ساماندهی سگ‌های بی‌صاحب در بیرجند به کجا رسید؟
بیرجند - ایرنا - 2 ماه و نیم بعد از فوت کودکی در امیرآباد بیرجند بر اثر حمله سگ و ضرب‌الاجل مسوولان استانی برای ساماندهی سگ‌های بدون صاحب، به گفته شهروندان تعداد سگ‌ها کمتر شده اما هنوز مشکل به‌طور کامل برطرف نشده است.
به گزارش خبرنگار ایرنا بیشتر از 2 ماه می‌گذرد که دیگر صدای کودکانه یاسین در خیابان امامت امیرآباد شنیده نمی‌شود؛ بنرهای تسلیت روی دیوار خانه والدین او یادآوری می‌کند این خانه هنوز داغدار کودکی چهار ساله است.
اگرچه شاهد عینی این ماجرای دردناک نبودیم اما وقتی برای پیگیری اجرای مصوبات طرح ضربتی جمع‌آوری سگ‌های ولگرد راهی امیرآباد از روستاهای اقماری شهر بیرجند شدیم و از کنار خانه پدری یاسین گذشتیم، قلبمان به درد آمد وای به حال پدر و مادرش!
شوخی نیست که سگی یک کودک بی‌گناه را به دندان بگیرد، از پای درآورد و جلوی چشمان مادر جسم بی‌جانش را به زمین اندازد.
هفتم دی امسال بود که "یاسین" کودک چهار و نیم ساله قربانی حمله سگ‌های ولگرد در منطقه امیرآباد بیرجند شد، کودکی که می‌توانست امروز باشد و شادی‌های کودکانه‌اش در خانه بپیچد و مادری داغدار نشود؛ دیدن صحنه‌های زجرآور که سگی درنده کودکت را می‌درد و تو نمی‌توانی برایش کاری کنی، دردناک‌تر است؛ دردی ممتد و ابدی...
محلی که یاسین جان خود را از دست داد، انتهای منطقه مسکونی بافت جدید روستای امیرآباد است که به رودخانه شاهرود وصل می‌شود. اسفند امسال که برای تهیه گزارش میدانی به محل آن حادثه رفتیم، قسمتی از رودخانه که به موازات خیابان ورودی امیرآباد از جاده اصلی است، فنس‌کشی شده و در بخشی از حاشیه رودخانه نیز ماموران برق مشغول بررسی تیرهای تازه نصب شده در معبر بودند.
تعدادی انگشت‌شمار سگ در اطراف رودخانه دیده می‌شود که البته زیر آفتاب گرم ظهر دراز کشیده‌اند. آنچه به دنبال آن هستیم این است که آیا بعد از اتفاقی که برای یاسین افتاد، تعداد سگ‌ها کمتر شده و مردم ساکن در این منطقه اقدامی را برای ساماندهی این حیوانات بی‌صاحب مشاهده کرده‌اند؟
اکنون که 2 ماه و نیم از مرگ یاسین می‌گذرد دیگر در آن کوچه نه تنها کودکی دیده نمی‌شود بلکه برای گفت و گو با ساکنان این محل مدت‌ها منتظر ماندیم تا اینکه بالاخره در یک خانه باز شد و مردی میانسال بیرون آمد.
سگ‌ها کم شده‌اند اما گم نه!
این شهروند ساکن در خیابان امامت امیرآباد اولین مخاطب گفت و گوی ما است که از شاهدان عینی حمله سگ به یاسین بوده و در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا گفت: بعد از آن روز تعداد سگ‌ها کمتر شده چون آن زمان به‌صورت گله‌ای در کوچه‌ها رفت و آمد داشتند و در تمام ساعات روز دیده می‌شدند اما الان بیشتر شب‌ها تردد دارند و تعدادشان هم کم شده است.
پیری افزود: با این حال مردم همچان از حمله سگ‌ها ترس دارند، بچه‌ها نیز جرات نمی‌کنند بدون حضور بزرگترها از خانه خارج شوند، فرزندان خودم حتی برای رفتن به مغازه دچار ترس و دلهره هستند.
