راه‌حل آموزش و پرورش برای جبران افت یادگیری در مهارت های سواد پایه ای چیست؟
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش به افت چشمگیری در یادگیری مهارت‌های سواد پایه در بین دانش‌آموزان پایه اول اشاره کرد و گفت: دستورالعملی را تدوین کردیم تا مرحله دوم طرح جبران و تثبیت یادگیری اجرا شود که بعد از ارزشیابی نوبت اول و ثبت نتایج شروع می‌شود و باز هم دانش‌آموزانی که «نیازمند تلاش بیشتر» و «قابل قبول» کسب کرده باشند، از این برنامه‌های جبرانی بهره‌مند می‌شود تا اردیبهشت...
خبرگزاری میزان- رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در برنامه تیتر یک شبکه خبر با موضوع «افت سطح سواد دانش آموزان با ادامه آموزش مجازی»، گفت: بعد از بحرانی که نظام‌های آموزشی در سراسر جهان با آن مواجه شدند و تعطیلی آموزش حضوری به دلیل شیوع ویروس کرونا، آموزش‌ها از بستر فضای مجازی پیگیری شد و برای تعدادی از دانش‌آموزان که دسترسی به آموزش مجازی نداشتند، سعی شد از بستر‌های دیگر، آموزش تداوم پیدا کند.
وی با بیان اینکه همواره این سؤال وجود داشت که نحوه و میزان یادگیری دانش‌آموزان در این فضا در مقایسه با آموزش حضوری به چه شکلی است، افزود: پایشی را در این زمینه انجام دادیم و نتیجه ارزشیابی سال تحصیلی گذشته دانش‌آموزان دوره ابتدایی را در تمام دروس و پایه‌ها با نتایج ارزشیابی 2 سال قبل که مشکل کرونا را نداشتیم، مقایسه کردیم.
کاهش 10 درصدی دانش‌آموزانی که «خیلی خوب» گرفتند
حکیم‌زاده ادامه داد: در این مقایسه مشاهده شد که برای دانش‌آموزان خصوصا دوره اول ابتدایی شاهد افت چشمگیری در یادگیری مهارت‌های سواد پایه خواندن و نوشتن هستیم به شکلی که در درس بسیار مهمی مثل فارسی پایه اول که پایه و بنیان سواد دانش‌آموزان هست، درصد دانش‌آموزانی که نتایج «خیلی خوب» در مقیاس ارزشیابی کیفی توصیفی کسب کردند، 10 درصد نسبت به دو سال گذشته کاهش پیدا کرده است و از آن طرف طیف، درصد دانش‌آموزانی که «نیازمند تلاش هستند»، افزایش پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: وقتی نتایج تکرار پایه اول ابتدایی را با سال قبل و دو سال قبل آن بررسی کردیم، باز هم مشاهده شد که درصد تکرار پایه در پایه اول به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است که حاکی از چالش‌های جدی در یادگیری دانش‌آموزان در خصوص مهارت‌های سواد پایه است.
ضعف اساسی بچه‌های اول و دوم ابتدایی در مهارت نوشتن
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفت: بعد از بازگشایی حضوری مدارس، معلمانی که به صورت حضوری با دانش‌آموزان پایه‌های دوم و سوم کار می‌کردند، گزارشی دادند مبنی بر اینکه دانش‌آموزانی که دو سال گذشته را پایه‌های اول و دوم ابتدایی بودند و در فضای مجازی بدون اینکه ارتباطی با معلم و مدرسه داشته باشند، تحصیل کردند، ضعف‌های اساسی در مهارت‌های خواندن و نوشتن خصوصا مهارت نوشتن دارند.
وی افزود: مهارت نوشتن نیاز به تمرین و تکرار زیر نظر معلم دارد؛ از نحوه مداد دست گرفتن دانش‌آموز تا اینکه عادت کند الفبا را یاد بگیرد و حروف را خوش‌خط بنویسد، در مدرسه صورت می‌گیرد؛ بچه‌ها در فضای مجازی شاید مهارت‌های مربوط به خواندن و ارائه دادن مطالب را تا حدودی تمرین کرده باشند، اما چون نظارت کافی بر مهارت نوشتن نبوده است، در این زمینه ضعف جدی داریم.
در دوره متوسطه هم شاهد افت پنهان هستیم
حکیم‌زاده تصریح کرد: در گزارش‌هایی که در سطح جهان منتشر شده است، شواهد مشابهی را ارائه دهند مبنی بر اینکه آموزش‌های مجازی خصوصا در دوره ابتدایی و در سنین اولیه، تأثیر نامطلوبی روی یادگیری مهارت‌های سواد پایه دانش‌آموزان داشته است.
