سال تحصیلی و واقعیات مجازی پیش رو
تهران - ایرنا - تداوم حضور کرونا باعث شده تا مسئولان آموزشی اعلام کنند سال تحصیلی پیش‌رو غیرحضوری برگزار خواهد شد. این وضعیت نگاه‌ها را دوباره به سمت واقعیات آموزش مجازی دوخته‌است.
موضوع فعالیت مدارس مجازی با وجود سابقه نه چندان طولانی جایگاه مناسبی در ساختار آموزش در سراسر دنیا پیدا کرده است. این امر نه تنها به خاطر رشد و پیشرفت در عرصه تکنولوژی‌های آموزشی در دنیای مدرن است، بلکه گاه وقوع رویدادها و تحولات غیرمنتظره، زمینه‌ای را برای تغییر سبک‌های زندگی افراد ایجاد می‌کند. آنچنان که شاهد هستیم در چند ماه اخیر این کار را ویروسی کوچک به نام کرونا با همه کشورها کرد. کووید 19 نه تنها بر جنبه های اقتصادی، سیاسی و روابط بین‌الملل تاثیر گذاشت، بلکه به لحاظ اجتماعی و فرهنگی نیز تحولاتی ایجاد کرد.
به این ترتیب کرونا سبک‌های زندگی را تغییر داد و عادتواره‌های جدید را جایگزین عادت‌ها و الگوهای پیشین کرد. اگر تا قبل از آن در بسیاری از کشورها خصوصا کشورهای در حال توسعه بسترها و زیرساخت‌های آموزش مجازی فراهم نبود، این ویروس بسیاری از دولت - ملت‌ها را مجبور کرد خود را به سرعت به مسیر کشورهای توسعه‌یافته برسانند، مقدماتی را فراهم و بحث آموزش را با وجود شرایط دشوار ادامه دهند. اما این شیوه آموزشی نیز مانند بسیاری از امور با مزایا و چالش‌هایی رو به رو است که در این گزارش به آنها اشاره می‌کنیم.
تاریخچه آموزش مجازی
تحقیقاتی که در زمینه آموزش‌های مجازی انجام شده است، نشان می‌دهد که آغاز این شیوه جدید آموزشی به سال‌های دهه 1970 میلادی باز می‌گردد. ورود رایانه‌های شخصی طی آن دهه به بازارها و گسترش بسیار سریع استفاده از آنها بر توسعه این تحقیقات افزوده است. اما توسعه واقعی روش آموزش مجازی از دهه 1990 به بعد همزمان با جهانی شدن شبکه اینترنت رخ داده است. اینترنت به دلیل کاهش هزینه، زمان و بعد مکان و سرعت بخشی به کارها و... در تمام زمینه‌های آموزشی، تجارت و سایر امور ارتباطاتی جایگاه ویژه‌ای دارد. این روند رو به رشدی که سبب تغییرات زیادی در زندگی شده است، جامعه جهانی را نیز به سمت آموزش از راه دور سوق می‌دهد و این امر را ضروری ساخته است.
مزایای آموزش مجازی
از مهمترین مزایای تغییر از آموزش سنتی به آموزش مجازی حرکت از معلم‌محوری به شاگردمحوری است. در آموزش مجازی بطور واضح، فراگیر خود مسوول تمام کارهایش از قبیل انتخاب دروس، انتخاب ساعات مطالعه، ارزشیابی و.. است. از طرفی انعطاف‌پذیری و حذف ترددهای بی‌مورد و پرهزینه برای شرکت در دوره‌های آموزش از مهمترین آنها به شمار می‌آید. همچنین هزینه‌های برگزاری دوره‌های آموزش مجازی گران نبوده و با استفاده از نرم افزارها و ابزارهای موجود می‌توان اقدام به برگزاری این دوره‌ها کزد. فراگیران قادر به تنظیم آهنگ یادگیری با توجه به شرایط خود هستند. اکثر برنامه‌های آموزش مجازی را می‌توان در زمان نیاز به آن استفاده کرد.
