سوخت «آب و هوا» با جنگل‌سوزی

بر اساس این گزارش، آتش سوزی ها در سال های گذشته، حتی در مکان های غیرمنتظره ای مانند مناطق منجمد دائمی، افزایش یافته است. آتش سوزی ها می‌توانند به اموال و جان انسان ها آسیب وارد کنند و تنوع زیستی و تغییرات اقلیمی را تحت‌تاثیر قرار دهند. آتش سوزی های جنگلی به طور بالقوه می‌توانند یک چرخه تقویت کننده تغییرات اقلیمی را به وجود بیاورند، جایی که افزایش گرما و آب وهوای خشک باعث افزایش آتش سوزی ها می شود و در نتیجه، این آتش سوزی های بزرگ کربن بیشتری را به جو بازمی گردانند و به گرمایش جهانی دامن می زنند. حتی یک جرقه در یک جنگل خشک می‌تواند آتش سوزی را آغاز کند که صدها هزار هکتار را دربر می گیرد.

اگرچه صاعقه می‌تواند باعث آتش سوزی در جنگل ها شود، اما بیشتر آتش سوزی ها به وسیله انسان ها ایجاد می شوند: سیگار، تجهیزات الکتریکی ناکارآمد، سوزاندن زباله ها و آتش سوزی های کم خاموش شده تنها تعدادی از منشأهای آتش سوزی در جنگل ها هستند. بسته به آب وهوا، جرقه های کوچک می‌توانند کل جنگل ها و شهرها را در عرض چند روز از میان ببرند، همه چیز را در مسیر خود بسوزانند و هوا را با دود غلیظی که حتی از فضا هم قابل مشاهده است، آلوده کنند.

این گزارش در ادامه سراغ آتش سوزی های اخیر زاگرس رفته است. نگارنده در این باره با ارجاع به اخبار منتشرشده در این باره اضافه می‌کند: آتش سوزی در نقاط مختلف جنگل های زاگرس در شهرستان مریوان از روز پنج‌شنبه 12 مرداد آغاز شد و با وجود یک مرحله اطفای حریق، مجددا شاهد شعله ور شدن آتش بودیم. آتش سوزی جنگل در مریوان به رغم اینکه چند روز بعد مهار شد اما دوباره به خاطر وزش باد و برخی عوامل دیگر شعله ور شد. برآورد اولیه، از وقوع حریق در حدود 450 هکتار از عرصه های جنگلی زاگرس حکایت داشت که بنا به اعلام مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان برای اعلام رقم دقیق تر نیاز به نقشه برداری و بررسی های بیشتر وجود دارد. «بهزاد شریفی پور» اعلام کرد که برای اطفای حریق در جنگل های مریوان از سه بالگرد استفاده شد.

بالگرد آب پاش اول در همان عصر روز پنج‌شنبه و دو بالگرد آب پاش دیگر در صبح روز شنبه به این منطقه اعزام شدند و این سه بالگرد تا به فعالیت خود ادامه دادند. در عملیات اطفای حریق جنگل های شهرستان مریوان، حدود 150 نفر از اعضای انجمن های محیط زیستی استان و سایر نیروهای مردمی و جوامع محلی نیز حضور داشتند. در این عملیات علاوه بر نیروهای منابع طبیعی و مردمی، عواملی از مرزبانی شهرستان مریوان، سپاه و ارتش، ستاد مدیریت بحران استان، استانداری و فرمانداری مریوان نیز حضور داشتند.

آتش سوزی جنگل ها، کابوس تکراری

پس از شرح وضعیت حریق زاگرس و مریوان ، گزارش «هر سال چه مقدار از جنگل های جهان به خاکستر تبدیل می شود؟» به تجربه های جهانی پرداخته است که نشان می دهد آتش سوزی های شدید جنگل ها از نظر تعداد و اندازه در سراسر جهان رو به افزایش است. نگارنده با بیان این گزاره می‌افزاید: مشکلی که بنا به استناد مقالات بین المللی منتشرشده در ژورنال های علمی و البته رسانه های جهان و البته در اشل جهانی تا حدودی به دلیل رها شدن زمین های کشاورزی سنتی است. اما در ایران علاوه بر فقدان برنامه حفاظت و رهاشدگی سرزمین، سیاستگذاری غلط، از بحران بهره برداری و برداشت های شخصی نیز رنج می برد. بنابراین به نظر می رسد آتش سوزی جنگل ها به یک کابوس تکراری در سراسر جهان و نه تنها در تابستان تبدیل شده است.

این یک مشکل بدتر با نسل ششم آتش سوزی ها - یا آتش سوزی های بزرگ جنگل ها - است که به دلیل خشکسالی و گرم شدن کره زمین شدیدتر و خاموش کردن آن دشوار است. تنها در اسپانیا، در نیمه اول سال 2023، بیش از 65 هزار هکتار در آتش سوخت که 55 درصد از کل زمین های سوخته در اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد. این کشور از نظر کل مساحت سوخته در اروپا، در رتبه اول قرار دارد و پس از آن فرانسه با 21273 هکتار، رومانی با 19909 هکتار و پرتغال با 7061 هکتار قرار دارند. آتش سوزی های اسپانیا عمدتا بوته زارها و جنگل های باز را از بین برده است. مشکل به رها شدن زمین های کشاورزی سنتی و محیط های روستایی مربوط می شود.

