سایه سنگین اختلافات بر مبارزه با کرونا در جنوب آسیا

دو ماه از اعلام سازمان بهداشت جهانی مبنی بر وضعیت اضطراری سلامت جهانی در برابر ویروس کرونا سپری می‌شود و رهبران منطقه و جهان همچنان در حال نبرد با چالش‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا هستند. منطقه جنوب آسیا جایی که سازمان منطقهای سارک متشکل از هشت کشور از جمله پاکستان و هند نیز شاهد اختلافات شدید اعضای آن است که از نگاه ناظران و رسانه‌ها، مانع جدی در مسیر برخورد همگانی با چالش کووید -19 و اقدام جمعی برای تسکین درد و آلام ملت‌های درگیر با این ویروس است. سازمان سارک از سال 2016 تاکنون نتوانسته است نشست سالانه خود را برگزار کند که عمده‌ترین دلیل آن تشدید تنش‌های سیاسی میان پاکستان و هند به عنوان دو رقیب سنتی در جنوب آسیا عنوان می‌شود. اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (SAARC) یک سازمان سیاسی و اقتصادی متشکل از هشت کشور در جنوب آسیاست که مجموع جمعیت کشورهای عضو آن تقریبا 1.5 میلیارد نفر از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و از نظر جمعیت، حوزه تأثیر آن گذاری آن از هر سازمان منطقه‌ای دیگر بیشتر است. این سازمان در 17 آذر 1364 توسط هند، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، نپال، مالدیو و بوتان تأسیس شد که افغانستان نیز در فروردین 1386، در خلال چهاردهمین نشست اتحادیه به عضویت آن در آمد. کشورهای ایران و چین نیز که از اعضای ناظر این سازمان هستند، درخواست عضویت در این سازمان را دارند.

اختلاف رقبای شبه قاره که کم رنگ نمی‌شود تازه‌ترین حواشی مربوط به اختلافات میان پاکستان و هند به عنوان اعضای بنیانگذار سازمان سارک مربوط به چند نشست اخیر مربوط به بررسی چالش‌های ویروس کرونا می‌شود. موضوع کشمیر که مرکز اصلی تنش‌ها و اختلافات ریشه دار دو رقیب سنتی شبه قاره محسوب می‌شود، در نشست ماه گذشته وزیران بهداشت کشورهای عضو سارک از طرف وزیر بهداشت پاکستان مطرح شد و همین کافی بود تا هند به عنوان میزبان این نشست ویدیو کنفرانسی از رویکرد اسلام آباد انتقاد کرده و بار دیگر جنگ سرد میان این دو رقیب سنتی در ایستگاه سارک نیز پررنگ شود. یکماه بعد از این نشست، اجلاس ویدیو کنفرانسی تجاری سازمان اتحادیه همکاری‌های منطقه جنوب آسیا با هدف بررسی تبعات ویروس کرونا در منطقه که به ابتکار دهلی نو برگزار شد که پاکستان آن را تحریم کرد. اسلام آباد فراخوان نشست تجاری مقامات کشورهای عضو سارک از سوی هند و بدون هماهنگی با دبیرخانه این سازمان را غیرموثر دانسته و از شرکت در این جلسه خودداری کرده بود. اکنون با مشاهده آتش زیر خاکستر حاکی از اختلافات اعضای بنیانگذار سازمان سارک این پرسش باقی می‌ماند که آیا اتحادیه کشورهای جنوب آسیا قادر به جنگ با کرونا زیر سایه سنگین اختلافات میان یکدیگر خواهند بود. رسانه‌های پاکستانی در این خصوص می‌گویند: ساختارهای مختلف سیاسی، تنوع حکومت مداری و ضعف زیرساخت‌های بهداشتی در جنوب آسیا، کشورهای این منطقه را با چالش سنگینی روبرو کرده است. ناظران سیاسی معتقدند: اگر چه تعداد مبتلایان به ویروس کرونا و یا جان باختگان در جنوب آسیا نبستا کم است اما ضعف نظام بهداشت و مراقبت در این کشورها، عدم دسترسی به توانایی تشخیص و دشواری‌ها در بخش تامین درمان به موقع بیماران این نگرانی را به وجود می‌آورد که شیوع ویروس کرونا سرعت بیشتری خواهد گرفت و توانایی کشورهای مذکور برای مقابله با این وضعیت نیز بحث برانگیز می‌شود.

رمز غلبه بر کرونا در پایان یافتن اختلافات نهفته است «ذوالفقار باتا» نماینده نخست وزیر پاکستان در ستاد مدیریت کرونا و عضو شورای مشورتی سازمان بهداشت جهانی در اسلام آباد طی گفت وگو با رسانه پاکستانی داون گفت: توانمندی و همکاری دانشمندان حوزه بهداشت و درمان در جنوب آسیا و جامعه پزشکی این کشورها برای غلبه بر کووید -19 می‌تواند با رفع اختلافات میان اعضای سارک مفید و موثر ثابت شود. وی معتقد است: کشورهای جنوب آسیا توانایی لازم را برای مبارزه با کرونا دارند اما در صورت استمرار رویکرد خصمانه و تعصب در منطقه دستیابی به این هدف بسیار دشوار خواهد بود. این شخصیت پاکستانی افزود: غیرفعال بودن دبیرخانه سازمان سارک و آماده نبودن اعضای آن در برابر مقابله با بیماری‌های واگیر دار، همزمان با آغاز بحران کرونا نمودار شد تا جایی که گردهمایی نشست مشترک وزیران بهداشت این سازمان نیز حتی یک ماه به طول انجامید. همکاری‌های منطقه‌ای در جنگ کرونا کارساز خواهد بود درحالی که کارشناسان کنار گذاشتن اختلافات در جهت توسعه همکاری‌های منطقه‌ای را برای مبارزه همگانی با ویروس کرونا ضروری می‌دانند، این پرسش وجود دارد که آیا شیوع کرونا می‌تواند سازمان سارک را دوباره فعال کند. با این حال وزیر امور خارجه پاکستان از ماه گذشته رایزنی‌های مستمری را با همتایان خود در کشورهای عضو سازمان سارک به جز هند، برقرار کرد و بر تعهد دولت اسلام‌آباد برای همکاری با اعضای سارک در مقابله مشترک با پدیده همه گیر کرونا تاکید کرد. «شاه محمود قریشی» اوایل ماه جاری میلادی نیز طی گفت وگو با چهاردهمین دبیرکل سازمان سارک اطمینان داد که پاکستان به عنوان یکی از کشورهای بنیانگذار اتحادیه همکاری‌های منطقه جنوب آسیا این مجمع را برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه اجماع در مبارزه با کرونا مهم می‌داند.

• ویروس کرونا
• پاکستان

• هراس جهانی از ویروس کرونا