از طرفی آموزش مجازی از متغیرهای زمان و مکان مستقل است. وقتی مطالب به صورت متن، تصویر، صدا و حرکت ارائه می‌شود، دیگر نیاز کمتری به یادداشت‌برداری با کاغذ و قلم است که خود باعث صرفه‌جویی در تولید چنین وسایلی است و در ضمن این گونه برنامه‌ها از جذابیت بیشتری برای مخاطب برخوردارند. آموزش الکترونیکی باعث افزایش قدرت نگه‌داری اطلاعات در فراگیران می‌شود که در این راستا از عناصر متفاوتی نظیر صوت، تصویر، امتحانات کوتاه مدت و تعامل با فراگیر و سایر موارد برای تاکید مجدد در فراگیری هدفمند استفاده می‌شود. در صورتی که فراگیران یک بخش از یک مطلب را فرانگیرند می‌توانند در زمان مناسب به آن رجوع کرده و آن را فرا گیرند.
آموزش مجازی بی‌ایراد هم نیست
نگرانی عمده استفاده از آموزش مجازی دور شدن از روابط انسانی و حرکت به سوی دنیای مجازی است. کاهش ارتباط رو در رو با معلم باعث اضطراب در بعضی از فراگیران می‌شود. برنامه‌های آموزش مجازی یا الکترونیکی کنونی از کیفیت لازم برخوردار نیست. عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای آموزش مجازی با کمک اینترنت از قبیل محدودیت در پهنای باند که باعث کارایی کمتر در صدا، ویدیو و تصاویر محرک می‌شود، باعث اتلاف وقت می شود.
همچنین عدم حضور فیزیکی و استفاده از زبان تن برای دادن پس‌خوراند و عدم کنترل کافی و دقیق استاد بر کلاس درس از معایب آموزش الکترونیکی دانسته شده است.
نداشتن گوشی اندروید برای خانواده‌های بی بضاعت، خود سبب خواهد شد فاصله طبقاتی به فاصله آموزشی و تبعیض منجر شود و کیفیت آموزشی پایین‌تر بیاید و این فضا همچنان جدی گرفته نشود.
نکته دیگر مفاد آموزشی است. مفاد آموزشی در آموزش مجازی با آموزش سنتی کاملا متفاوت است و با همین مفاد اگر بخواهیم آموزش مجازی راه بنیدازیم اشتباه محض خواهد بود. مفهوم آموزش مجازی تنها تبدیل متون درسی سنتی به کامپیوتری نیست در آموزش مجازی40 یا 50 درصد متن آموزشی از طرق استاد ارائه می شود و بقیه‌ی درس از طریق همکاری و ارتباط دانشجویان تعیین و تدوین می‌شود. یعنی موضوع اصلی را استاد می‌گوید و بقیه موارد از طریق ایده‌ها، کارها، پژوهش‌ها و تحقیق‌های خود دانشجویان تکمیل می‌شود.
آموزش آنلاین، کیفیت تدریس حضوری و رو در رو را نداشته و محقق شدن هدف تدریس را در زمان تدریس نمی‌توانیم مشاهده کنیم و نقطه فرار از تکالیف را در بر دارد. همچنین دامنه اختیار معلم محدود بوده و وقت بسیاری می‌گیرد. برای خانواده‌ها و معلمان هم هزینه‌بر است و باعث می‌شود دانش آموزان بیشتر در دنیای مجازی سیر کنند و سوء‌استفاده‌ها و بدآموزی‌هایی به دنبال دارد. از سویی دیگر، کنترل خانواده‌های کم سواد بر فرزندان هم خواه، ناخواه کمتر می‌شود و در صورت عدم رعایت امنیت فضای مجازی و عدم وجود آموزش و آگاهی کافی از مسایل امنیتی، تبعاتی گاه جبران ناپذیر به‌وجود خواهد آورد.
در پایان می‌توان گفت ارتباط عاطفی بین معلم و شاگرد در این سبک از آموزش کمتر است. بدون در نظر گرفتن زیر ساخت‌های آموزش مجازی و اهداف آن، نمی‌توان به پیاده سازی و اثربخشی آن امیدوار بود. لازم است قبل از هر گونه تصمیم‌گیری این زیر ساختارها را شناسایی و سپس نسبت به پیاده سازی آن در راستای اهداف آموزش مجازی اقدام نمود.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*