صنعت فضایی کشور از سال 95 فاقد برنامه جامع است!/ ورود دانش‌بنیان‌ها به ساخت ماهواره

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ مرتضی براری رئیس سازمان فضایی کشور در یک برنامه تلویزیونی گفت: ما یک برنامه 10 ساله جامع فضایی داشتیم که از سال 1385 تا 1394 جریان داشته است و کشور از سال 1395 به بعد فاقد یک برنامه جامع بوده است. در جلسه شورای عالی فضایی که به ریاست رئیس‌جمهور برگزار می‌شود 6 وزیر عضو هستند که رئیس سازمان صدا وسیما، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس ستاد کل که در کنار آنها حضور دارند که 9 عضو و اصلی بازیگر صنعت فضایی کشور هستند.

براری ادامه داد: ما از سال 1395 به بعد برنامه بخشی داشتیم و فاقد برنامه جامع بودیم و خوشبختانه با هماهنگی‌های صورت گرفته طی چند ماه گذشته با همه ارکان جلساتی گذاشته شده است و یک برنامه جامع یک ساله تا سال 1401 تدوین شده است. در این برنامه، برنامه قرارگیری ماهواره در مدار تعیین شد. برای اینکه ماهواره در مدار قرار بگیرد چند ارکان اصلی از ماهواره تا ایستگاه کنترل و هدایت، ایستگاه‌های دریافت، ماهواره‌بر، پایگاه‌های پرتاب باید هماهنگ باشند تا ماهواره در مدار قرار بگیرد.

رئیس سازمان فضایی کشور تصریح کرد: موضوع دیگر نیز که مورد تاکید رئیس‌جمهور نیز قرار داشت این بود که مدار لئو در کوتاه‌ترین زمان ممکن تثبیت شود که مدار لئو از فاصله 200 کیلومتر آغاز می‌شود و تا 2000 کیلومتر نیز ادامه دارد. تاکید رئیس‌جمهور این بوده است که یک برنامه 10 ساله برای رسیدن به مدار ژئو داشته باشیم و تا سال 1404 به مدار ژئو دسترسی پیدا کنیم.

وی گفت: رئیس‌جمهور همچنین بر حضور حداکثری بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت فضایی تاکید داشتند و کاربردی کردن صنعت فضایی نیز مورد تاکید قرار گرفت. رئیس‌جمهور دو قول را از ما گرفتند که حتما باید بازار صنعت فضایی شکل بگیرد و از منابع این بازار در راستای توسعه صنعت فضایی هزینه شود. امروزه در دنیا 76 درصد از بخش فضایی در اختیار بخش خصوصی قرار دارد که این مهم با بسترسازی، رفع موانع و تسهیل‌گری رقم خورده است.

براری درباره بومی‌سازی صنعت فضایی کشور خاطرنشان کرد: صنعت فضایی با توان متخصصان داخلی رشد کرده و شکل گرفته است با توجه به اینکه تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داریم و حتی بسیاری از شرکای نزدیک ما حاضر نشدند در طراحی ماهواره نیز به ما کمک کنند. در یکی از ماهواره‌های ساخته شده توسط متخصصان داخلی بیش از 64 هزار قطعه به کار رفته و 87 زیرسیستم استفاده شده است که از این تعداد 82 زیرسیستم بومی‌سازی شده است.

رئیس سازمان فضایی کشور گفت: نخستین ماهواره‌ای که در مدار قرار دادیم دقت آن، 1000 متر سیاه و سفید بوده است که امروز به محموله‌های اپتیکی با 5 متر سیاه و سفید دست پیدا کرده‌ایم و امسال قرارداد ساخت محموله تصویربرداری با دقت 5 متر رنگی را شروع کرده‌ایم و برنامه ما این است که قرارداد محموله را با دقت یک متر در سال آینده منعقد کنیم. وزن ماهواره‌های ما از 50 کیلو به بیش از 100 کیلو رسیده است. بنابراین ما در صنعت فضایی به هیچ کشوری وابسته نیستیم.

وی با بیان اینکه از طریق ماهواره‌ها پدیده‌های روی زمین را مشاهده می‌کنیم، تصریح کرد: با ماهواره‌ها می‌توانیم تعیین کنیم که میزان کشت گندم ما چه مقدار است؟ تا برنامه‌ریزی برای صادرات و واردات انجام شود. از آنطرف می‌توان رشد محصولات کشاورزی خودمان را اندازه‌گیری می‌کنیم و به کشاورز مشاوره بدهیم که شما نیاز به سم و کود دارید یا خیر. یا آب‌های سطحی را مشاهده می‌کنیم و می‌توانیم در مدیریت منابع آبی به مسئولان مربوطه کمک کنیم. داده‌های ماهواره‌ای در بعضی از کشورهای اروپایی تا 25 درصد ارزش افزوده آن بخش را ارتقا داده‌اند. ما 14 میلیون هکتار زمین کشاورزی داریم اگر با داده‌های ماهواره‌ای 20 درصد اقتصاد کشور رشد کند اتفاق بزرگی رقم خواهد خورد.

