سایه سنگین سیاست بر آمارهای اقتصادی / رشد اقتصادی چطور مثبت شد؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، رشد افسارگسیخته قیمت‌ها در کشور طی سال‌های قبل موجب شد تا بانک مرکزی هم برای انتشار آمارهای مربوط به شاخص‌های اقتصادی به مشکل بخورد! البته مشکل در تهیه آمار نیست بلکه مشکل در انتشار این آمارهاست که رقم‌های‌شان نجومی شده است. بعد از آنکه تورم 42 درصد آذرماه سال 97 برای دقایقی روی سایت بانک مرکزی قرار گرفت و بلافاصله برداشته شد، دیگر آماری از تورم و سایر شاخص‌های مهم اقتصادی از سوی این بانک منتشر نشد الا آمار مربوط به مسکن و اجاره‌بها. البته در هفته جاری بعد از مدت‌ها سرانجام بانک مرکزی گزیده آمارهای اقتصادی را منتشر کرد. عدم‌انتشار آمارهای اقتصادی از سوی بانک مرکزی در حقیقت حرکت خلاف قانون است چراکه طبق بند پ ماده 10 قانون احکام دائمی کشور، بانک مرکزی موظف به انتشار آمارهای ماهانه تورم و رشد اقتصادی و... است. اما علت واقعی عدم انتشار آمار از سوی بانک مرکزی، مخالفت رئیس جمهور است؛ آقای روحانی آن‌طور که محمدباقر نوبخت می‌گوید از تناقض‌های آماری بین مرکز آمار و بانک مرکزی ناراحت است. نوبخت می‌گوید: مرکز آمار ایران دقیقا روز اول هر ماه آمار شاخص قیمت‌ها و تورم را منتشر می‌کند و بانک مرکزی نیز با تأخیر دوسه‌روزه آمار تورم را اعلام می‌نماید که در یک ماه دو عدد ارائه می‌شود که این تفاوت قابل ملاحظه است و به‌اصطلاح آماری بسیار معنی‌دار است. مطلع باشید که این بحث در دولت بارها مطرح شده و باعث ناراحتی رئیس جمهور هم شده است، در تیم اقتصادی تصمیم‌گیری شد که آمار نرخ تورم و رشد اقتصادی صرفا از سوی مرکز آمار ایران تهیه و اعلام شود، که متفاوت با قانون نمی‌باشد. گذشت زمان و مرور سخنان دولتی‌ها نشان داده که اختلاف آماری نه‌تنها ملاکی برای سانسور آمارهای اقتصادی است بلکه در مواردی نیز مشاهده شده که مسئولان از بین آمار مرکز آمار و بانک مرکزی، به آماری استناد می‌کنند که بهتر باشد! در یک نمونه می‌توان به حضور وزیر اقتصاد در گفت‌وگوی ویژه خبری اشاره کرد؛ دژپسند در این برنامه در تشریح وضعیت اقتصادی کشور به تقویت رشد اقتصادی اشاره و با استناد به آمار بانک مرکزی اعلام کرد: بر اساس آمار بانک مرکزی، سه‌ماهه اول امسال خوشبختانه رشد اقتصادی غیرنفتی کشورمان، مثبت چهاردهم و در نیمه اول سال، مثبت نیم‌درصد و در 9ماهه امسال، مثبت 9دهم درصد بود. وزیر اقتصاد درحالی با استناد از آمار بانک مرکزی به بیان ارقام رشد اقتصادی سال 98 پرداخته که آمار سه‌ماهه اول و دوم از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام شد ولی به‌روی سایت بانک مرکزی قرار نگرفت، در خصوص آمار فصل سوم نیز نه‌تنها بانک مرکزی، حتی رئیس‌کل بانک هم آماری اعلام نکردند، بنابراین آمار مربوط به رشد اقتصادی سه‌ماهه سوم سال جاری برای بانک مرکزی نیست و ظاهرا این گزارش تلفیقی از آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار بوده است، به‌عبارتی دژپسند با تلفیق آمار مثبت مرکز آمار و بانک مرکزی از رشد اقتصادی سعی دارد به مردم نوید خروج از رکود و رشد اقتصادی را دهد! شاید وزیر باز هم اشتباه لپی انجام داده و آمار سه‌ماهه سوم مرکز آمار را به‌اشتباه آمار نه‌ماهه بانک مرکزی اعلام کرده است. باتوجه به دستور رئیس جمهور برای سانسور آمارهای بانک مرکزی و استفاده از آمارهای مثبت این بانک از سوی مسئولان دولت در ارائه گزارش به مردم، می‌توان به‌وضوح سیاسی شدن آمارهای اقتصادی را در دولت مشاهده کرد؛ البته این اولین بار نیست که دولت‌ها برای بیان گزارش‌های امیدوارکننده به مردم بازی سیاسی با آمارهای اقتصادی را در پیش گرفته باشند. نکته دیگر که بیانگر نفوذ جو سیاسی در آمارهای اقتصادی است؛ گزارش اخیر مرکز آمار از رشد اقتصادی است, طبق اعلام مرکز آمار نرخ رشد اقتصادی بدون نفت در فصل پاییز 1398 به عدد 0.9 رسیده است. جواد حسین‌زاده رئیس مرکز آمار با بیان این که میزان محصول ناخالص داخلی به‌قیمت ثابت سال 1390 در نه‌ماهه اول سال 1398، به حدود 500 هزار میلیارد تومان (با نفت) و 430 هزار میلیارد تومان (بدون نفت) رسیده است، این‌طور توضیح داده است: رشد اقتصادی 9 ماه سال جاری (بدون نفت) نسبت به دو فصل قبل بهبود یافته و به عدد صفر درصد و در فصل پاییز سال 1398 به عدد مثبت 0.9 درصد رسیده است. همچنین رشد اقتصادی در 9ماهه سال 1398، در گروه کشاورزی، مثبت 3.2 درصد، در گروه صنایع و معادن (بدون نفت) مثبت 2 درصد، خدمات منفی0.2 درصد و بخش ساختمان مثبت9.6 درصد بوده است. مرکز آمار درحالی بعد از گذشت 50 روز به انتشار رشد اقتصادی سه‌ماهه سوم امسال پرداخته که در ادوار قبل چنین سرعتی را نداشته است و معلوم نیست چقدر آمار به‌دست‌آمده در این مرکز از صحت لازم برخوردار است! معمولا در تمام دنیا محاسبه و انتشار آمار مربوط به رشد اقتصادی و... به سه ماه زمان نیاز دارد اما مشخص نیست که آیا مرکز آمار از تکنولوژی جدیدی در حوزه آمارگیری و محاسبات استفاده کرده که توانسته با این سرعت رشد اقتصادی را محاسبه و منتشر کند. این درحالی است که طبق تقویم تاریخی مرکز آمار، زمان انتشار گزارش رشد اقتصادی 28 اسفند ماه امسال درج شده ولی انتشار این گزارش در 20 بهمن علامت سؤال‌های زیادی را در صحت و سقم آمار محاسبه‌شده توسط مرکز آمار از رشد اقتصادی و وضعیت اقتصاد کشور به‌همراه داشته است. گفتنی است، مرکز آمار گزارش مربوط به رشد اقتصادی را برای فصل اول و دوم امسال منتشر نکرد و به‌خلاف زمان‌بندی تقویم آماری خود پیش رفت؛ علت عدم انتشار این آمار هم احتمالا منفی بودن شاخص‌ها بوده است و مشخص نیست که چطور از شاخص‌های منفی فصل اول و دوم به شاخص مثبت در فصل سوم رسیده و 40 روز زودتر آمار را منتشر کرده است!