«شابکا»، شناسگر استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌ها چیست؟
تهران - ایرنا - مدیرکل پردازش و سازماندهی کتابخانه ملی گفت: امکان به‌روزرسانی اطلاعات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در حداقل زمان ممکن و انتشار بانک اطلاعاتی در قالب لوح فشرده برای استفاده افراد یا مراکزی که دسترسی به اینترنت ندارند یکی از فواید و مزایای ثبت اطلاعات کتابخانه‌ها و گرفتن «شابکا» است.
به گزارش روز سه‌شنبه گروه فرهنگی ایرنا از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، طاهره یعقوب‌پور نرگسی، در تشریح فعالیت و ماهیت «شابکا» گفت: شناسگر استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی را در ایران با نام شابکا (شناسگر استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌های ایران) می‌نامند، این شناسگر کد دوازده نویسه‌ای منحصربه‌فردی است به هر کتابخانه یا مرکز اطلاع‌رسانی تخصیص داده می‌شود.
ویادامه داد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از سال 1384 عهده‌دار ثبت شناسگر استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌ها در ایران است و طبق استاندارد بین‌المللی ایزو 15511 (مصوب 1.12.2003) می‌تواند شناسگرهای معتبر بین‌المللی را برای کتابخانه‌های ایران تعیین کند. این وظیفه طبق ساختار سازمانی تعریف‌شده به واحد «شابکا» زیر نظر اداره کل پردازش و سازماندهی واگذار شده است.
یعقوب پور گفت: در سال 1394 با پیگیری‌های اداره کل پردازش و سازماندهی و حمایت ریاست وقت سازمان؛ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور وقت طی بخشنامه‌ای سازمان‌های تحت پوشش وزارتخانه‌های دولت جمهوری اسلامی ایران را ملزم به اخذ شابکا و روزآمدی اطلاعات کتابخانه‌ها کرد و این امر به روزرسانی بانک کتابخانه‌های ایران را موجب شد.
مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: همچنین اداره کل پردازش و سازماندهی با تهیه بروشور و برگزاری کارگاه‌های آشنایی با شابکا، در شناساندن آن گام‌های موثری برداشت. همچنین در سال 1400 شبکه کتابخانه‌های ایران در وب‌سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ایجاد شد و شرط لازم کتابخانه‌ها برای پیوستن به این شبکه، داشتن شابکا است از این رو امکان درخواست شابکا در این سامانه پدیدآمده است.
یعقوب پور درباره چگونگی درخواست شابکا توضیح داد: درخواست تخصیص این شناسگر از نشانی https://libs.nlai.ir/libraries/search امکان‌پذیر است و کتابخانه‌ها با مراجعه به این نشانی و تکمیل فرم درخواست می‌توانند درخواست شابکا کنند.
وی ادامه داد: هر کتابخانه با ارسال درخواست خود کد رهگیری دریافت می‌کند. واحد شابکا پس از بررسی و ویرایش فرم درخواست و تایید آن، با توجه به نوع کتابخانه و محل آن طبق استاندارد به کتابخانه درخواست‌کننده شابکا تخصیص می‌دهد و شابکای تخصیص داده شده را به پروفایل کتابخانه یا مرکز درخواست‌کننده ارسال می‌کند. به این ترتیب نام کتابخانه و اطلاعات آن در بانک کتابخانه‌های ایران قرار می‌گیرد و اطلاعات این کتابخانه‌ها در شبکه ISIL به نشانی https://english.slks.dk/libraries/library-standards/isil/) نیز قابل مشاهده است.
وی تصریح کرد: کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در صورت لزوم می‌توانند اقدام به ویرایش یا اصلاح اطلاعات کتابخانه خود کنند. همچنین امکان ارسال درخواست شابکا یا ویرایش اطلاعات کتابخانه‌ها به صورت حضوری، فاکس و پستی نیز وجود دارد.
یعقوب پور گفت: همچنین با تلاش‌های همکاران اداره کل زیرساخت و پشتیبانی فناوری اطلاعات تخصیص شابکا که پیش از آن با محاسبات سنتی انجام می‌شد به صورت خودکار درآمد. همچنین بررسی و تایید درخواست‌های شابکا همچنان به قوت خود باقی است و فقط پس از تایید درخواست، تخصیص شابکا امکان‌پذیر خواهد بود.
وی درباره موارد استفاده شابکا گفت: ارتباط با ناشران و کارگزاران در سطح ملی و بین المللی؛ امانت مدارک و تبادل اطلاعات بین‌کتابخانه‌ای در سطح ملی و بین‌المللی؛ تهیه فهرستگان‌های ملی و بین‌المللی؛ اشتراک منابع کتابخانه‌ای و شناسایی منحصر به فرد کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی در شبکه جهانیISIL از مزایای استفاده از شابکا است.
یعقوب پور درباره فواید و مزایای ثبت اطلاعات کتابخانه‌ها (دارای شابکا) در بانک اطلاعات کتابخانه‌های ایران افزود: از جمله این فواید به ایجاد بانک اطلاعات جامعی از کتابخانه‌های دانشگاهی، کتابخانه‌های اختصاصی، کتابخانه‌های پژوهشی و تخصصی، کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های آموزشگاهی، کتابخانه‌های مساجد و اماکن مذهبی و کتابخانه‌های کودکان و دسترسی به اطلاعات کامل کتابخانه‌ها از طریق وب‌سایت سازمان می‌توان اشاره کرد.
وی گفت: راهنمایی اساتید، پژوهشگران، محققین و دانشجویان برای یافتن کتابخانه مورد نظر و انجام امور پژوهشی؛ به همراه امکان به روزرسانی اطلاعات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در حداقل زمان ممکن و در نهایت امکان انتشار بانک اطلاعاتی در قالب لوح فشرده برای استفاده افراد یا مراکزی که دسترسی به اینترنت ندارند از فواید و مزایای ثبت اطلاعات کتابخانه‌ها (دارای شابکا) است.
*س_برچسب‌ها_س*