رد پای ترور در فیلم‌های سینمای ایران / از «تعقیب سایه‌ها» تا «هناس»
سینمای ایران طی چهاردهه گذشته نسبت به پدیده مذموم «ترور» بی‌تفاوت نبوده وروایت‌هایی تکان‌دهنده‌ای ازداغ‌هایی که تروریست بردل مردم ایران گذاشته را درقالب فیلم هایی چون تعقیب سایه ها، ماجرای نیمروز، بادیگارد، هناس، روباه و... را به تصویر کشیده است.
به گزارش مشرق، تماشای فیلم‌های اکشن تروریستی و نگاهی به تاریخ معاصر و قصه‌هایش همیشه برای فیلمسازان جذاب بود و تماشای این نوع فیلم‌ها برای تماشاگران علاوه بر جذابیت؛ هیجان و حتی اضطراب و... دارد. بهترین و بزرگترین فیلم‌های جهان در نیز با موضوعات جاسوسی و امنیتی و اتفاقات تروریستی ساخته شده‌اند.
در ایران نیز درام های جاسوسی و امنیتی و داستان‌های مبتنی بر اتفاقات تروریستی یکی از پرطرفدارترین آثار به حسال می‌آیند. عمده آثار تولید شده در دهه اخیر با فاصله زمانی با اتفاقات صورت گرفته، تولید شده‌اند. ورود نسل جدید فیلمساز، توجه به سینمای امنیتی - جاسوسی و ترورهای صورت گرفته در تاریخ معاصر ایران، در این اواخر بیشتر شده است. در دهه 60 و 70 کمترین فیلم‌های در این زمینه ساخته شده اما در دهه 90 تولید فیلم درباره ترورهای صورت گرفته در تاریخ معاصر ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
«تعقیب سایه‌ها» علی شاه‌حاتمی
علی شاه‌حاتمی؛ تعقیب سایه‌ها را سال 69 بر اساس فیلمنامه‌ای از رضا متقیان ساخت. این فیلم در دهه پرالتهاب 60 ساخته شد؛ روزگاری که ایران آماج ترورهایی بود که با سردستگی سازمان منحوس منافقین اتفاق می‌افتاد. کارگردان همین ماجرا را دستمایه اثر خود قرار داده بود؛ انفجار خودرویی که موجب مجروح شدن عده زیادی از مردم عادی می‌شود.
عامل ترور «تیمور ایده‌لو» بود؛ مردی که قبل‌تر به خاطر مواد مخدر بازداشت شده بود و در مرخصی خود دست به این ترور می‌زند... شاه‌حاتمی در «تعقیب سایه‌ها» داستانی پر از تعقیب و گریز را آن زمان ساخت. این فیلم در آن سال‌ها در گیشه فروشی متوسط داشت و جزو کارهای شاخص کارگردان به شمار نمی‌رود، اما همچنان یکی از مهم‌ترین فیلم‌های ساخته شده با موضوع ترور است.
«روز شیطان» بهروز افخمی
بهروز افخمی فیلمنامه «روز شیطان» را از یک رمان خارجی برداشت کرد. فیلم با بازی مرحوم آتیلا پسیانی که به عنوان مامور خارجی می‌خواهد به شکل تدریجی قطعات یک بمب اتم کوچک را وارد ایران کند تا یک هفته قبل از بازدید نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای از تأسیسات اتمی ایران، آن را جنب استادیوم 100 هزار نفری آزادی منفجر کند؛ عملیاتی که در نهایت توسط ماموران وزارت اطلاعات با فرماندهی ماموری به نام «میرمحمد» با بازی علی دهکردی خنثی می‌شود. این فیلم در گیشه موفقیت چندانی به دست نیاورد.
«روباه» بهروز افخمی
بیست سال بعد از «روز شیطان»، افخمی دوباره تریلری جاسوسی را با موضوع ترور جلوی دوربین برد که به اندازه «روز شیطان» از آن استقابل نشد. داستان فیلم تا حدودی عجیب و غریب بود و همین هم باعث شد که فیلم خالی از جذابیت و باورپذیری باشد. این فیلم مرتبط با مسائل امنیتی و جاسوسی در حوزه انرژی هسته‌ای است. سوژه درباره یک عملیات تروریستی علیه دانشمندان هسته‌ای است.
