شطرنج باز مهاجرت کرده ایرانی چطور دنیا را مبهوت کرد؟

فینال مسابقه اینترنتی شطرنج «بنتربلیتس» چهارشنبه‌شب در حالی برگزار شد که شاهد رقابت دیدنی مگنوس کارلسن، قهرمان نروژی حال‌حاضر دنیا با علیرضا فیروزجا، نفر اول ریتینگ جوان جهان بود؛ مسابقه‌ای که از چندی قبل با حضور 133 بازیکن آغاز شد و بعد از انجام 131 بازی حذفی، فینال آن به کارلسن مشهور و شطرنج‌باز نابغه 16 ساله ایرانی رسید.

در مرحله نیمه‌نهایی این رقابت‌ها، کارلسن در اتفاقی کم‌نظیر موفق شد حریف روسی خود را با نتیجه تحقیرآمیز 9 بر صفر شکست دهد و علیرضا فیروزجا در یک مصاف سخت و نفس‌گیر، نارایانان، استاد بزرگ هندی را با حساب 9 بر 6 از پیش‌رو بردارد. قهرمانی‌های تکراری مگنوس در تورنمنت‌های مختلف و شگفتی‌سازی‌های فیروزجا در رقابت‌های بین‌المللی اخیر، بسیاری از شطرنج‌بازان و البته شطرنج‌دوستان را به پای اینترنت کشاند تا عیار این پدیده نوظهور را برای کسب جایزه 14 هزاردلاری مسابقات بسنجند.

دیدار جنجالی کارلسن و علیرضا در پیکار‌های سریع و نیمه‌سریع قهرمانی جهانی روسیه که منجر به باخت این شطرنج‌باز مازنی شد، خیلی‌ها را به این باور رسانده بود که فیروزجا در این میدان انتقام سختی از حریف 29 ساله خود خواهد گرفت.

حساسیت مسابقه کارلسن و فیروزجا در این مسابقه به‌قدری بالا بود که ساعاتی قبل از شروع دیدار این دو شطرنج‌باز، سایت معروف «chess24» که میزبان این مسابقه اینترنتی بود، خبری را با این مضمون منتشر کرد: «کمربند ایمنی خود را ببندید! پاپ کورن را آماده کنید. امشب همه ما برای یکی از بزرگ‌ترین دوئل‌های سال شطرنج در جهان آماده می‌شویم. مگنوس کارلسن به مصاف علیرضا فیروزجا خواهد رفت. کارلسن، قهرمان جهان از فرصت ستایش این استعداد فوق‌العاده استفاده کرده و می‌گوید؛ مسابقه برابر حریف 16 ساله‌اش سخت‌ترین چالش او تاکنون خواهد بود؛ چالشی که حتی قهرمان برجسته نروژی را وادار به این کرده تا از حریفش تمجید کند. تا به حال دیده نشده، کارلسن که در 9 سال گذشته، قهرمان بلامنازع جهان بوده و نفر اول ریتینگ‌داران حال‌حاضر شطرنج جهان است، قبل از رویدادی از حریف خودش ستایش کرده باشد».

یودیت پولگار، بانوی شطرنج‌باز تاریخی مجاری نیز دقایقی قبل از آغاز بازی در اینستاگرام خود گفت: «همه در انتظار تماشایی‌ترین رویارویی سال هستیم. این‌ها همه یعنی، نابغه ایرانی به افکار جهان شطرنج تحمیل شده و بهترین‌های دنیا او را دنبال می‌کنند».

رقابت اینترنتی فیروزجا و کارلسن در شرایطی شروع شد که از همان ابتدا، بسیار نزدیک و پایاپای بود. نتیجه بازی نخست به نفع فیروزجا تمام شد. بازی دوم به تساوی رسید. دو بازیکن بعد از رقابت شانه‌به‌شانه در امتیاز 7.5 هم‌امتیاز شدند، اما در نهایت این علیرضا بود که موفق شد به امتیاز 8.5 برسد و قهرمان این مسابقات شود.

