سهم ناچیز تحقیق و توسعه در بنگاه‌های کشور / لزوم تدوین مشوق‌های مالیاتی در برنامه هفتم توسعه برای بنگاه‌های نوآور

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ علی جوان جعفری؛ دبیر کمیته اقتصاددانش بنیان دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، پیرامون لزوم ارتقای تحقیق و توسعه در بنگاه‌های تولیدی و ارتباط آن با رشد اقتصادی کشور گفت: نوآوری اصلی‌ترین رکن اقتصاد برای رقابت کردن بنگاه‌ها با یکدیگر است. اگر نوآوری در اقتصاد وجود نداشت پیشرفت‌های امروزی هم به وجود نمی‌آمد. بنگاه‌های اقتصادی نوآوری را در واحد‌های تحقیق و توسعه خود دنبال می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین موضوعات در اکوسیستم نوآوری و فناوری، تأمین منابع مالی لازم به‌منظور تحقیق و توسعه است. اهمیت این موضوع به‌قدری بالا است که بهترین ایده‌ها بدون داشتن سرمایه کافی، مجالی برای ابراز وجود پیدا نخواهند کرد و تا پایان، به‌عنوان یک "ایده" باقی خواهند ماند. گرچه در اکوسیستم نوآوری ایران ساختار‌های خوبی به جهت تأمین مالی ایده‌های نوآورانه تعبیه شده است لکن هنوز هستند فرصت‌های مغفولی که می‌توان از آن‌ها به نفع اکوسیستم نوآوری استفاده کرد. نرخ سرمایه گذاری بر مسئله تحقیق توسعه کم است وی افزود: علاوه بر موضوع تأمین مالی، مسئله دیگر، کم بودن نرخ سرمایه‌گذاری بر روی تحقیق و توسعه در بنگاه‌های کشور است. تحقیق و توسعه یکی از فاکتور‌های مهم بهره‌وری بنگاه‌ها محسوب می‌شود و ضمن بالابردن نوآوری، رقابت‌پذیری تولیدات بنگاه اقتصادی را در بازار افزایش می‌دهد. در یک نگاه کلان، رشد دانش در بنگاه موجب به‌وجودآمدن نیروی کار ماهر شده (که به نیروی کار مؤثر نیز در اقتصاد شناخته می‌شود) و این مسئله در بلندمدت بر رشد اقتصادی کشور تأثیر مستقیم خواهد داشت. در این میان، آنچه که کشور‌های دنیا برای پرکردن خلأ بین تحقیق و توسعه صنعتی و اکوسیستم نوآوری پیاده‌سازی کرده‌اند، مدل سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (Corporate Venture Capital) است.

وی اضافه کرد: فعالیت اصلی سرمایه‌گذاری شرکتی یا همان CVC درواقع سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌های بزرگ در مشاغل کارآفرینانه‌ای است که از خارج آن شرکت نشئت می‌گیرد. این سرمایه‌گذاری‌ها نقش مهمی را در توسعه نوآوری برای شرکت‌های بزرگ ایفا می‌کنند. روند‌های اخیر در صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر نشان می‌دهد پس از یک دوره افول که در اواخر رونق دات‌کام (تب استارتاپ‌ها که از اواخر دهه 90 میلادی آغاز شد و در سال 2000 موجب به‌وجودآمدن حباب دات‌کامم و بحران اقتصادی شد) بین سال‌های 2000 و 2003 اتفاق افتاد، شرکت‌های بسیاری اکنون عهده‌دار بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر هستند. بر اساس داده‌ها و اطلاعات، واحد‌های CVC در حدود 370 معامله در سال 2009 در ایالات متحده شرکت داشتند و در کل 8/17 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفت که این رقم 4/7 درصد کل سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر ایالات متحده را در آن تاریخ شکل می‌داد و ده سال بعد یعنی در سال 2019 بودجه جهانی CVC به بالاترین مقدار خود یعنی 57 میلیارد دلار رسید. درواقع شرکت‌های بزرگ در این مدل، افزایش ارزش در سرمایه‌گذاری خارجی شرکت را به‌عنوان ابزاری استراتژیک برای افزایش نوآوری خود می‌دانند. لزوم سرمایه گذاری خطرپذیر دبیر کمیته اقتصاددانش بنیان دفتر رونق تولید ادامه داد: سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی به‌نوعی یک سرمایه‌گذاری استراتژیک بر روی نوآوری‌هایی است که می‌تواند در سودآوری آتی شرکت نقش اساسی داشته باشد. گوگل یکی از شرکت‌هایی است که اکنون با دارابودن واحد CVC در حال سرمایه‌گذاری بر روی کسب‌وکار‌های نوآورانه‌ای است که به اهداف بلندمدت گوگل کمک می‌کنند. این شرکت اکنون بر روی بیش از 500 شرکت که در حوزه‌های فناوری و علوم زیستی فعالیت دارند سرمایه‌گذاری کرده است. جوان جعفری ضمن تاکید بر سیاستگذاری‌های لازم که موجب سوق دادن بنگاه‌ها به سمت افزایش سرمایه‌گذاری بر روی تحقیق و توسعه می‌شود افزود: مشکلات اقتصادی امروز کشور تأثیرات زیادی بر امر تولید داشته است. اما سیاستگذار اقتصادی باید با بلندنظری، زمینه را برای توسعه اقتصاد در دهه‌های آینده فراهم کند. اکنون که در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه هستیم، نگاه ویژه به تحقیق و توسعه بنگاه‌های تولیدی در این برنامه نیز باید در نظر گرفته شود. سیاست‌های مشوق‌های مالیاتی همواره بهترین راه برای هدایت بنگاه‌ها به سمت اهداف سیاستی بوده‌اند. اگر در برنامه هفتم توسعه تخفیف مالیاتی تا سقف 5 درصد برای بنگاه‌هایی که طبق ضوابط و آیین‌نامه‌های مشخص، در امر تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شرکتی فعالیت دارند در نظر گرفته شود در میان‌مدت شاهد تعامل قوی‌تر بنگاه‌های تولیدی کشور با اکوسیستم نوآوری و فناوری بوده و این پیوند موجب افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری تولیدات ایرانی خواهد شد.