صنایع دستی ایران حرف اول را در دنیا می‌زند

ویدا توحدی مدیر کل آموزش و ترویج معاونت صنایع دستی وزارت میراث، درمورد رویکرد دولت سیزدهم در توسعه صنایع دستی بیان کرد: صنایع دستی را باید با ادبیات توسعه مرتبط کرد که توسعه شامل بخش‌های مختلفی می‌شود و صنایع دستی، اقتصاد هویت بنیان است. یعنی هویت را به دنبال یک چرخه و جریان اقتصادی معرفی می‌کنیم و به نظرم، این از نکات بسیار کلیدی است. البته توسعه هم باید هویت بنیان باشد و صنایع دستی و هنر‌های سنتی و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بیشتر روی هویت کار می‌کنند. بنابراین، اگرچه حتی روستا‌های کشور به سمت توسعه حرکت می‌کنند و گردشگری ما باعث می‌شود جریان اقتصادی از پیرامون به مرکز سوق پیدا کند و در بقیه جریان‌های اقتصادی می‌بینیم از مرکز به سمت پیرامون حرکت می‌کنند. در حوزه گردشگری و صنایع دستی می‌خواهیم این موضوع را از پیرامون به مرکز بیاوریم؛ آن چه که در سال‌های اخیر در دنیا اتفاق افتاده است. یعنی کسی که می‌خواهد ایرانگردی کند اول تمایل به روستاگردی دارد. در نتیجه، باید توسعه این مناطق را با هویت آن‌ها درگیر کنیم و به همین دلیل، نقش ما در این بخش خیلی پررنگ شده است.

او گفت: یکی از کار‌هایی که برای شکل گیری این ساختار موردنظر باید انجام می‌دادیم این بود که هم در حوزه صنایع دستی و هم در حوزه گردشگری اقدام به ثبت روستا‌هایی کنیم که هویت منطقه خود را حفظ کرده باشند؛ هم از نظر بافت و هم از لحاظ میراث ناملموس و تولیداتی که وارد معیشت خانواده می‌کنند. بنابراین، باید به این موضوع خیلی جدی نگاه کرد. زیرا به نظرم توسعه یعنی توسعه زنانی که بخش عمده‌ای از فعالان حوزه صنایع دستی به شمار می‌آیند. به همین دلیل توجه صنایع دستی به توسعه زنان، یعنی مادران آینده که می‌توانند میراث ناملموس کشور را به نسل‌های بعدی منتقل کنند و روی معیشت خانواده تأثیر بگذارند و هویت منطقه خود را حفظ کنند؛ آن ها که مادرانی هستند برای تربیت فرزندانی خلاق و مبتکر که همه این‌ها به توسعه زنان برمی گردد. پس، صنایع دستی و گردشگری به توسعه زنان ما وصل است که اگر زنان می‌خواهند رشد کنند با هویت رشد کنند.

مدیر کل آموزش و ترویج معاونت صنایع دستی تصریح کرد: تقریباً از سال 91، برنامه‌ای را آغاز کردیم برای این که بتوانیم به کیفیت محصولات و تناسب آن و افزایش تناسب و معیار‌ها و شاخص‌های جهانی نزدیک شویم که این برنامه مُهر اصالت نام دارد که به شکل جهانی از طریق یونسکو به شورای جهانی صنایع دستی منتقل شد و ادامه دارد که به صورت جهانی، هر دو سال یک بار اتفاق می‌افتد. بنابراین، برنامه‌ای داشتیم که به صورت ملی و داخلی برگزار شود و امسال، هفتمین دوره این برنامه برگزار می‌شود.