«بادیگارد» ابراهیم حاتمی‌کیا
ابراهیم حاتمی‌کیا در ادامه روند فیلمسازی خود که همیشه مولفه‌هایی چون جنگ، جبهه و... و. را دارد، این بار در سال 1394 «بادیگارد» را ساخت. فیلمی با بازی پرویز پرستویی و بابک حمیدیان. حاتمی‌کیا در این فیلم درباره 2 گروه شغلی محافظان شخصیت‌ها و دانشمندان هسته‌ای حرف می‌زند و چالش نگاه بدبینانه به ماموران حفاظت و مشکلات شخصی و عقیدتی دانشمندان هسته‌ای را به تصویر می‌کشد. حاتمی‌کیا در این فیلم که قصه یک ترور را همراه دارد سعی کرده از صحنه‌های اکشن و تعقیب و گریز استفاده کند و فیلم در میان عموم مردم توانست جذاب باشد.
«ماجرای نیمروز» محمدحسین مهدویان
یک سال بعد از «بادیگارد» محمدحسین مهدویان که آن روزها کارگردان شناخته شده‌ای نبود سوژه ترورهای سازمان مجاهدین خلق را در «ماجرای نیمروز» به تصویر کشید. او بعد از «ایستاه در غبار» که میان منتقدان مقبول بود، در سال 1395 «ماجرای نیمروز» را ساخت. داستان فیلم از 30 خرداد 1360 با خواندن بیانیه منافقین شروع می‌شود که خواستار حضور در ساختار قدرت هستند و تهدید به حملات مسلحانه می‌کنند. این فیلم از نظر قصه‌پردازی و ساختار، یک درام جاسوسی است و ماموران امنیتی تهران قرار است یکی از مهم‌ترین افراد سازمان مجاهدین را پیگیری کنند. در این فیلم تماشاگران با شخصیت‌های کشمیری و لاجوردی و موسی خیابانی همراه می‌شوند.
«روز صفر» سعید ملکان
سال 1398 فیلم پرسر و صدایی «روز صفر» ساخته شده، فیلمی با موضوع تروریستی بمب‌گذاری در نقاط مختلف کشور که در آن امیر جدیدی نقش یک را بازی می‌کرد. این اثر نخستین فیلم سعید ملکان در مقام کارگردان است و او توانست یک فیلم جاسوسی با تم جنایی را با تریلری به تصویر بکشد. فیلم با فیلمنامه‌ای که خود ملکان به همراه بهرام توکلی نگاشته شد. فیلم روایتی است از ماجرای دستگیری ریگی و خنثی‌سازی عملیات تروریستی او با اسم رمز «روز صفر» که قرار بود به شکل همزمان در چند نقطه استراتژیک شهرهای بزرگ انفجارهای مهیبی رخ دهد.
«ضد» امیرعباس رفیعی
«ضد» یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های سیاسی و درباره ترور هفتم تیر است که تولید و به نمایش درآمد. قصه این فیلم سینمایی از اسفند 1359 آغاز می‌شود و تا اواخر سال 1360 ادامه دارد. «ضد» درباره واقعه تروریستی هفت تیر است و داستان محمدرضا کلاهی را روایت می‌کند. عنوان شده که وقایع فیلم «ضد» بر اساس ده‌ها مصاحبه‌ای که با شاهدان انجام شده پیش می‌رود، اما لزوما نمی‌تواند بر اساس واقعیت باشد و کارگردان هم اصراری بر اینکه قصه فیلم تریلر - سیاسی‌اش واقعی است ندارد.
«هناس» حسین دارابی
«هناس» برداشتی آزاد از زندگی یک دانشمند هسته‌ای است و به داستان ترور او می‌پردازد. قصه از زاویه دید همسر او روایت می‌شود و زمانی که زندگی‌اش را در آستانه فروپاشی می‌بیند، تمام تلاشش را برای حفظ آن می‌کند. فیلم موضوعی ملی‌گرایانه دارد و دارابی تلاش کرده ماجرای ترور یک دانشمند هسته‌ای را از زاویه‌ای ملی روایت کند.
