رقابت تسلیحاتی با نمایش موشک‌های هایپرسونیک / آمریکا از چین جا ماند؟
در رژه عظیم نظامی چین در ماه جاری، پکن مجموعه‌ای از موشک‌های هایپرسونیک ضدکشتی خود را به نمایش گذاشت.
در رژه عظیم نظامی چین در ماه جاری، به مناسبت سالگرد پایان جنگ جهانی دوم در اقیانوس آرام، پکن مجموعه‌ای از موشک‌های هایپرسونیک ضدکشتی خود را به نمایش گذاشت؛ پیامی غیرمستقیم مبنی بر اینکه در صورت وقوع جنگی در آینده، ایالات متحده ممکن است ناوهای هواپیمابر 13 میلیارد دلاری‌اش را در اعماق دریا بیابد.
چین تنها رقیب آمریکا در این حوزه نیست. روسیه نیز در توسعه موشک‌های هایپرسونیک پیشرفت‌هایی داشته است؛ سلاح‌هایی که به دلیل سرعت فوق‌العاده و مانورپذیری بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای نابودی اهداف باارزش محسوب می‌شوند.
در مقابل، برنامه‌های تسلیحاتی هایپرسونیک آمریکا هنوز از رقبایش عقب‌تر است، هرچند کارشناسان می‌گویند پیشرفت‌هایی در حال انجام است. تام کاراکو، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل (CSIS) مستقر در واشنگتن گفت: «در حالی که ما مشغول [جنگ در خاورمیانه] بودیم، چین با جدیت روی این موضوع کار کرد. آن‌ها جلو افتادند، اما ما در حال جبران هستیم».
توان هایپرسونیک
به نوشته فارن پالیسی، موشک‌های هایپرسونیک با سرعتی بیش از پنج برابر صوت حرکت می‌کنند؛ قابلیتی که مزایای نظامی چشمگیری دارد، اما همزمان مشکلات فنی دشواری به‌ویژه در زمینه گرمای شدید ناشی از حرکت ایجاد می‌کند.
تمرکز اصلی در برنامه‌های تسلیحاتی جهان بر دو نوع سلاح هایپرسونیک است: موشک‌های کروز با موتورهای راکت و پرتابه‌های گلاید هایپرسونیک که با پرتاب راکت به جو رسیده و پس از آن به سرعت هایپرسونیک دست پیدا می‌کنند.
هر دو نوع، به دلیل سرعت بالا و توانایی تغییر مسیر، برای سامانه‌های پدافندی رهگیری‌ناپذیرند. این سلاح‌ها برای هدف قرار دادن نقاط بشدت محافظت‌شده یا اهداف حساس به زمان - مانند ناوهای هواپیمابر یا فرماندهان ارشد نظامی - طراحی شده‌اند.
چین و روسیه هر دو در این زمینه پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اگرچه اظهارات اغراق‌آمیز آن‌ها گاه ارزیابی توان واقعی‌شان را دشوار می‌کند. چین در سوم سپتامبر مجموعه‌ای از سلاح‌های هایپرسونیک را به نمایش گذاشت، از جمله نمونه‌هایی همچون YJ-17، YJ-19 و YJ-20 که احتمالاً برای هدف قرار دادن ناوهای جنگی آمریکا طراحی شده‌اند. گزارش‌ها حاکی است چین از سال 2020 پرتابه‌های گلاید هایپرسونیک DF-ZF را وارد خدمت نیروهای خود کرده است.
نشانه دیگری از جدیت چین، سرمایه‌گذاری گسترده در آزمایش‌های هایپرسونیک است. مایکل گریفین، مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا، در سال 2018 گفته بود چین طی یک دهه گذشته 20 برابر بیشتر از ایالات متحده آزمایش هایپرسونیک انجام داده است.
سلاح‌های عملیاتی روسیه
در روسیه، مهم‌ترین برنامه‌ها شامل پرتابه گلاید «آوانگارد» و موشک کروز «زیرکان» است. روسیه همچنین موشک «کینژال» را معرفی کرده که بر پایه یک فناوری قدیمی‌تر بالستیک ساخته شده، اما مسکو آن را نیز هایپرسونیک می‌نامد. روسیه مدعی است هر سه سلاح از مرحله آزمایش عبور کرده و در حال تولید برای نیروهایش هستند.
با این حال، تبلیغات روسیه با واقعیت همخوانی نداشته است. در حالی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در سال 2018 کینژال را «شکست‌ناپذیر» توصیف کرده بود، اوکراین در آوریل اعلام کرد از سال 2022 تاکنون 40 فروند از این موشک‌ها را سرنگون کرده است. گزارش‌هایی نیز حاکی از سرنگونی موشک‌های زیرکان توسط اوکراین وجود دارد.
با وجود این، روسیه دست‌کم موفق به استقرار عملیاتی برخی از این سلاح‌ها شده است؛ در حالی که آمریکا هنوز درگیر تأخیرهای پیاپی است. برنامه ارتش آمریکا برای استقرار موشک هایپرسونیک موسوم به «عقاب سیاه» (Dark Eagle) بارها به تعویق افتاده، هرچند ارتش می‌گوید قصد دارد تا پایان امسال آن را عملیاتی کند.
دو پروژه اصلی نیروی هوایی آمریکا نیز با تأخیر روبه‌رو شده‌اند: پرتابه گلاید موسوم به سلاح واکنش سریع هواپرتاب (ARRW) و موشک کروز «HACM». طبق اسناد بودجه، نیروی هوایی در نظر دارد تولید ARRW را از 2026 آغاز کند و HACM نیز طبق گزارش دفتر حسابرسی دولت، در سال 2027 وارد تولید شود.
با این همه، برخی کارشناسان می‌گویند کندی برنامه آمریکا شاید آن‌قدرها هم نگران‌کننده نباشد. تاد هریسون، پژوهشگر ارشد اندیشکده «مؤسسه امریکن اینترپرایز» معتقد است چین در مقایسه با آمریکا، اهداف پرارزش و مانورپذیر کمتری دارد که چنین سلاح‌هایی بخواهند آن‌ها را نابود کنند. او به‌عنوان نمونه یادآور شد که ناوگان هواپیمابر چین تنها سه فروند کشتی دارد، در حالی که نیروی دریایی آمریکا 11 فروند در اختیار دارد. افزون بر این، آمریکا گزینه‌های دیگری برای عبور از پدافند دشمن دارد، از جمله استفاده از ناوگان جنگنده‌های پنهانکار که توانایی‌شان فراتر از قابلیت‌های چین است. به گفته او، برای واشنگتن، سلاح‌های هایپرسونیک «بیشتر یک توانمندی خاص و محدود» محسوب می‌شوند.
دولت ترامپ دست‌کم در سطح شعار تمایل داشت این فاصله را با روسیه و چین کاهش دهد. استیفن فاینبرگ، معاون وزیر دفاع آمریکا، در نشست تأیید صلاحیت خود در فوریه گفت واشنگتن بودجه بسیار اندکی به هایپرسونیک اختصاص داده و این سلاح‌ها را برای امنیت ملی «ضروری» توصیف کرد.
با این حال، سرعتی که آمریکا بتواند این فاصله را جبران کند همچنان نامعلوم است. کاراکو، کارشناس مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل، می‌گوید تاکنون نشانه چندانی از تخصیص بودجه جدی ندیده است: «برخی نشانه‌های محدود در لایحه آشتی و بودجه اخیر رئیس‌جمهور دیده می‌شود، اما هنوز در مقیاسی گسترده اتفاقی نیفتاده است.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.