رزق ازدواج و خانواده در کلام مولا علی (ع)
یکی از اشتباهاتی که باعث می شود خیلی از جوانان به ازدواج کردن یا فرزندآوری ترغیب نشوند، ترس از بدست آوردن روزی و کسب حلال است. امام علی (ع) در کلام و سیره شان به این امر پاسخ های فراوان دادند که در این گزارش می خوانیم.
به گزارش مشرق، از برخی جوانان امروزه که درباره علت ازدواج نکردن یا ترس از ازدواج یا فرزندآوری شان که سوال کنید. پاسخشان یک سوال است، از کجا بیاوریم خرج کنیم؟ همه چیز را به مادیات و مسائل مالی ربط می‌دهند و ترس از اینکه آینده شان چه طور خواهد شد؟ آیا کار دارند؟ درآمدشان مکفی خواهد بود؟ درست است که مسائل اقتصادی حرف مهمی در ازدواج و فرزندآوری می‌زند، اما از سوی دیگر خداوند نیز با تشویق مردم به ازدواج و فرزندآوری فرموده که روزی را خودش تقسیم می‌کند و هیچکس نباید ترس از روزی داشته باشد.
سیره امام علی (ع) در تمامی زمینه‌ها راهگشا و چراغ زندگی ما می‌تواند باشد از آرامش و اطمینان خاطری که ایشان برای زندگی و ازدواج و دوری از اضطراب مطرح کرده اند تا صبر، حلم، بردباری و تمامی سفارشاتی که برای یک زندگی خوب به انسان داشته اند، همه چراغ سبزهای زندگی ما است. در جایی پیامبراسلام (ص) به دخترشان فاطمه زهرا (س) فرمودند: ««به خدا سوگند، من تو را به ازدواج کسی درآوردم که از همه مردمان دانشش افزون تر، بردباری اش بیشتر و در ایمان بر خدا بر همگان پیشی گرفته است.»
امام علی (ع) پس از پیغمبر اسلام (ص) مصداق کامل اسوه حسنه هستند، ایشان در غدیر جانشین پیامبر (ص) نیز می‌شوند تا نشان دهند پس از پیغمبر خدا، باعث هدایت و کمال مردم در دین و انسانیت می‌توانند باشند و چه مبارک تکامل و رشدی برای بشریت که از نسلشان ذریه‌ای حسنه تقدیم مردم کرده اند.
پیامبر اسلام (ص) در سیره امام علی (ع) به عمار سفارش می‌کنند که ««ای عمار، اگر دیدی علی به تنهایی از یک راه می رود و تمام مردم به راهی دیگر روانند، به راه علی برو؛ زیرا او تو را به نابودی نکشاند و تو را از مسیر هدایت و رستگاری خارج نسازد.» در جای دیگری پیغمبر (ص) درباره امام علی (ع) می فرمایند: «ای علی، بی شک کسی پیرو راهت باشد، هدایت خواهی کرد و آن که با سیره و راه تو مخالفت کرد، به طور قطع تا روز قیامت گمراه خواهد ماند.»
به مناسبت عید ولایت، غدیر خم در ارتباط با صحبت های امام علی (ع) درباره رزق و روزی و اهمیت آن در زندگی خانوادگی مباحثی بیان می شود و حجت الاسلام علی اصلان زاده، مشاور مذهبی و کارشناس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی نیز نظراتشان را در این زمینه بیان می کنند.
مراسم عقد زوج زابلی در حرم امام علی (ع)
*آیا نگرانی بابت رزق، مانع تشکیل خانواده است؟
این روزها به خاطر شرایط خاص اقتصادی، بسیاری از جوانان نگرانند، در آمدشان کفاف زندگی مشترکشان را ندهد و اگر دچار مشکل شوند، چطور باید آن را حل کنند. کلید این قفل معرفت رزق و روزی است.
رزق و روزی واژه ای فراتر از خوردن و آشامیدن است. در واقع هر چیزی که نصیب انسان شود اعم از مسکن، همسر و سلامتی و... شامل رزق می شود. این روزها موضوع ترس از تأمین شدن روزی برای خیلی ها مطرح می شود، منتها بخشی از این ترس طبیعی و عادی است و عامل تحرک انسان برای کسب روزی می شود اما وضعیت غیرطبیعی ترسی است که باعث فشار عصبی، روانی و استرس زیاد شود.
حجت الاسلام علی اصلان زاده می گوید: «امام علی می فرمایند «اهلک الناس اثنان خوف الفقر و طلب الفخر الخصال / صفحه 38 حدیث 102: مردم را دو چیز هلاک کرد؛ ترس از فقر و نداری و دوم به دنبال آن فخر فروشی» ما خیلی وقت ها تصور می‌کنیم نداری و تهی دستی انسان را دچار مشکل می‌کند اما امام علی (ع) معتقدند؛ ترس از فقر و نداری هم باعث هلاکت انسان می‌شود.
امام در حدیث دیگری می فرمایند: «من قبض یده فخافه الفقر فقد تعجل الفقر؛ هر کس به خاطر ترس از فقر و نداری دستش را ببندد یعنی بخشنده نباشد، این شخص خودش پیش دستانه سمت فقر رفته است / غرر الحکم حدیث 6566» و خداوند نیز در آیه 100 سوره اسرا می فرماید: «قُل لَو أَنتُم تَملِکُونَ خَزَائِنَ رَحمَهِ رَبِی اِذًا لَأَمسَکتُم خَشیَهَ الاِنفَاقِ وَکَانَ الاِنسَانُ قَتُورًا: بگو که شما اگر دارای گنج های رحمت (بی‌انتهای) خدای من شوید باز هم از ترس فقر و خوف درویشی، بخل از انفاق خواهید کرد، که انسان طبعا بسیار ممسک و بخیل است.»