وی اظهار داشت: اینجا پارک یا سالن ورزشی مناسب و امنی برای بازی بچه‌ها نیست و خانواده‌ها هم نمی‌توانند تمام روز آنها را در خانه نگه دارند لذا باید حداقل در کوچه و خیابان امنیت جانی داشته باشند.
این شهروند معتقد است که اگرچه نسبت به 2 ماه پیش تعداد سگ‌ها کمتر شده اما انگار از یک طرف آنها را جمع می‌کنند و از طرف دیگر رها می‌شوند چون هنوز مردم شب‌ها شاهد حضور سگ‌ها به‌خصوص اطراف سطل‌های زباله هستند.
وی ادامه داد: عصر همان روزی که سگ‌ها به یاسین حمله کردند در همین خیابان پای یک پیرمرد را گاز گرفتند که از ناحیه زانو زخمی شد؛ پس بهتر است تا قبل از اینکه حادثه‌های تلخ‌تر تکرار شود مسوولان برای این مشکل فکر اساسی کنند.
یک شهروند منطقه حاجی‌آباد بیرجند که در حال عبور از رودخانه شاهرود است، گفت: همیشه در همین منطقه رودخانه شاهد حضور گله‌ای سگ‌ها هستیم.
حضور گله‌ای سگ‌ها در اراضی کشاورزی
حاجی‌آبادی افزود: حضور گله‌ای سگ‌ها در منطقه مزروعی حاجی‌آباد امان مردم را بریده است، همیشه در مزارع جو و گندم یا یونجه غلت می‌زنند و به محصولات کشاورزی آسیب می‌زنند طوری که نه کشاورز می‌تواند آن محصول را برداشت کند و نه حتی حیوانی آن را می‌خورد.
وی نظر ما را به صدای سگ‌هایی که از سمت راست کانال شنیده می‌شد جلب کرد و گفت: این وقت روز بیشتر در باغ‌ها هستند و شب به منطقه مسکونی می‌آیند که چون گرسنه هستند حتی ممکن است به آدم‌ها هم حمله کنند.
این شهروند به نمونه اخیر از حمله سگ در حاجی‌آباد اشاره کرد و افزود: همین چند شب پیش یکی از ساکنان حاجی‌آباد که نیمه شب برای آبیاری مزارع خود از خانه خارج شد، مورد حمله سگ‌ها قرار گرفت ولی خوشبختانه با کمک عده‌ای دیگر از چنگ‌شان رها شد.
وی گفت: این سگ‌ها گرسنه هستند و از قدیم گفته شده که سگ گرسنه حتی گوشت تن مادرش را می‌خورد چه برسد به انسان، پس باید فکری اساسی به حال این سگ‌های گرسنه کرد.
حاجی‌آبادی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد سگ‌ها کمتر شده است اظهار داشت: در مورد جمع‌آوری سگ‌ها نباید مسئولان کوتاهی کنند چون ممکن است دوباره تعدادشان زیاد شود.
یکی دیگر از ساکنان روستای امیرآباد نیز با بیان اینکه نه شب از دست سگ‌ها آسایش داریم نه روز گفت: البته تعدادشان کمتر شده ولی باز هم مردم امنیت ندارند و از نزدیک شدن سگ‌ها به منطقه مسکونی ترس دارند.
محمد افزود: یک سال است که در این منطقه ساکن شده‌ام و چون بازنشسته هستم اغلب روزها بیرون از حیاط خانه می‌نشینم اما چون سگ‌ها از سمت رودخانه وارد خیابان و کوچه‌های مسکونی می‌شوند مجبورم به خانه برگردم.
وی یادآور شد: همیشه ترس داریم که سگ‌ها نزدیک شوند ممکن است گاز بگیرند و حادثه‌ای مجدد تکرار شود.
زنده‌گیری 215 قلاده سگ
پس از فوت کودک چهار ساله در امیرآباد، استاندار و رییس کل دادگستری خراسان جنوبی در بازدیدهای جداگانه از این منطقه برای ساماندهی وضعیت موجود ضرب‌الاجل تعیین کردند و دهیاری روستای امیرآباد موفق شد در 2 ماه اخیر 215 قلاده سگ را جمع‌آوری کند و به پناهگاه شهرداری تحویل دهد.
