شهریور 1402 به کام عمل گرایان اصلاحات / اصول گرایان چه باید بکنند؟

به گزارش مشرق، سعید آجورلو طی یادداشتی به آثار شهریور آرام 1402 بر سیاست ایران پرداخته است. رقابتی که میان اصلاح طلبان عمل گرا و رادیکال از سال 98 آغاز شده، تمام نمی شود بلکه به اشکال مختلف بازتولید می گردد. در انتخابات مجلس یازدهم و ریاست جمهوری سال 1400، رادیکال ها فرصت مساعدی یافتند تا برای پاسخ ندادن به عملکرد مجلس دهم و دولت حسن روحانی به جای رقابت با جناح راست مانند میانه دهه 70 به رقابت با نظام سیاسی بپردازند و در این راه از حجاریان تا علوی تبار از سیاست ورزی تاجزاده و اتحاد ملت حمایت کنند و با پارتیزان بازی در نهایت سید محمد خاتمی را هم به میدان خود بیاورند و کنش کارگزاران و بخشی از اعتماد ملی و ندا را کنترل نمایند و از مشارکت زیر 50 درصد در قالب طعنه و کنایه دستاورد بسازند. طیف مقابل خود را قدرت زده و قدرت جو توصیف و خود را به عنوان بخشی از بدنه اجتماعی اصلاحات تصویر کنند غافل از آنکه هم در سال 92 و هم 96 همین رادیکال ها پیشنهاد دهنده ائتلاف با راست گرایان میانه بودند و حتی پیش تر از آن در سال 87 این سعید حجاریان بود که پیشنهاد نامزدی ناطق نوری با حمایت اصلاح طلبان را طرح می کرد. به سرعت برق و باد آن استراتژی بدون پاسخ به بدنه رای دهنده تبدیل به استراتژی تازه ای شد و شکاف اصلاحات جدی تر از همیشه. چه کسی است که مناظره کلاب هاوسی تاجزاده - کرباسچی در آستانه انتخابات 1400 را فراموش کند.

آنچه در شهریور سال گذشته هم اتفاق افتاد در نهایت به قدرت گرفتن بیشتر رادیکال ها منجر شد و آنها را به صورت کامل بر اسب مراد نشاند به ئحوی که اثر آن در ریاست آذر منصوری بر جبهه اصلاحات قابل مشاهده بود. گویی رادیکالیسم تاجزاده چون شبحی بزرگ سراسر اصلاحات را فرا گرفته و عملا خاتمی را چون رییس اصلاحات اما مشروط به پیروی از رادیکال ها در قدرت حفظ کرده است. پس از دو انتخابات گذشته این شکل جدیدی از رقابت دهه نودی این دو طیف بود که با گذشت زمان به پایین آمدن دست عمل گرایان منجر می شد.

این رقابت اما در پایان شهریور سال 1402 کمی برای عمل گرایان امیدوارکننده شده و به آنها اعتماد به نفس داده است. در حالی که تندروها همچنان به دنبال رقابت با نظام در شهریور سال جدید بودند اما درنگرفتن ناآرامی اجتماعی موجب شد که علاوه بر شکست اپوزیسیون خارج کشور، از صدای بلند آنها در میان اصلاحات تا حدودی کاسته شود. اگر این طیف در ماجرای ریاست آذر منصوری با وجود مخالفت نتوانست بهزاد نبوی را در کرسی ریاست نگاه دارد اما اکنون پس از آرامش کشور با شعار "نه سکوت، نه خیابان" زمزمه بازگشت به صندوق را مطرح می کند. دیدار اعضای حزب کارگزاران با حسن روحانی و وعده دیدار با سید حسن خمینی و خاتمی و ناطق نوری و نبوی و لاریجانی را هم می توان از آثار آرامش خیابان های کشور در شهریور 1402 دانست. گویا عمل گرایان به دنبال کشاندن پای رادیکال ها به رقابتی جدید هستند تا در آستانه انتخابات مجلس و ریاست جمهوری بعدی زورآزمایی جدیدی با طیف ناب گرا و خالص ساز اصلاحات آغاز کنند.

در این میان در حالی که به نظر می رسد که کارگزاران به دنبال ائتلاف جدیدی با اعتماد ملی و ندا و اعتدالیون و برخی از طیف های راست سنتی خواهد رفت، باید منتظر کنش رادیکال های اصلاحات و پاسخ آنها به آرامش فعلی کشور در سطح کلان بود و در عین حال باید دید که در نهایت خاتمی می تواند از قدرت مشروطه اش در اصلاحات رهایی یابد و راهی برای تفوق بر گفتار تاجزاده بیابد یا همچنان رغبت به ادامه چنین مسیری خواهد داشت.

در سوی دیگر سیاست ایران اما در پی تحولات شهریوری، پیام تغییرات کوچک اما معنادار در جناح چپ باید اصول گرایان را نسبت به شرایط جدید هوشیار کند. اگر فرض بر این باشد که رفته رفته وضعیت اجتماعی عمل گرایان در اصلاحات کمی بهتر از سال 98 و 1400 خواهد شد و در عین حال این طیف همچنان بر رادیکالیسم و جدایی طلبی طیف هایی از اصول گرایان سرمایه گذاری خواهند کرد تصمیم گیری در میان اصول گرایان حتما سمت و سوی هدفمندی خواهد داشت. این تصمیم گیری اولا بر مبنای ائتلاف صورت می گیرد، ثانیا بر گفتار پیشرفت خواه و کارآمدی محور تکیه می کند و ثالثا جریان رادیکال و گریز از مرکز را به حاشیه جناح می فرستد.