وی با بیان اینکه در دوره متوسطه نیز شاهد افت از نوع پنهان هستیم، افزود: در آزمون‌های غیرن‌هایی نسبت به سال‌های گذشته یک تراکم نمره مشاهده شده است که این تراکم به نظر طبیعی نمی‌آید و شاید بیشتر تحت تأثیر نحوه برگزاری امتحانات بوده است؛ منظورم این است که میانگین نمراتی که دانش‌آموزان در دروس کسب کرده بودند نسبت به سال‌های قبل در دوره متوسطه دوم افزایش نشان می‌دهد که مقدار این افزایش بیشتر از حد معمول بود یعنی در این حالت یادگیری اتفاق نیفتاده است.
دانش‌آموزان ابتدایی بدون حمایت خانواده، افت تحصیلی دارند
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه پایشی درباره ارزشیابی کیفی توصیفی در دوره ابتدایی انجام دادیم، گفت: در این پایش شاهد کاهش یادگیری بودیم؛ چرا که آموزش مجازی شرایط خاص خود را می‌طلبد که از نظر زیرساخت‌ها مشکل داشتیم و معلمان نیز از قبل، آموزش‌های لازم را ندیده بودند که بتوانند یک تدریس موثری داشته باشند؛ البته جا دارد از زحمات معلمان و دبیران در این مدت قدردانی کنم که با تلاش خودشان، مهارت‌های بسیار زیادی کسب کردند.
وی ادامه داد: البته برای اینکه بتوانیم یادگیری مطلوب داشته باشیم به تدریس موثر در فضای مجازی نیاز داریم که ارزشیابی خاص خود را می‌طلبد و به طور مرتب باید حضور دانش‌آموزان را رصد کند و بتواند مشارکت آن‌ها را در طول فرایند یادگیری به همراه داشته باشد؛ این درحالیست که در دوره ابتدایی به دلیل اینکه دانش‌آموزان در این سن نیاز به نظارت بیشتری دارند، بزرگسالان باید در کنار آن‌ها باشند و به طور طبیعی در خانواده‌هایی که کمتر برخوردار هستند و سطح سواد بالایی ندارند، حتی به رغم داشتن تلفن همراه، اما به دلیل اینکه نتوانستند حمایت خانواده خود را دریافت کنند دچار افت تحصیلی شدند.
کودک نیاز به دست ورزی خیلی زیادی دارد تا بتواند مهارت‌های سواد پایه را یاد بگیرد
حکیم‌زاده به وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان مناطق روستایی و عشایری اشاره کرد و ادامه داد: در مناطق روستایی و عشایری که در دو سال گذشته، مدارس را باز نگه داشتیم و آموزش‌های حضوری ارائه شد، چالش‌های کمتری را تجربه کردیم؛ یعنی در مقایسه با مناطق پرجمعیت حاشیه شهر‌ها، وضعیت یادگیری بهتر است.
وی افزود: در مجموع ویژگی فضای مجازی به شکلی هست که برای سنین ابتدایی نمی‌تواند بستر موثر و مناسبی باشد؛ چرا که کودک نیاز دارد تا با معلمش ارتباط برقرار کند و از طریق انگیزه‌ای که معلم ایجاد می‌کند، تشویق شود تا مشارکت فعال داشته باشد؛ کودک نیاز به دست ورزی خیلی زیادی دارد تا بتواند مهارت‌های سواد پایه را یاد بگیرد و چنین چیزی در قاب کوچک موبایل واقعا امکان پذیر نیست و دلیل افت می‌تواند ناشی از نوع آموزش مجازی و عدم تناسب آن با سن دانش آموزان در دوره ابتدایی باشد.
راه‌حل آموزش و پرورش برای جبران افت یادگیری
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که اقدام شما برای حل مشکل افت آموزشی چیست، اظهار کرد: برنامه‌ای را در تابستان امسال با عنوان طرح جبران و تثبیت یادگیری اجرا کردیم که بر اساس آن تمام دانش‌آموزانی که در دوره اول ابتدایی در دو درس فارسی و ریاضی و در دوره دوم ابتدایی در سه درس فارسی، ریاضی و علوم نتایج «قابل قبول» و «نیازمند تلاش بیشتر» را کسب کرده بودند، مشمول شدند.
وی با بیان اینکه 14 جلسه آموزشی برای این دانش‌آموزان برگزار کردیم، اضافه کرد: تفاهم‌نامه‌ای با بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان داشتیم و از ظرفیت دانشجومعلمان و معلمان داوطلب استفاده کردیم که این طرح تا سوم شهریور اجرا شد؛ در پایان ارزیابی را به عمل آوردیم و خوشبختانه نشان داد که نتایج خیلی خوبی داشته است و بسیاری از دانش آموزانی که در این تحقیق شرکت کرده بودند، بخش زیادی از ضعف‌هایشان جبران شد.
حکیم‌زاده تصریح کرد: دستورالعملی را تدوین کردیم تا مرحله دوم طرح جبران و تثبیت یادگیری اجرا شود که بعد از ارزشیابی نوبت اول و ثبت نتایج شروع می‌شود و باز هم دانش‌آموزانی که «نیازمند تلاش بیشتر» و «قابل قبول» کسب کرده باشند، از این برنامه‌های جبرانی بهره‌مند می‌شود تا اردیبهشت ماه نیز ادامه دارد.