این مطلب را دهیار روستای امیرآباد به خبرنگار ایرنا گفت و با اشاره به فعالیت پیمانکار مربوطه در زمینه زنده‌گیری و جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب افزود: بعد از ابلاغ طرح ضربتی جمع‌آوری سگ‌های ولگرد تمامی پروژه‌های عمرانی و خدماتی روستا را تعطیل کردیم و بیش از 70 درصد نیروهای دهیاری را برای این امر به‌کار گرفتیم.
علی علی‌اکبری به اجرای سه روش زنده‌گیری سگ‌های ولگرد اشاره کرد و گفت: دستگاه مهار، قفس زنده‌گیری و دارت بیهوشی برای جمع‌آوری سگ‌ها استفاده شده است.
وی ادامه داد: گشت‌زنی مستمر در سطح روستا برای شناسایی محل‌های تجمع سگ‌های بلاصاحب، احداث چهار دستگاه مهار سگ، خرید دستگاه دارت، مواد بیهوشی و اضافه کردن یک قفس زنده‌گیری به تعداد قفس‌های موجود از دیگر اقدامات دهیاری برای کنترل سگ‌های ولگرد در این منطقه بوده است.
دامداری و کشتارگاه عاملی برای افزایش سگ‌ها
دهیار روستای امیرآباد گفت: بنرهای متعددی در سطح روستا برای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی نصب شده تا مردم از غذارسانی غیراصولی به سگ‌ها پرهیز کنند، در حال حاضر کم شدن سگ‌ها مشهود است و آن تعدادی که مشاهده می‌شود، بیشتر خارج از محیط مسکونی و در محدوده دامداری‌ها هستند.
وی وجود همین دامداری‌ها و کشتارگاه را عاملی برای افزایش آمار سگ‌ها دانست و ادامه داد: بیش از 120 دامداری در نزدیکی محدوده مسکونی و 2 کشتارگاه در روستای حسین‌آباد است که انتظار می‌رود کارگروه کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد شهرستان با همکاری دستگاه‌های متولی نسبت به ساماندهی این دامداری‌ها نیز اقدام کند.
علی‌اکبری با یادآوری این نکته که سگ‌ها حملات زیادی حین عملیات جمع‌آوری به نیروهای زنده‌گیری داشته‌اند گفت: علاوه بر هزینه‌های گزاف، تلاش‌ها و زحمات زیادی صرف این عملیات زنده‌گیری شده ولی آنچه در تکمیل این فعالیت‌ها ضرورت دارد، نگهداری سگ‌ها در پناهگاه و پرهیز از رهاسازی آنها است.
وی یادآور شد: اگر این مهم جدی گرفته نشود در مدت زمان کوتاهی دوباره شاهد جولان دادن سگ‌ها در منطقه خواهیم بود.
موضوع دیگری که در تجمع سگ‌های ولگرد نقش زیادی دارد بی‌توجهی دامداری‌ها به نکات بهداشتی است و مردم انتظار دارند دامداران از رها کردن و انداختن هرگونه لاشه دام سبک و سنگین در محیط باز و محدوده دامداری‌ها خودداری کنند.
آنچه بیشتر مورد تاکید دهیار روستای امیرآباد است، پرهیز شهروندان از غذارسانی غیراصولی به سگ‌هاست و اینکه پسماندهای جامد را داخل سطل‌های فلزی مکانیزه قرار دهند.
غذارسانی غیراصولی مهمترین عامل در بازگشت سگ‌ها
غذارسانی غیراصولی مهمترین عامل در بازگشت سگ‌ها به محیط شهر از دیدگاه سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری بیرجند است.
موسی میرزایی ضمن اینکه از جمع‌آوری حدود 600 قلاده سگ ولگرد از سطح شهر با سلاح بیهوش‌کننده در یک ماه اخیر خبر داد اما گفت که صرف زنده‌گیری، معضل سگ‌های ولگرد را حل نمی‌کند بلکه باید نحوه غذارسانی اصولی به حیوانات بین شهروندان فرهنگ‌سازی شود.
