رواج آفت‌کش‌های منسوخ دنیا در کشاورزی ایران

عضو هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و متخصص سم شناسی با اشاره به اینکه مصرف برخی از آفت‌کش‌ها به صورت بین المللی ممنوع و آفت‌کش‌های جدیدی جایگزین آنها شده است، تصریح کرد: به دلیل اینکه در شرایط تحریم هستیم شرکت‌های بزرگ تولیدکننده آفت‌کش در دنیا نمی‌توانند محصولات خود را به ایران بفروشند و به ناچار هنوز آفت‌کش‌های قدیمی و منسوخ شده در ایران استفاده می‌شود.

احسان ترابی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در ایران چند معضل داریم که باعث باقی ماندن سموم در محصولات کشاورزی می‌شود، گفت: موضوع اول استفاده از آفت کش‌های غیر مجاز است. سازمان حفظ نباتات سالیانه لیستی از آفت‌کش‌های مجاز را ارائه می‌دهد اما به دلیل نبود نظارت، در دسترس بودن و ارزانتر بودن آفت‌کش‌های غیرمجاز قدیمی، کشاورز همچنان از آفت کش‌های غیرمجاز استفاده می‌کند که هنوز در کشور به فروش می‌رسد.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال مصرف آفت کشی به نام دیازینون دو سال است در کشور ممنوع شده ولی همچنان در مزارع برنج از این آفت کش استفاده می‌کنند؛ در حالی که استفاده از آن در بسیاری از کشورهای دنیا ممنوع است و قطعا اگر محصول ما بخواهد به آن کشورها صادر شود برگشت می‌خورد.

وی با اشاره به اینکه مصرف برخی از آفت کش‌ها به صورت بین المللی ممنوع و آفت کش‌های جدیدی جایگزین آنها شده است، تصریح کرد: به دلیل اینکه در شرایط تحریم هستیم شرکت‌های بزرگ تولیدکننده آفت کش در دنیا نمی‌توانند محصولات خود را به ایران بفروشند و به ناچار هنوز آفت‌کش های قدیمی و منسوخ شده در ایران استفاده می‌شود و در بازار موجود است که می‌تواند در صادرات محصولات ما مشکل ایجاد کند.

این استاد دانشگاه و محقق باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی همچنین رعایت دوره کارنس را موضوع بسیار مهمی برای جلوگیری از باقی ماندن سموم در محصولات کشاورزی عنوان کرد و گفت: دوره کارنس به دوره ای می گویند که کشاورز باید پس از آخرین سم پاشی صبر و سپس محصول را برداشت کند. اصطلاح MRL حداکثر میزان باقیمانده مجاز در محصول را نشان می‌دهد. حتما کشاورز باید دوره ای را پس از سم پاشی بسته به آب و هوا و نوع محصول صبر کند تا میزان باقی مانده آفت کش در محصول به حد استاندارد برسد.

ترابی ادامه داد: اکنون دو معضل در مورد دوره کارنس در کشور وجود دارد. اول اینکه مدت زمان این دوره رعایت نمی‌شود و نظارتی هم بر این موضوع وجود ندارد. معمولا کشاورز قبل از برداشت محصول از ترس آفت سمپاشی کرده و بلافاصله محصول را برداشت می‌کند.

موضوع دوم این است که این دوره برای هر محصول با توجه به نوع محصول و منطقه و آب و هوا باید تعیین شود. اگر چه دوره ای روی سم ثبت شده ولی شرایط آب و هوایی نقاط مختلف کشور متفاوت است. به عنوان متال این شرایط در شمال و جنوب کشور با توجه به میزان رطوبت و تابش آفتاب متفاوت است. بنابراین باید برای محصولات و آفت کش‌های مختلف تحقیقات انجام و دوره کارنس مشخص شود و براساس کار تحقیقاتی و مدل سازی ریاضی زمان درست در هر منطقه مشخص شود.

وی افزود: اکنون در دانشگاه تهران در حال انجام تحقیقات برای تعیین دوره کارنس محصولات مختلف هستیم اما این تحقیقات بسیار هزینه بر است و با کمبود بودجه مواجه هستیم.

به گفته این متخصص سم شناسی قطعا رعایت نکردن دوره کارنس یکی از دلایل مهم شناسایی باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی است. همچنین دفعات سم پاشی نیز در میزان تجمع باقی مانده آفت کش‌ها موثر است و برخی از کشاورزان از دو یا سه بار محصولات را سمپاشی می‌کنند.

ترابی تاکید کرد: باید این دوره مشخص و کشاورزان باید ملزم به رعایت این دوره و دفعات سم پاشی شوند. اما در مورد این مسائل در کشور کم کاری شده است.

عضو هیئت علمی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران با اشاره به لزوم افزایش نظارت‌ها، گفت: کارهای پایشی هم در کشور ما کم انجام می شود. نیاز است به صورت رندوم از بازارهای میوه و تره بار کشور نمونه برداری انجام و میزان باقی مانده آفات پایش شود که این پایش می‌تواند اطلاعات خوبی به ما بدهد. اما به دلیل مشکل و هزینه بر بودن راه اندازی چنین آزمایشگاه‌های پایش در مراکز میوه و تره بار این موضوع عملی نشده است. در حقیقت چنین مراکزی در کشور بسیار کم و محدود هستند که برخی دولتی و برخی خصوصی هستند و نمی توانند کل محصولات کشور را پوشش دهند. همچنین به دلیل هزینه هایی که برای کشاورزان دارد برخی از آنها ترجیح می‌دهند میوه‌ها را برای پایش ندهند.

وی در پایان گفت: بنابراین عوامل مختلفی باعث شده که باقی مانده سموم و آفت کش ها در محصولات کشاورزی ایران وجود داشته باشد. لازم است صادر کنندگان حتما محصولاتشان را به آزمایشگاه‌ها بدهند و از لحاظ باقی مانده سموم پایش کنند.