براری گفت: جدیدا منظومه‌های ماهواره‌ای در حال شکل‌گیری است و شبکه یکپارچه‌ای از ماهواره‌ها پوشش سراسری را در دنیا ایجاد کرده‌اند و بازار بسیاری از کشورها را به خود اختصاص داده است. فناوری‌های نوظهور مثل 5G، اینترنت اشیا، داده‌های کلان، اینترنت پهن‌باند از زمین به سمت فضا شیفت پیدا می‌کند بنابراین نیاز داریم که به سرعت این زیرساخت‌ها را گسترش بدهیم.

رئیس سازمان فضایی کشور گفت: زمانی که ماهواره را ماهواره‌بر از روی زمین بلند می‌کند ما در مدار 500 کیلومتر باید با سرعت 7500 متر بر ثانیه در یک نقطه از مدار تزریق کنیم که 28 هزار کیلومتر بر ساعت می‌شود. از آنطرف زمانی که ماهواره بر دور مدار می‌چرخد ماهواره‌های تصویربرداری ما هر 90 دقیقه یکبار دور زمین می‌چرخد و باید تغییرات درجه حرارت را تحمل کند و ماهواره را باید در یک فضای معلق هدایت کنیم. در واقع سرریز این فناوری باید به بخش‌های دیگر هدایت شود.

وی بیان کرد: ما در صنعت فضایی جزو 10 کشور اول دنیا هستیم که قدرت قراردادن ماهواره در مدار را دارد. چرخه اصلی فناوری فضایی در کشور کاملا بومی‌سازی شده است. یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های ما نیروی انسانی متخصص است که در داخل کشور موجود است. منابع اعتباری ما در چند سال گذشته به حداقل ممکن رسیده است اما کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری کلانی را در حوزه فضایی انجام دادند. یکی از کشورهای منطقه قرار است 5 میلیارد دلار فقط در یکسال بر روی صنعت فضایی خود انجام دهد که فقط کمک دولت آن 350 میلیون دلار است. اما نکته آن است که آنها با ظرفیت‌های بین‌المللی، صنعت فضایی خود را شروع کرده‌اند اما ما با ظرفیت‌های بومی خود این کار را انجام داده‌ایم.

براری تاکید کرد: یک دهه است که از لحاظ علمی در صنعت فضایی رتبه اول منطقه را به خود اختصاص داده‌ایم که در فناوری نیز همین است. در یک دهه اخیر جایگاه ما در علم و فناوری بین رتبه 11 تا 13 دنیا است.

رئیس سازمان فضایی درباره حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت فضایی گفت: ما یک صنعت بالادست فضایی و یک صنعت پایین‌دست داریم. صنعت پایین‌دست این است که داده‌های ماهواره‌ای تبدیل به سرویس و خدمات به جامعه شود و تمام تلاشمان این است که استارتاپ‌ها را در این عرصه فعال کنیم. دسترسی داده‌ها را رایگان در اختیار کسب و کارها قرار بدهیم یا مرکز داده‌ای را افتتاح کردیم و بستری را فراهم کردیم که خدمات ابری به شرکت‌های دانش‌بنیان بدهیم. مراکز بخش خصوصی آمده‌اند و مراکز نوآوری ایجاد کرده‌اند و به توسعه استارتاپ‌ها کمک می‌کنند.

براری ادامه داد: یکی از شرکت‌های استارتاپی ما گزارشی داده است که 60 هزار هکتار از کشاورزای خرد را سرویس می‌دهد و به صورت متوسط ارزش افزوده بخش کشاورزی را بالا می‌برد. یک برنامه ما این است که در پایین‌دست بسترسازی کنیم تا استارتاپ‌ها توسعه پیدا کنند. در بالادست نیز تمام تلاش ما این است که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کمک کنیم تا اپراتورهای ماهواره‌ای شکل بگیرند و موضوع دیگر نیز این است که بخش خصوصی در ساخت ماهواره ورود پیدا کند. امروز شرکت‌های خصوصی شکل گرفته است که توانمندی ساخت ماهواره را دارد. امروز یک کنرسیوم از شرکت‌های خصوصی شکل گرفته است که برنامه جدی تدوین کرده است که بتواند یک منظومه ماهواره‌ای را شکل دهد.