وی حل معضل تردد سگ‌های ولگرد در مناطق شهری و روستایی را مستلزم همکاری بیشتر مردم دانست و گفت: یکی از عواملی که باعث شده سگ‌ها به شهرها و مناطق مسکونی هجوم آورند، نحوه غذارسانی غیراصولی برخی شهروندان است.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری بیرجند افزود: سازمان مردم‌نهاد که متولی نگهداری سگ‌ها در پناهگاه شهرداری است، آمادگی دریافت مواد غذایی از شهروندان را دارد تا به شکل اصولی این حیوانات تغذیه شوند.
وی یادآور شد: غذادهی غیراصولی باعث شرطی شدن سگ‌ها شده است لذا شاهد هجوم آنها در سطح شهر و مناطق مسکونی هستیم.
میرزایی با بیان اینکه موارد متعدد گازگرفتگی سگ تاکنون به شهرداری گزارش شده است گفت: حفظ جان مردم در اولویت است و با غذارسانی غیراصولی باید برخورد جدی شود.
فعالیت 2 اکیپ زنده‌گیری
وی با اشاره به ضرب‌الاجل رییس کل دادگستری خراسان جنوبی برای جمع‌آوری سگ‌های ولگرد پس از حادثه امیرآباد افزود: حسب دستور مقام قضایی در یک ماه اخیر 2 اکیپ فعال شدند که در 2 شیفت صبح و عصر نسبت به زنده‌گیری سگ‌های ولگرد از سطح شهر اقدام می‌کنند و جمع‌آوری سگ‌ها در چارچوب دستورالعمل انجام می‌شود.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری بیرجند با اشاره به خرید اسلحه بیهوش‌کننده برای اجرای طرح ضربتی جمع‌آوری سگ‌های ولگرد گفت: زنده‌گیری با اسلحه و دارت بیهوش‌کننده برابر مجوز قضایی در حال انجام است.
وی همچنین به راه‌اندازی پناهگاه برای سگ‌های بلاصاحب به متراز سه هزار متر مربع اشاره کرد و افزود: یک سازمان مردم‌نهاد نیز پیمانکار شهرداری در زمینه نگهداری از سگ‌ها در این پناهگاه است.
میرزایی بیان کرد: نگهداری، عقیم‌سازی، واکسیناسیون و غذارسانی اصولی به سگ‌های بلاصاحب از جمله اموری است که در این پناهگاه به پیمانکار بخش خصوصی سپرده شده است.
وی از وجود هزار و 138 قلاده سگ در این پناهگاه خبر داد و گفت: این تعداد سگ تاکنون به کمک شهرداری و دهیاری روستاهای اقماری شهر بیرجند جمع‌آوری و تحویل پناهگاه شده است.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری بیرجند تصریح کرد: وظیفه شهرداری فقط جمع‌آوری و نگهداری سگ‌های محدوده و حریم شهر است اما به لحاظ حل سریع معضل سگ‌های ولگرد با دهیاری‌های اطراف شهر هم همکاری داریم.
لزوم بررسی دلایل افزایش سگ‌های ولگرد
وی با تاکید بر لزوم بررسی و پرداختن بیشتر به دلایل افزایش آمار سگ‌های ولگرد اظهار داشت: دستگاه‌هایی در این زمینه دخیل هستند که انتظار می‌رود به وظایف خود عمل کنند.
میرزایی گفت: کاهش تردد سگ‌های ولگرد در 2 ماه اخیر کاملا محسوس شده که نشان می‌دهد اقدامات انجام شده در مرکز استان موثر بوده، اگرچه کافی نیست.
وی افزود: در صورت مشاهده سگ‌های ولگرد شهروندان می‌توانند با شماره 32222202 تماس گیرند تا تیم‌های شهرداری نسبت به جمع‌آوری و انتقال آنها اقدام کنند.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری بیرجند بیان کرد: تیم‌های زنده‌گیر سگ‌های ولگرد تا ساعت 22 در سطح شهر فعال هستند و بعد از این ساعت تیم‌های پیشگیری شهرداری برای جلوگیری از گازگرفتگی به شهروندان کمک‌رسانی می‌کنند.
