامانه صبا شفاف شود. بسیاری توصیه کردند که این کار را انجام ندهیم اما در نهایت اقدام کردیم. سامانه داده‌باز بهره‌وری نیز اخیراً افتتاح شده است. هفته گذشته این امکان فراهم شد تا امکان استفاده الگوریتمی و ماشینی بر روی داده‌ها وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه هر چقدر نظام بوروکراتیک ما بزرگتر شود قطعا بهره‌ور تر نخواهد شد، گفت: در حال حاضر شبکه از نخبگان به وجود آمده که امیدوار هستیم از آن مراقبت شود. حوزه فرآیند یک حوزه است و در کشور نیاز است که به تفکیک صنایع گزارشات تخصصی داشته باشیم. هیچ گزارشی البته بدون خطا نیست و این اقدامات می‌تواند منجر به رشد شود. سال گذشته که این کار را آغاز کردیم 730 نفر در آن مشارکت داشتند. این عدد امسال به 810 نفر افزایش پیدا کرده است. سال گذشته حدود 30 نفر از حوزه دولتی در آن شرکت داشتند اما امسال حدود 40 درصد مشارکت وجود داشت.
رئیس سازمان ملی بهره‌وری با اشاره به اینکه حوزه بهره‌وری وابسطه به فرآیند است، گفت: گام‌های خوبی در حوزه سنجش برداشتیم. گام بعدی این است که در حوزه فرآیند مداخله جهت بهبود داشته باشیم. در سه سال گذشته در شاخص بهره‌وری از رشد منفی 0.8 درصدی به رشد بیش از 3 درصدی رسیدیم. یعنی 75 درصد رشد اقتصادی کشور ناشی از بهبود بهره‌وری بوده است. حفظ این شرایط کار سختی است. لازم است تا نوآوری‌ها و اقدامات بعضاً جدیدی انجام شود. در برنامه هفتم و ماده 111 تلاش کردیم تا نظام بهره‌وری را پوشش دهیم.
در حوزه خدمات اقداماتی لازم است تا با همکاری سایر سازمان ها این حوزه ارتقاء پیدا کند. مقرر شده است تا سالی 10 درصد در این حوزه بهبود داشته باشیم. دستگاه‌های دولتی مانند سازمان برنامه و بودجه باید نقش خود را در این حوزه انجام دهند. خیلی وقت‌ها خدماتی در دستگاه‌های دولتی وجود دارد که وظیفه‌ای برای آن ندارد و برعکس. این بدین معنا است که مدیریت به معنای کامل آن را نداریم.
وی افزود: سازمان ملی استاندارد نیز نقش استانداردسازی خدمات را به درستی انجام نداده است. بسیار سعی کردیم تا مدل اجرایی ماده 111 را با نحوی انجام دهیم تا دولت خود به تنهایی این کار را انجام ندهد و بخشی از کار را به مردم و شرکت‌های دانش‌بنیان واگذار کند. بزرگ‌ترین اشتباه این است که دولت خود بخواهد این کار را انجام دهید. اگر دولت چنین توانی داشت در گذشته این کارها را انجام داده بود. برای مشارکت مردم و بخش خصوصی باید نظام توزیع منافع مناسبی دیده شود.
خارج شدن تحول از اصول با عملکرد دستگاه‌های دولتی
جواد آذری جهرمی وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در آیین رونمایی از گزارش فرآیند ایران در سال 1402 گفت: رشد اقتصادی یکی از الزامات توسعه کشور است. یکی از راه‌های تحقق رشد اقتصادی افزایش بهره‌وری است. در انتخابات اخیر یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری نیز در این خصوص صحبت می‌کرد و علت آن نیز تحریم است. وقتی جیب‌ها پر باشد کسی به این موضوع چندان توجهی نمی‌کند. وقتی درآمدهای نفتی کاهش یافته احتیاج پیدا می‌کنیم که به سراغ بهبود فرآیندها برویم.
گزارش فرآیندها گزارش خوبی است، شاید عده‌ای بگویند که می‌تواند بهتر عمل کرد ولی همین که گزارشی وجود دارد که می‌توان در خصوص آن صحبت کرد دارای اهمیت است.
وی ادامه داد: یکی از موارد مهم در این گزارش شاخص سهولت کسب و کار است. در دنیا بر روی این گزارش رقابت وجود دارد. در دولت سیزدهم تلاش‌های قابل توجهی در این حوزه وجود داشت اما همچنان وضعیت خوبی نداریم. مهم‌ترین مسئله در بهبود محیط کسب و کار اصلاح زمان پاسخ سیستم‌های مختلف به درخواست‌ها است. جایگاه مدیریت فرآیند در همین حوزه است. در برخی دستگاه‌های دولتی ما تغییر را از اصول خود خارج کردیم و چون بحث تحول است می‌خواهند صرفا یک کاری انجام داده باشند.
باید کار خود را نیز نقد کنیم. در حوزه کارت ملی هزینه‌های جدیدی ایجاد کردیم اما باز هم کپی کارت دریافت می‌کنیم. در مواردی منافع سازمان ها در این است که فرآیندها را به جای کوتاه کردن طولانی تر کنند. در گزارش می‌توان فهمید که 40 درصد مدیران ما اصلا علاقه‌ای به تغییر فرآیند ندارند. با فرض اینکه 60 درصد دیگر واقعا علاقه‌مند بوده‌اند.
آذری جهرمی گفت: در ترکیه شما باید جنس را معرفی کنید و همان روز مشخص ترخیص کند در غیر این صورت هزینه انبارداری در گمرک بیش از جنس خواهد بود. اما در کشور ما وارد شدن کالا به گمرک تازه شروع ماجرا است. تازه بهبود های زیادی انجام دادیم. در حوزه دارو و تسویه بیمه‌ها و داروخانه‌ها هم شرایط مشابهی وجود دارد. سرعت گردش سرمایه مسئله مهمی در اقتصاد است. گزارشات و آمارها در سازمان بهره‌وری منتشر می‌شود. این گزارش اقدام خوبی است. فرصت اینکه رئیس دفتر رئیس جمهور رئیس سازمان بهره‌وری بوده خوب است. البته داد زدن‌ها کافی نیست و باید شاخص‌هایی در خصوص معطلی مردم در دفتر رئیس جمهور به طور مستمر نمایش داده شود.
وی تاکید کرد: روال بر این است که مدیر می‌آید و می‌رود و در نتیجه کسی به فکر اعمال تغییرات نیست و کسانی که در یک نهادی به طور متداول حضور دارند به یک تعادل منافع رسیدند. باید از فرصت‌های موجود استفاده کرد. در برخی شاخص‌های گزارش شاهد بهبود هایی ظرف یک سال بوده‌ایم و در برخی موارد عقب گرد شاهد بودیم. چه در مورد بهبود‌ها چه در مورد عقب‌گردها شاهد تغییرات معناداری نبودیم. کلید حمایت از جبهه مقاومت و شکستن هژمونی غرب در خدمت رسانی و ایجاد رضایت برای مردم است که بخشی از آن در بهبود محیط کسب و کار است. با وجود اختلاف نظرهای سیاسی که با دولت قبل وجود دارد، اقدامات خوبی در زمینه بهره‌وری انجام شد و مسیر خوبی آغاز شد و امیدوار هستیم ادامه پیدا کند.