رائول آریاس، تکنسینی از واحد دفاع از جنگل در منطقه مورسیا، در شرق اسپانیاست. او تاکید دارد تغییرات اقلیمی که ما در حال تجربه آن هستیم و رها شدن دنیای روستایی که باعث افزایش بار سوخت گیاهی در جنگل ها می شود، این آتش سوزی ها را شدیدتر می کند و بیشتر رخ می دهد. ما دوره های خوبی را سپری می کنیم. چالش بزرگ در بحران آتش سوزی جنگل ها، پیشگیری از وقوع آتش است. ما باید با ایجاد شکاف بر روی زمین و استفاده از توده های جنگلی که برای کاهش این سوخت ها داریم، مانع از گسترش آتش به مناطق دیگر شویم.

هوش مصنوعی به کمک اطفای حریق می آید

اگر در ایران همچنان با شاخه درخت ، بیل یا دمنده و در معدود مواردی بالگرد به دنبال رفع حریق هستیم، دنیا به دنبال یافتن راهکارهای بهتری برای حفاظت از عرصه های خود است. در این گزارش به گفته ای از پتر اولیسک، از فدراسیون آتش نشانان اتحادیه اروپا اشاره شده است. اولیسک می گوید: آنچه اکنون می بینیم این است که آتش سوزی جنگل ها در اروپای مرکزی و شمالی در حال وقوع است، ما نه تنها در زمان واکنش، بلکه در مرحله آماده سازی باید همکاری کنیم. ما باید اطلاعاتی را در مورد بهترین شیوه های پیشگیری از آتش سوزی به اشتراک بگذاریم؛ بسیار مهم است که قابلیت های خاص را به اشتراک بگذاریم. مانند آتش نشان ها، هواپیماها، هلی کوپترها و... زیرا اگر مجبور شویم همه آنها را بخریم، بسیار گران خواهد بود و این برای ایجاد همکاری بین کشورها بسیار ضروری است.

جنگل ها مزایای بسیار زیادی برای کره زمین فراهم می کنند، به همین دلیل است که جلوگیری از آتش سوزی و پیشنهاد استراتژی هایی برای کاهش آسیب پذیری آنها ضروری است. کارشناسان در حال حاضر استفاده از پهپادها، ماهواره ها و شبکه های حسگر را همراه با تکنیک های هوش مصنوعی پیشنهاد می کنند که می‌تواند تضمین کند که پیشگیری و تشخیص آتش سوزی سریع تر و دقیق تر است.

پیشگیری از اطفای حریق اهمیت بیشتری دارد. این گزارش با تاکید بر این نکته می افزید: در یک نگاه کلان باید نگرش ها را اصلاح کنیم و قبل از اینکه به خاموش کردن آتش جنگل فکر کنیم باید به پیشگیری از وقوع آتش سوزی در جنگل ها فکر کنیم. قبل از اینکه به تغییر کاربری و چندده متر اضافه شدن به زمین های کشاورزی فکر کنیم، باید به اقناع مردم فکر کنیم که به تخریب دست نزنند. باید ارزش اکولوژیک جنگل برای همگان توضیح داده شود تا از خسارت آنها به جنگل جلوگیری شود. وقتی با روستاییان صحبت می کنیم که درخت بلوط کهنسال را از بیخ و بن از بین برده تا چند متر زمین برای ایجاد تاکستان یا ایجاد زمین زراعی درست کنند، متوجه نیستند که چه چیز باارزشی را از بین برده اند.

درختی که مثلا سالانه 200 لیتر ذخیره آب برای همین کشاورز داشته ولی او نمی داند. وقتی از یک هکتار زمین صد درخت بیرون می آورید یعنی 20 هزار لیتر آب از زمین خود دریغ کرده اید. اکسیژن موجود در طبیعت به واسطه همین جنگل است وقتی جنگل از بین می رود حتی نفس کشیدن هم برای مردم سخت می شود. ما باید این واقعیت های ساده ولی حیاتی را برای مردم بازگو کنیم. باید این دانش به اقتصاد و به پول برای کشاورز و مردمی تبدیل شود که چون دانشی در این زمینه ندارند سبب تخریب جنگل می شوند. اگر این پول سر سفره مردم بیاید آنها خود پیشگام حفاظت از جنگل های خود می شوند.

• ما می‌توانیم دنیا را بهتر اداره کنیم
• هیولای «سربروس» در اروپا جولان می‌دهد
• بهمنیار مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک ایران‌زمین شد
• «زمزمه زمین»؛ عرصه‌ای برای تلاقی دغدغه‌های محیط زیستی
• چشم‌انداز نقش‌آفرینی ایران در بازار نفت جهان