صلوات شعبانیه | نمود رحمت و رضوان در ماه شعبان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صلوات شعبانیه یکی از ادعیه منسوب به حضرت امام زین‌العابدین علی‌بن الحسین علیهما السلام است. آنچه در صلوات شعبانیه آمده، بیشتر تأکید بر جایگاه اهل‌بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام و سر نهادن به طاعت و ولایت ایشان شده است. در ادامه‌ی شرح و توضیح فرازهای این دعا به این فراز می رسیم «وَ هَذَا شَهرُ نَبِیِکَ سَیِدِ رُسُلِکَ شَعبَانُ الَذِی حَفَفتَهُ مِنکَ بِالرَحمَهِ وَ الرِضوَانِ»؛ یعنی «و این است شعبان، ماه رسولت سید پیغمبران که این ماه را به رحمت رضوان پوشانده‌ای.»

در این فراز از صلوات شعبانیه ماه شعبان به رسول خدا صلی الله علیه و آله به عنوان سرور رسولان نسبت داده شده است. خود پیامبر اسلام در حدیثی فرمود «شَعبانُ شَهری و رَمَضانُ شَهرُ الله»؛ یعنی شعبان، ماه من و رمضان ماه خداست. اما این ماه دو ویژگی دارد: خداوند آن را با کلمه رحمت و رضوان پوشانده است. از همین جا بر اساس اصل سیاق می‌توان نتیجه گرفت تمام رحمت و رضوان خدا در وجود رسول خدا صلی الله علیه و آله قرار داده شده است.

از زاویه‌ای دیگر می‌توان گفت خداوند به واسطه انتساب ماه شعبان به برترین رسول خویش، این ماه مبارک را آراسته به رحمت و رضوان خود کرد، از این جهت است که وقتی خداوند می خواهد رسول خدا صلی الله علیه و آله را در قرآن معرفی کند، می‌فرماید «وَ ما أَرسَلناکَ اِلَا رَحمَهً لِلعالَمِینَ»؛ یعنی ما تو را ارسال نکردیم مگر اینکه رحمتی برای عالمین باشی. پس رحمت، اسم یا صفتی منسوب به پیامبر صلی الله علیه و آله است، لذا هر کجا که باشند، رحمت همان جا خواهد بود، از جمله ماه شعبان؛ هر کجا هم که رحمت خدا باشد، دو شعبه از شاخه‌های آن یعنی رحمانیت و رحیمیت خداوند جریان دارد تا انسان‌ها و به ویژه مؤمنان را با عطاهای وافر خود رشد و تزکیه دهد. از این جهت است که ساده‌ترین اعمال در این ماه دارای ثواب‌های زیاد می شود.

اما «رضوان» بر اساس ظاهر برخی آیات و احادیث، در اصل مفهومی در بهشت قیامتی است که از ریشه «رَضی» و هم‌مشتق با «رضایت» است. در قرآن 10 آیه به عبارت «رضوان» تخصیص یافته است و گاهی به صورت «رِضوانَ للَهِ» و گاهی به صورت «رِضوان مِن للَهِ» و یا بدون اضافه آمده است؛ به عنوان نمونه در آیه 162 سوره آل‌عمران می خوانیم «أَفَمَنِ تَبَعَ رِضوانَ للَهِ کَمَن بَاءَ بِسَخَط مِنَ للَهِ وَمَأوَیهُ جَهَنَمُ وَ بِئسَ لمَصِیرُ»؛ یعنی آیا کسی که در پی [به دست آوردن] رضایت خدا رفت، همچون کسی است که سزاوار خشم خدا شد و جایش دوزخ است؟ و [آن] بد جایی است. عمار سابطی می گوید درباره این آیه از امام صادق علیه السلام پرسیدم که فرمود «أَفَمَنِ تَبَعَ رِضوانَ للَهِهُمُ الأَئِمَه وَ هُم وَ اللَهِ یَا عَمَارُ دَرَجَات لِلمُؤمِنِینَ وَ بِوَلَایَتِهِم وَ مَعرِفَتِهِم اِیَانَا یُضَاعِفُ اللَهُ لَهُم أَعمَالَهُم وَ یَرفَعُ اللَهُ لَهُمُ الدَرَجَاتِ العُلَی.» یعنی «منظور از کسانی که از رضوان‌الله تبعیت کرده‌اند، ائمه هستند. ای عمار، به خدا سوگند که آن‌ها درجاتی برای مؤمنین هستند و خداوند به خاطر معرفتشان و قبول ولایت ما اعمالشان را چند برابر می‌کند و به جایگاه و مراتب والایشان رفعت می‌بخشد. (الکافی، ج1، ص430)

این روایت دو معنا می تواند داشته باشد که هر دو صحیح است: 1. اوج کسانی که از رضوان خدا تبعیت می کنند، اهل بیت وحی هستند که مصداق بارز آیه محسوب می شوند. 2. مصداق رضوان الله، ائمه علیهم السلام هستند که هرکه از آنان پیروی کند، به ثمرات دنیوی اخروی فراوانی دست می یابد؛ به این صورت که خداوند اعمالشان را مضاعف می کندو درجات آنها را تا حد اعلا بالا می برد.