ریزش 12 هزار تومانی دلار ظرف 10 روز / بانک مرکزی با اختیارات ویژه بالاخره بازارساز شد

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، «نوسان» گزاره‌ای است که در چند سال اخیر با بازار ارز کشورمان مانوس شده است؛ این پدیده ظرف حدود 40 روز گذشته بیشتر از هر زمان دیگری در بازار غیر رسمی ارز اتفاق افتاد؛ بطوریکه قیمت دلار از 40 هزار تومان به 60 هزار تومان و پس از آن دوباره به 47 هزار تومان بازگشت.

این اتفاق در حالی رخ داد که کشور از نظر ذخائر ارزی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و تراز تجاری مثبت کشورمان در 11 ماه گذشته این موضوع را تایید می‌کند. به عقیده کارشناسان و شخص رئیس کل بانک مرکزی اصلی‌ترین دلیل جهش قیمت دلار «تورم انتظاری» و مسائل روانی ناظر بر اقتصاد کشورمان است.

صد البته این تورم انتظاری در شرایط عدم طراحی سیستم درست توزیع ارز خود را بیش از پیش نمایان کرد. بانک مرکزی با فهم این موضوع دست به اقداماتی زد که ماحصل آن ریزش 12 هزار تومانی دلار در روز‌های اخیر بود. باید دید این روند ادامه‌دار خواهد بود یا به صورت مسکنی مقطعی است.

راه‌اندازی مرکز مبادله ارز دوم اسفندماه مرکزی تحت عنوان «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» برای پاسخگویی به نیاز‌های واقعی ارزی توسط بانک مرکزی راه اندازی شد. فلسفه اصلی ایجاد این مرکز کاهش عمق بازار غیر رسمی و میزان خرید و فروش دلالان بود؛ به این ترتیب بانک مرکزی خود به عنوان بازارساز 63 سرفصل ارزی کشور را با قیمت تعادلی تامین کرد. این اتفاق باعث شد مراجعه مردم به دلالان و سوداگران کاهش پیدا کند و بازار غیر رسمی و قاچاق ارز کوچک شود. عرضه ارز پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و شرکت‌های معدنی در مرکز مبادله از دیگر نکات مثبت راه اندازی مرکز مبادله جذاب شدن قیمت فروش ارز صادرکنندگان بود. تا پیش از این صادرکنندگان حوزه پتروشیمی، معدن و فولاد مجبور بودند بنا بر تصمیم بانک مرکزی ارز خود را 28 هزار و 500 تومان بفروشند، اما با راه اندازی مرکز مبادله قیمت ارز حواله‌ای (مرتبط با صادرکنندگان) حدود 10 هزار تومان افزایش یافت و آن‌ها مجاب شدند ارز خود را در اختیار واردکنندگان و دیگر متقاضیان ارز بگذارند. بانک مرکزی همچنین به صرافان رسمی اجازه داد تا آن‌ها هم بتوانند ارز پتروشیمی‌ها را خرید و فروش کنند و این کار به رونق بیشتر معاملات ارزی و تأمین بازار کمک دوچندانی کرد. البته در کنار صرافان، صرافی‌های بانک‌ها نیز در طرح جدید دولت فعال شده‌اند و بانک مرکزی از ظرفیت آن‌ها استفاده کرده است.

اعطای اختیارات ویژه به بانک مرکزی بدون شک یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار بر رونق مبادلات مرکز مبادله و تسهیل حکمرانی بانک مرکزی در بازار ارز، اختیارات ویژه شورای اقتصادی سران قوا برای پیشبرد سیاست‌های بانک مرکزی بود. استقرار کمیته تخصیص ارز زیر نظر بانک مرکزی و ملزم کردن شرکت‌های صادراتی بزرگ به عرضه ارز‌های صادراتی خود در مرکز مبادله را می‌توان مهم‌ترین بخش از این اختیارات برشمرد. سخنگوی اقتصادی دولت امروز در مورد الزام شرکت‌های صادراتی به بازگشت ارز صادراتی به کشور گفت: «چند جلسه مهم بین بانک مرکزی با شرکت‌های بزرگ پتروشیمی، فولادی و ایمیدرو برگزار شد و این شرکت‌ها تعهد دادند ارز صادراتی خود را به کشور بازگردانند و در صورت تخلف، برخورد مدیریتی جدی از سوی وزارتخانه متولی با آن‌ها انجام خواهد شد.»

اتفاقات مثبت بین‌المللی همانطور که اشاره شد اصلی‌ترین دلیل جهش قیمت دلار ظرف یک ماه اخیر مسائل روانی و به دنبال آن تورم انتظاری بوده است. سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، به تهران و اخبار امیدوارکننده مطرح شده در حاشیه این سفر تا حدودی این مسئله به این فضای روانی پایان داد. مسلما سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی تاکنون برای کشورمان دستاورد ملموسی نداشته اما همین نگاه بلند مدت که شاید در آینده توافقی سیاسی رخ دهد و بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران مسترد شود تاثیر مثبتی بر روند کاهش قیمت ارز داشته است.