وی اظهار امیدواری کرد که مرحله دوم طرح جبران و تثبیت یادگیری بتواند تا حد زیادی مشکلات ناشی از آموزش مجازی را جبران کند و گفت: بسیاری از مهارت‌هایی که دانش‌آموزان باید در مدرسه یاد می‌گرفتند، نمی‌توانستیم در آموزش مجازی ارائه کنیم چرا که دانش‌آموزان از طریق زندگی در مدرسه و با دوستان‌شان، مهارت‌های یادگیری و مهارت‌های اجتماعی‌شان ارتقا پیدا می‌کرد؛ ضمن اینکه نظم زندگی را یاد می‌گرفتند یعنی اینکه سر ساعت منظمی به مدرسه بروند، ساعتی را در کلاس با نظم حضور داشته باشند و ساعت‌هایی را هم برای استراحت داشته باشند. همه این‌ها جنبه‌هایی از یادگیری است که رشد اجتماعی دانش آموزان را در بر می‌گیرد، اما مورد غفلت واقع شد.
خطر ساعات طولانی استفاده از تلفن همراه و تبلت
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش با اشاره به عادت‌های غلطی که دانش‌آموزان در این دو سال اخیر کسب کردند، افزود: دانش‌آموزان علاوه بر آسیب‌های یادگیری که در فضای مجازی داشتند، ساعت‌های طولانی با تلفن همراه و تبلت کار کردند و مدت زمانی که در فضای مجازی سپری کردند خیلی بیشتر از مقدار زمانی است که باید یک کودک در این سن و سال در فضای مجازی صرف کند.
وی ادامه داد: بسیاری از کودکان صبح‌ها تا ظهر می‌خوابند و شب‌ها تا دیروقت در فضای مجازی با گوشی موبایل سرگرم هستند که در معرض آسیب‌های جدی قرار گرفتند؛ عادت دادن دوباره دانش آموزان به زندگی مدرسه نیازمند همکاری خانه و مدرسه دارد؛ دانش‌آموزان باید بتوانند نظم زندگی را یاد بگیرند و مهارت‌های لازم را کسب کنند و برای این کار نیازمند همراهی و همکاری خانواده‌ها هستیم.
کشور‌های پیشرفته هم مدارس‌شان را باز کردند
حکیم‌زاده اظهار کرد: بسیاری از کشور‌ها که زیرساخت‌های خیلی پیشرفته فناوری داشتند و مشکلات دسترسی به گوشی و تبلت به اندازه ما نداشتند، خیلی زود مدارس‌شان را بازگشایی کردند و مدت زمان زیادی اجازه ندادند که مدارس تعطیل باشد؛ به دلیل همین آسیب‌هایی که آموزش مجازی برای دانش‌آموزان به خصوص دوره ابتدایی دارد.
وی به سه کشور انگلستان، آلمان و فرانسه در این زمینه اشاره کرد و گفت: بالاترین مقامات کشور انگلستان اعلام کردند که بازگشت دانش‌آموزان به مدرسه یک مسؤولیت اخلاقی است.
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: می‌توانیم از طریق رسانه‌ها آگاهی بیشتری به خانواده‌ها بدهیم و این اطمینان را در خانواده‌ها ایجاد کنیم که کودکان در مدرسه یکی از امن‌ترین جا‌هایی است که می‌توانند حضور پیدا کنند و تصور اینکه یک کودکی را 24 ساعته ایزوله کنیم و کسی با او تماس نداشته باشد، خیلی غیر واقع بینانه است و این اتفاق هم نمی‌افتد چرا که اکثر خانواده‌ها کودکانشان را همراه خودشان به مسافرت و مهمانی‌ها می‌برند و در فضا‌هایی حضور پیدا می‌کنند که شاید به اندازه مدارس هم اهتمام به رعایت پروتکل‌های بهداشتی نباشد.
وی با تأکید بر اینکه گزارش‌هایی که آموزش و پرورش و وزارت بهداشت ارائه داده است، نشان می‌دهد که بیشترین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدارس اتفاق می‌افتد، گفت: خوشبختانه بعد از بازگشایی حضوری مدارس، روند افزایشی شیوع ویروس کرونا را نداشتیم و هیچ گزارش نگران کننده از شیوع بیماری در مدارس نداریم؛ از سوی دیگر یادمان باشد که در زمان تعطیلی مدارس 5 موج کرونا را تجربه کردیم پس لزوما شروع ویروس کرونا نمی‌تواند ارتباطی با بازگشایی یا بسته بودن مدارس داشته باشد.
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش با اشاره به واکسیناسیون خانواده‌ها و معلمان و دانش‌آموزان، ادامه داد: فکر می‌کنم با همکاری خانه و مدرسه می‌توانیم شرایط بهتری برای حضور دانش‌آموزان در مدارس فراهم کنیم.
بیشتر بخوانید:
آیا مدارس کشور آمادگی لازم را برای آموزش حضوری دارد؟