وی یادآور شد: پناهگاه شهرداری واقع در سایت پسماند جاده شوشود آماده دریافت مواد غذایی است که شهروندان قصد دارند به سگ‌ها بدهند.
هرچند به گفته رییس بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند فقط از ابتدای امسال بیش از 16 مورد مجروح ناشی از جراحت سگ‌های ولگرد به مراکز درمانی ارجاع شده ولی به گواه مردم محلی حتی بعد از حادثه مرگ یاسین هم افرادی مورد حمله سگ‌های ولگرد در روستاهای امیرآباد و حاجی‌آباد قرار گرفته‌اند.
اجرای مصوبات نشست فوق‌العاده
در پی حادثه حمله و گازگرفتگی سگ ولگرد در روستای امیرآباد بیرجند، استاندار خراسان جنوبی ضمن دلجویی از خانواده این کودک، در نشست فوق‌العاده بررسی مسایل و مشکلات روستای امیرآباد بیرجند برای دستگاه‌های متولی تکالیفی را معین کرد.
امیرآباد، حاجی‌آباد، چهکند و دستگرد از روستاهای اقماری شهر بیرجند محسوب می‌شوند که طی سال‌های اخیر با افزایش جمعیت نیز مواجه بوده‌اند.
تامین روشنایی معبر حاشیه کانال منطقه امیرآباد جزو مصوبات نشست بررسی مشکلات روستای امیرآباد است که 13 دی امسال با حضور استاندار خراسان جنوبی برگزار شد.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی در این باره گفت: بعد از آن حادثه و پیرو بازدید استاندار خراسان جنوبی به همراه مسوولان از امیرآباد، پروژه تامین روشنایی معبر حاشیه کانال این منطقه در دستور کار مدیریت توزیع برق شهرستان بیرجند قرار گرفت.
مهدی دادگر افزود: این پروژه به‌طور ضربتی طی 20 روز اجرا شد و اکنون در روستای امیرآباد مورد بهره‌برداری مردم قرار گرفته است.
وی بیان کرد: در این پروژه یک دستگاه پست هوایی، 713 متر شبکه فشار متوسط، 700 متر شبکه فشار ضعیف هوایی و 26 دستگاه چراغ LED اجرا شده است.
به هم ریختن نظم اکوسیستم با رفتار انسان
کارشناسان محیط زیست بر این باورند که بازتاب رفتار ما با حیوانات به خودمان بر می‌گردد از جمله غذا دادن به حیوانات در کنار حس مهربانی و لذتی که دارد، اما گاهی می‌تواند سبب به هم ریختن نظم اکوسیستم شود.
نکته‌ای که درباره طبیعت وجود دارد این است که با توجه به زیستگاه، شرایط غذایی و سایر موارد مشابه طبیعت به یک حد نرمال و ثابتی رسیده است و زمانی که گونه دیگری در طبیعت رها می‌شود، آن شرایط نرمال را به هم می‌زند؛ بنابراین انسان نمی‌تواند حیوانی را که اهلی و تکثیر کرده است، در طبیعت رها کند که خود شکار کند.
مردم باید بتوانند مسئولیت حیوانی که به آن غذا می‌دهند را بپذیرند اما این طور نیست پس زمانی که شخصی نمی‌تواند مسئولیت بیماری یا نگهداری آن را برعهده بگیرد نباید در تکامل آن نقش داشته باشد.
به نظر می رسد جدای از لزوم عملکرد مسئولانه سازمان‌های مختلف و فرهنگ‌سازی درباره ابعاد معضل سگ‌های ولگرد از طریق رسانه‌ها، غذا دادن به سگ‌ها به‌خصوص توسط افراد به ظاهر دوستدار حیوانات متوقف و مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا جریمه‌های سنگین برای غذا دادن به سگ‌های ولگرد در نظر گرفته شود.
در نهایت اجرای موفق طرح جمع‌آوری و ساماندهی سگ‌های ولگرد نیازمند مشارکت مردمی تا شاهد افزایش بی‌رویه جمعیت سگ‌های بلاصاحب و تکرار حوادث تلخ در مناطق مسکونی نباشیم.