مگنوس، نفر اول رده‌بندی شطرنج جهان، با ریتینگ 2862 در حالی شکست را پذیرا شد که فیروزجا نفر 21 بزرگسالان جهان و نفر اول رده‌بندی جوانان جهان با ریتینگ 2726 است. دیدار قبلی این دو شطرنج‌باز در رقابت‌های قهرمانی سریع و برق‌آسای جهان در 2019 روسیه بود. در آن مسابقه شاه فیروزجا افتاد و زمان برای این شطرنج‌باز از دست رفت. درحالی‌که فیروزجا در وضعیت برنده بود، به دلیل ازدست‌رفتن زمان برای او، داوران کارلسن را برنده اعلام کردند. این مسابقه با حواشی زیادی مواجه شد. علیرضا فیروزجا معتقد بود که باید این مسابقه مساوی شود، اما داوران به سود کارلسن رأی دادند.

علیرضا فیروزجا با این قهرمانی، بار دیگر با عملکرد بی‌نظیرش دنیای شطرنج را مات‌ومبهوت ذهن هوشمند خود کرد. قهرمانی او در مسابقه «بنتربلیتس» به‌قدری بازتاب گسترده در رسانه‌های خارجی داشت که برترین‌های این رشته، او را مورد ستایش قرار دادند، طوری که حتی کارلسن بعد از شکست مقابل این بازیکن گفت: «علیرضا به طور حیرت‌آوری قوی است».

این مسابقه اینترنتی در حالی برگزار شد که 30 هزار تماشاگر به صورت آنلاین بیننده آن بودند. علیرضا فیروزجا با رسیدن به ریتینگ 2700 در سن 16 سال و یک‌ماهگی، دومین بازیکن جوان تاریخ شطرنج جهان است که به عنوان سوپراستادبزرگی دست پیدا کرده است. او که در 16 سالگی خود را به‌عنوان یکی از نوابغ شطرنج ایران و جهان شناساند، قهرمانی جهان در 22 سالگی را جزء اهداف و برنامه‌های اصلی خود قرار داده است. این شطرنج‌باز ملی‌پوش سه سال پیش؛ یعنی زمانی که فقط 13 سال داشت، در رقابت با احسان قائم‌مقامی، اولین استادبزرگ شطرنج ایران، پیروز شد و این‌گونه استعداد عجیب خود در این رشته را اثبات کرد.

هوش سرشار علیرضا باعث شد تا سال گذشته با دعوت یکی از تیم‌های باشگاهی شطرنج فرانسه (شهرداری شارتر)، به این کشور مهاجرت کند؛ مهاجرتی که البته دائمی شد و تصمیم گرفت دیگر به ایران برنگردد. دلیل این تصمیم او مخالفت با سیاست مسابقه‌ندادن با نمایندگان اسرائیل در رقابت‌های جهانی روسیه بود. تیم‌های ملی سریع و نیمه‌سریع شطرنج ایران در حالی اجازه شرکت در این رویداد را پیدا نکردند که فیروزجا به‌عنوان بازیکن آزاد و با پرچم فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) در آن حاضر شد. علیرضا در این رقابت‌ها به رتبه نایب‌قهرمانی رسید. عملکرد او در این مسابقات نیز بعد از حواشی تغییر تابعیتش، با واکنش‌های زیادی در دنیای ورزش روبه‌رو شد.

این سوپراستادبزرگ شطرنج جهان از امروز نیز آماده می‌شود تا در یک رویداد اینترنتی دیگر با دیگر مدعیان شطرنج جهان به میدان برود. در روز‌هایی که کرونا در سراسر نقاط دنیا شیوع پیدا کرده و همه ورزشکاران خانه‌نشین شده‌اند، اما شطرنج‌بازان با تورنمنت‌های اینترنی بر این خانه‌نشینی غلبه کرده‌اند. این تورنمنت را مگنوس کارلسن ترتیب داده که با شرکت هشت شطرنج‌باز نامدار جهان برگزار می‌شود و تا روز چهاردهم اردیبهشت ادامه دارد.

«فابیانو کاروانا»‌ی آمریکایی، «دینگ لیرن» چینی، «یان نپومنیاختچی» روسی، «ماکسیم واشیه» فرانسوی، «آنیش گیری» هلندی، «هیکارو ناکامورا»‌ی ژاپنی و «علیرضا فیروزجا» هفت نفری هستند که باید در تورنمنت 250 هزاردلاری کارلسن به همراه این بازیکن شرکت کنند. در این رقابت 250 هزاردلاری به نفر اول 70 هزار دلار، نفر دوم 45 هزار دلار، نفر سوم و چهارم 30 هزار دلار، نفر پنجم 22 هزار دلار، نفر ششم 20 هزار دلار، نفر هفتم 17 هزار دلار و نفر آخر 15 هزار دلار تعلق خواهد گرفت.