در این حدیث امام علی (ع) و آیات خداوند نهفته است که ریشه ترس از فقر واقعا در نداری و فقر افراد نیست، بلکه تجربه ثابت کرده آنهایی که خزانه‌های مادیات دارند، باز هم ترس و اضطراب از فردا باعث بخل و انفاق نکردنشان می‌شود.
*شیطان؛ عامل ترس از رزق حلال
اگر ترس از فقر باعث می‌شود که افرادی جگرگوشه خود را در عصر جاهلیت بکشند، ممکن است افرادی نیز به خاطر ترس از فقر دست به تشکیل زندگی یا حتی فرزندآوری در این دوره نزنند! این ترس از فقر یکی از ابزارهای شیطان است که باعث می شود انسان را گول بزند و به اضطراب بیاندازد تا تن به ازدواج یا فرزندآوری ندهند. براساس آیه 268 سوره بقره: الشَیطَانُ یَعِدُکُمُ الفَقرَ وَیَأمُرُکُم بِالفَحشَاءِ وَاللَهُ یَعِدُکُم مَغفِرَهً مِنهُ وَفَضلًا وَاللَهُ وَاسِع عَلِیم؛ شیطان شما را وعده فقر و بی‌چیزی دهد و به کارهای زشت و بخل وادار کند، و خدا به شما وعده آمرزش و احسان دهد، و خدا را رحمت بی‌منتهاست و (به همه امور جهان) داناست.»
حجت الاسلام اصلان زاده تأکید می کند: «راه حل این اضطراب خطرناک در مرحله نخست شناختی و باورمداری است به اینکه روزی هر انسانی در دست خداست. براساس آیه 6 سوره هود و آیه 60 سوره عنکبوت همین امر تأیید شده است. در کلام امیرالمومنین (ع) روزی هر انسانی تضمین شده است. خطبه 184 نهج البلاغه این عبارت را می‌گوید که «به مورچه بنگرید با آن همه کوچکی و ظرافت اندام که تقریبا به چشم نمی‌آید، روزی اش تضمین شده و به فراخور حالش می‌رسد، خداوند منان از او غافل نیست و او را محروم نساخته، گرچه در دل تخته سنگی سیاه و خشک یا سخره‌ای سخت باشد.» یا در جای دیگری امام علی (ع) می‌فرمایند که «به پرندگانی مثل عقاب، کلاغ و شترمرغ بنگرید که خدا روزی همه آنها را تضمین کرده است».
*باور به تقدیر روزی، دل را آرام می کند
در جای دیگری امام علی (ع) می‌فرمایند: «من وسق بان ما قدر امه له لن یفوقه و استراح قلبه: هر کس باور کند به اینکه آنچه خدا برای او تقدیر کرده از بین نخواهد رفت، قلبش آرام خواهد شد / غررالحکم حدیث 1849» این حدیث یعنی همین باور مند بودن به تقدیر روزی و در حدیث دیگری امام می فرمایند: «رزقک یطلبکه فاسترح / المواعظ الحدوثه ص 56»
همچنین امام علی (ع) در تفسیر سوره حمد و تفسیر رب العالمین می‌فرمایند که رب العالمین مالک آنهاست و سوق دهنده روزی آنها به سویشان از جایی که می‌شناسند و از جایی که نمی‌شناسند، روزی تقسیم شده است و به فرزند آدم می‌رسد به هر روزی که در دنیا باشد». اینطور هم نیست که روزی یک بار تقسیم شود، روزی در طول روز لحظه به لحظه فرا می‌رسد و این قانون را پیامبر خدا، خطاب به علی (ع) می‌فرمایند که «یا علی لا تهتم لرزق غد، فان کل غد یاتی رزقه: ای علی، اندوه روزی فردا را نخور که هر فردایی روزی اش فرا می رسد» یا امام می فرمایند: «من اهتم برزق غد لم یفلح ابدا: هر کس اندوه روزی فردا را داشته باشد، هیچگاه رستگار نخواهد شد».
*پاسخ به یک شبهه
شبهه و ابهامی با این بیانات ممکن است ایجاد شود و آن هم ناشی از یک نوع توجه ناقص به یک بعد مسئله و غفلت از ابعاد دیگر مسئله است این باور که روزی تقسیم شده و ضمانت شده است، یک بعد قضیه است اما این ضمانت به این معنا نیست که انسان گوشه ای بنشیند و منتظر باشد که روزی ضمانت شده بدون ابزار و وسایل مسیر خود به خانه ما برسد. تلقی اولیه ما نسبت به ضمانت و تقدیر نباید اینطور باشد، بلکه این روزی هم نیاز به تلاش و کوشش دارد.
امام صادق (ع) در حدیثی که در کتاب کافی، جلد پنج، صفحه 78، حدیث دوم می فرمایند آیا گمان می‌کنی اگر کسی داخل خانه خود شود و در را ببندد از آسمان چیزی برای او می افتد؟» این تلقی اینجا رد می شود که بدون هیچ تلاشی روزی برای انسان برسد.
در نهایت اینکه جوانان با این سخنان گوهربار امام علی (ع) می بایست ترس از کسب روزی حلال برای ازدواج یا فرزندآوری را کنار بگذارند منتها دست از تلاش و کوشش نیز برندارند.
منبع: فارس
