شاهکار کمیسیون تلفیق بودجه و تعلل دولت؛ 9 میلیارد دلار رانتی همراه با کسری بودجه 200 هزار میلیاردی برای 1401/ پرداخت یارانه جدید منتفی شد؟!

در فصل بودجه ریزی، تصمیم دولت برای پایان سیاست ارزی دولت تدبیر و امید با نام دلار جهانگیری، بسیاری را به تغییر رویکرد دولت در تحقق عدالت و حمایت واقعی از معیشت و سفره مردم امیدوار کرده بود. اما امروز کمیسون تلفیق با هدف گذاری دولت برای پایان دلار رانتی، مخالفت کرد. به گزارش تابناک اقتصادی؛ پیش از این در گزارش‌های متعددی بیان شد که دولت در لایحه بودجه سال آینده، در تبصره 14، دو ردیف 106 هزار میلیارد تومان برای «جبران اصلاح نرخ کالا‌های اساسی، دارو، یارانه نان و خرید تضمینی گندم» و همچنین 66 هزار میلیارد تومان نیز با عنوان «یارانه حمایتی» اختصاص داده بود تا بتواند با حذف ارز ترجیحی برای واردات کالا‌های اساسی، به شکل واقعی از قدرت خرید مردم حمایت کند.

انتقاد رئیس جمهور از رانت ارز 4200

در این میان، چند روز قبل، رئیس جمهور در جدیدترین اظهار نظر خود در خصوص سیاست ارز ترجیحی در دولت سیزدهم و حذف این ارز، در گفتگو با مردم بیان کرد: دولت از شهریورماه که کار خودش را شروع کرد 8 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی در بودجه بود که دولت قبل آن را هزینه کرده بود و برای این دولت مبلغی نبود که بخواهد ارز 4200 تومانی را دنبال کند. رئیس جمهور افزود: من هم از طرفی معتقد بودم که نباید شوک به جامعه وارد کرد. قبلاً هم گفتم غافلگیری را نمی‌پسندم و در قاموس من نیست که با مردم بخواهم به صورت غافلگیر بدون اینکه اطلاع داشته باشند کاری کنم از طرفی نباید شوک به اقتصاد و بازار وارد شود. این موضوع تبدیل شد به لایحه‌ای که به مجلس دادیم. اجمالاً سعی کردیم در این مدت با ساز و کار‌هایی وضعیت را حفظ کنیم، لیکن ارز 4200 تومانی مشکلات جدی ایجاد کرده است. برای الان هم نیست؛ چند سال است که گفته می‌شود. باید 2، 3 سال قبل مسأله 4200 حل می‌شد. در یک مقطعی ضرورت داشت این کار را کردند و باید حل می‌شد، لکن حل نشده است. افتاد به دولت ما که باید مساله ارز 4200 تومانی را حل کنیم. در این زمینه رانت، فساد و ارتباطات ناسالم وجود داشته است. آیت الله رئیسی با تاکید بر اینکه ارز 4200 تومانی باید در سفره مردم قرار گیرد نه در دست عده‌ای خاص، خاطر نشان کرد: در ارتباط سه نکته وجود داردو اولاً برای حذف ارز 4200 تومانی باید یک اجماع نسبی وجود داشته باشد، حداقل بین دولت و مجلس. دوماً باید اقناع نخبگانی و اقناع افکار عمومی نسبت به عموم مردم در این زمینه وجود داشته باشد مردم هم نسبت به اینکه این کار باید قانع شوند و اطلاع‌رسانی دقیق به مردم شود. سوماً تغییر قیمت و خسارتی که به مردم وارد می‌شود خصوصا به طبقات پایین جبران شود. رئیس جمهور افزود: آنچه ما داریم با مجلس در مورد ارز 4200 تومانی مذاکره می‌کنیم این است که هر سه نکته برای ما مهم است. کاری که رسانه ملی در این زمینه می‌کند کار خوبی است اینکه بحث کنند و موضوع را به بحث بگذارد، مخالف، موافق، کارشناسان بیایند سخن بگویند ما این را پسندیده می‌دانیم البته اگر خودِ این کار یک انتظاراتی در جامعه به وجود نیاورد و آثار تورمی ایجاد نکند، کارِ مناسبی است. رئیس جمهور در پاسخ به این سوال که راهکار جبرانی برای جایگزین کردن ارز ترجیحی در سفره مردم چیست؟، گفت: الان این پول به واردکننده داده شد. ولی اگر این پول در ازای افزایش قیمت احتمالی به کسی که مصرف می‌کند، داده شود، خب این جبران شده است. دکتر رئیسی در پاسخ به این پرسش که آیا این مبلغ نقداً روی یارانه اضافه می‌شود؟ اظهار داشت: بهتر است که در قالب کارت اعتباری باشد. کالا‌های دیگر نباید گران شود، اما کالا‌هایی که ارز ترجیحی آن‌ها حذف می‌شود و احتمالا گران می‌شوند، این پول باید در ازای آن به خودِ مردم، به ویژه اقشاری که نیازمند هستند، داده شود. این می‌شود اقدام جبرانی و این پیش بینی شده است.