توحدی مطرح کرد: بنده به عنوان یک صنعتگر صنایع دستی اعتقاد دارم این برنامه که هر دو سال یک بار برگزار می‌شود روی کیفیت محصولات تأثیر زیادی گذاشته است تا جایی که یک زمانی می‌دیدیم این موضوع به سمت کمیت حرکت می‌کرد و کیفیت محصولات جای خودش را ازدست داده بود و گاهی بازار، سلیقه نادرست برخی از مشتریان ما را به سمت ارزان کردن محصول صنایع دستی می‌برد. اما این برنامه باعث شد تولیدکنندگان خوب ما شناسایی شوند و درگاهی به سمت رسیدن به یک شاخصه جهانی شود و هر خارجی به خرید محصول بپردازد و در حال حاضر، روی این محصولات تکیه می‌کنیم و به آن‌ها پیشنهاداتی می‌دهیم و به گونه‌ای آن‌ها را در بازار جهانی مطرح می‌کنیم و به برند‌هایی تبدیل می‌کنیم و در همان روستا‌ها و شهر‌های شکل گیری شان ثبت می‌شوند و نشانه‌های جغرافیایی برای آن‌ها درنظر می‌گیریم و همه شان علائقی هستند که باعث تشویق صنعتگران ما می‌شوند تا به این سمت حرکت کنند.

او یادآور شد: با توجه به این که ایرانی‌ها از عناوینی چون؛ ثبت استقبال می‌کنند ما هم از این فرصت استفاده می‌کنیم و به تولیدکننده می‌گوییم که به خاطر دارایی شاخص‌های لازم کالاهایش، مُهر اصالت می‌گیرد و ثبت می‌شود. زیرا بسته بندی مناسبی دارد و می‌تواند به تولید انبوه برسد و رنگرزی اش مشکلی ندارد و در دوسال اخیر، 38 مُهر اصالت بین المللی برای محصولات صنایع دستی کشورمان دریافت کردیم و سال گذشته، ما در میان مناطقی که از آسیا و اقیانوسیه آمده بودند، توانستیم رتبه نخست را کسب کنیم. زیرا ایران از نظر کیفیت و تنوع واقعاً در سطح دنیا اول است و تنها چیزی که می‌توانیم شعار دهیم این است که صنایع دستی کشورمان بهترین است و در این خصوص، حرف اول را در دنیا می‌زنیم. زمانی نبوده که هنرمندان صنایع دستی ایران در مسابقه‌ای و جشنواره‌ای شرکت کنند و نتوانسته باشند رتبه اول را کسب کرده باشند.

مدیر کل آموزش و ترویج معاونت صنایع دستی ادامه داد: از سال گذشته، نمایندگانی از طرف سازمان بین المللی یونسکو به ما معرفی شدند که خانم و آقای خیری به عنوان نماینده ها برای روستاییان مرزی کار می‌کنند و امسال تمرکزمان را روی آموزش‌های مناطق روستایی مرزی گذاشتیم که این خانم و آقا تاکنون 416 روستای کشور را دیده اند و به بیش از 9 هزار نفر از زنان و دختران آن جا آموزش داده اند و 16 استان ما درگیر این موضوع هستند. اگرچه کار‌های تولیدی این افراد در حدی نیست که مُهر اصالت بگیرند، ولی معیشت آن منطقه را تحت تأثیر قرار داده است؛ به طوری که این دختران روستایی اعتماد به نفس پیدا کرده اند و احساس می‌کنند در معیشت خانواده نقشی دارند و کارهایشان را به صورت مصنوعات چرمی تولید می‌کنند و می‌فروشند و ما با این کار‌ها باعث می‌شویم که روستایی‌های عزیز از مناطق خود به ویژه نقاط مرزی مهاجرت نکنند و برای تداوم حضور آن‌ها باید چاره‌ای اندیشید و اگرچه نمی‌گویم همه چیز عالی‌ترین است، ولی در حد بضاعت در این زمینه کار کرده ایم.

توحدی افزود: در سال‌های گذشته، سرعت ثبت روستا‌ها و شهر‌های ملی ما افزایش پیدا کرده است. چون واقعاً این قابلیت را داشته اند، اما در دو سال اخیر، فقط 23 مورد ثبت کرده ایم. اما همه این‌ها برند آن منطقه به حساب می‌آیند تا جایی که وقتی می‌گوییم شهر خشت در استان فارس، حصیر می‌بافند، می‌خواهیم همچنان ضایعات این نخلستان‌ها مورد استفاده قرار بگیرند و خوشبختانه، این نشان می‌دهد که صنایع دستی حتی روی ضایعات محصولات نیز، کار می‌کند.