ساز مخالف کمیسون تلفیق با حذف ارز ترجیحی

بر اساس این گزارش، در حالی که در ماه‌ها و هفته‌های اخیر، اکثر کارشناسان بر ضرورت حذف دلار رانتی از ادبیات اقتصادی کشورمان تاکید دارند، ساعتی قبل کمیسیون تلفیق بودجه سال 1401 با حذف ارز ترجیحی موافقت نکرد. رحیم زارع سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1401 مجلس با اشاره به مصوبه امروز نمایندگان کمیسیون تلفیق گفت: کمیسیون تلفیق با توجه به عدم روشن بودن طرح دولت و عدم ارائه طرح مکتوب قابل استناد، 9 میلیارد دلار با قیمت ارز ترجیحی برای تامین دارو، تجهیزات پزشکی و کالا‌های اساسی با حذف نرخ ارز ترجیحی در سال 1401 اختصاص داد. وی تصریح کرد: 9 میلیارد تخصیص داده شده، بدون درنظر گرفتن ارز مربوط به گندم است و مقرر شد با تامین بودجه‌ای مستقل، با افزایش قیمت خرید از کشاورزان، گندم مورد نیاز توسط دولت از تولید داخل تامین شود. زارع تاکید کرد: البته نماینده دولت هم در کمیسیون تلفیق با این پیشهاد موافقت کرد. هرچند در این میان، اشاره زارع به موافقت نماینده دولت با پیشنهاد عدم حذف ارز ترجیحی، این سوال را مطرح می‌کند که آیا دولت نیز به این اجماع رسیده است که از لایحه بودجه 1401، عقب نشینی کند؟ لایحه‌ای که به صراحت تاکید داشت که نباید در سال آینده سیاست ارز ترجیحی را ادامه داد و بایستی از افزایش کسری بودجه به دلیل ایت سیاست ارزی اشتباه، جلوگیری کرد؟! از سوی دیگر باید به این نکته مهم نیز اشاره داشت که به نظر می رسد که یکی از دلایل مخالفت نمایندگان مجلس با پیشنهاد دولت برای حذف ارز ترجیحی این بوده است که دولت به دنبال این نبود که همه منابع حذف ارز 4200 را به مردم بدهد و در نتیحه مجلس به خاطر این موضوع مهم، این تصمیم را گرفته است که باید منتظر پاسخ سازمان برنامه و بودجه نیز باشیم!

خطر کسری بودجه 200 هزار میلیاردی با شاهکار کمیسون تلفیق

حمید بهزادی قائم مقام اقتصادی اندیشکده سیاستگذاری ماهد در گفتگو با تابناک اقتصادی با اشاره به اینکه بحث حذف ارز 4200، اقدام بسیار مهم و ضروری است اظهار داشت: بحث مربوط به حمایت از معیشت مردم از نکاتی است که همواره بر آن تاکید شده است. سال آینده قرار بود که ارز 4200 تومانی طبق لایحه بودجه دولت، حذف شود و گفته شده بود قرار است یارانه‌ای را به عنوان جایگزین آن به مردم پرداخت کند. اما امروز در یک اقدام عجیب شاهد بودیم که وقتی که نمایندگان پیش از این به کلیات لایحه بودجه 1401 رای موافق داده بودند و نرخ ETS را هم برای نرخ سال آینده تثبیت کرده بودند، دوباره بحث مربوط به ارز 4200 تومانی در کمیسون تلفیق رای گیری شد و 9 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی ابقا شد که این موضوع حداقل تا شش ماه اول سال نیاز دولت را برای ارز 4200 تامین می‌کند. ولی باید این نکته را در نظر گرفت که ابقای 9 میلبیارد دلاری به معنای این است که سال آینده در لایحه بودجه 1401 در سمت منابع حداقل 200 هزار میلیارد تومان از منابع کاسته می‌شود؛ یعنی اولین بودجه دولت آقای رئیسی با شاهکار کمیسون تلفیق، حداقل تا به اینجای کار به 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه منتهی می‌شود؛ بنابراین باید کمیسون تلفیق این مبلغ 200 هزار میلیارد تومان را جایگزین کند و منابع حاصله را ایجاد کند. زیرا در غیر این صورت با کسری بودجه حداقل 200 هزار میلیار تومانی برای بودجه سال آینده مواجه هستیم؛ که این نکته منفی‌ای است. وی در ادامه گفت: از آن طرف هم دولت برنامه مشخصی برای حذف ارز 4200 تومانی نداده است که جای تاسف دارد و یارانه‌ای که به راحتی می‌توانست به ازای هر نفر در کشور، مبلغ ماهانه 300 هزار تومان باشد، ولی دولت هم قصد داشت فقط 110 هزار تومان برای تنها 60 میلیون نفر اختصاص دهد که مجلس با این موضوع هم مخالفت کرد که عملا به معنای بقای ارز ترجیحی 4200 تومانی است. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: از یک طرف کار مجلس در این باره اشتباه بود از یک طرف هم کار دولت اشتباه بود که تمام منابع یارانه را برای معیشت مردم اختصاص نداد؛ و عملا قصد داشت از این محل جبران کسری بودجه کند. نتیجه این شد که مجلس تصمیمی را امروز گرفت که حداقل در حدود 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه روی دست دولت گذاشت. بهزادی در پایان یادآور شد: باید مشخص شود که این 200 هزار میلیارد تومان چگونه قرار است تامین شود؛ آیا از مصارف کم می‌کنند و یا منابع جدید معرفی می‌کنند؟ یا اینکه تبدیل به کسری بودجه و نهایتا عرضه اوراق در 1401 می‌شود؟! که بازهم اثرات بسیار بدی برای معیشت و سفره مردم خواهد داشت. زیرا از نظر اینکه کسری بودجه بر تورم اثرگذار است و باعث افزایش تورم در اقتصاد کشورمان می‌شود.