عقب افتادن از برنامه با وجود رشد تولید

امروز هرچند آمارها نشان می‌دهد رشد تولید 9 درصدی در سال 1401 ثبت شده است اما عملا این صنعت به جایگاه خود در سال 1399 دست یافته است که به معنای عقب ماندن از برنامه‌های تولیدی آن هم به میزان 5 میلیون تن است. البته مدیریت بحران توانست مشکلات فعالان این بخش را تا حدودی کاهش دهد. صمت در این گزارش به روند تولید و تحقق اهداف برنامه در حوزه فولاد پرداخته است. تولید فولاد در سال گذشته با رشد 9 درصدی همراه شد، این در حالی است که در سال گذشته تولیدکنندگان فولاد با کمبودهایی در حوزه تامین انرژی و مواد اولیه همراه بودند و همین موضوع باعث شد تا در برنامه‌های تولیدی اثر‌گذار باشد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید فولاد کشور در سال 1401 را منتشر کرد. طبق آمار منتشر شده، تولید فولاد میانی کشور در سال 1401، 30 میلیون و 433 هزار تن بوده که رشد 9 درصدی (بیش از 2.5 میلیون تن) نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. بر اساس آمار تولید سال 1401 که از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران منتشر شده، تولید کل محصولات فولادی کشور در سال 1401 هم نسبت به سال 1400 رشد 10 درصدی و تولید آهن اسفنجی رشد 5 درصدی داشته است.

وضعیت تولید فولاد میانی

تولید فولاد میانی ایران در سال 1401 با بیش از 2.5 میلیون تن افزایش، رشد 9 درصدی را نسبت به سال 1400 به ثبت رساند و به 30 میلیون و 433 هزارتن رسید. البته این حجم تولید فقط 200 هزار تن بالاتر از تولید فولاد ایران در سال 1399 است که نشان می‌دهد طی دو سال اخیر، محدودیت‌های زیرساختی به ویژه انرژی، مانعی جدی برای رشد تولید فولاد ایران بوده است اما در سال 1401 این محدودیت‌ها به ویژه در حوزه برق بهتر از سال 1400 مدیریت شده است. در سال 1401، تولید بیلت و بلوم ایران هم با ثبت رشد 12 درصدی به 18 میلیون و 743 هزار تن رسید. تولید اسلب (تختال) هم با رشد 4 درصدی نسبت به سال 1400، در سطح 11 میلیون و 690 هزار تن قرار گرفت.

وضعیت تولید محصولات فولادی

در سال 1401، در مجموع تولید محصولات فولادی نسبت به سال قبل از آن، رشد 10 درصدی داشته است. مجموع تولید محصولات فولادی در سال 1401، 21 میلیون و 594 هزار تن بوده است. سهم مقاطع طویل از این میزان، 12 میلیون و 532 هزار تن و سهم مقاطع تخت 9 میلیون و 62 هزار تن بوده است. رشد تولید محصولات طویل 12 درصد و رشد تولید محصولات تخت 8 درصد گزارش شده است. تولید میلگرد در سال 1401 برای نخستین بار در تاریخ فولاد ایران 5 رقمی شد و به 10 میلیون و 390 هزار تن رسید که افزایش 14 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. تولید تیرآهن نیز با افزایش 6 درصدی به 1 میلیون و 291 هزار تن رسیده است. میزان تولید ورق گرم کشور در سال 1401، 8 میلیون و 732 هزار تن گزارش شده که افزایش 5 درصدی را نشان می‌دهد. در همین حال، میزان تولید ورق سرد و پوشش‌دار به ترتیب 7 و 1 درصد کاهش یافته که هشداری جدی در جهت رسیدگی به مسائل این بخش مهم از زنجیره فولاد کشور به شمار می‌آید.

وضعیت تولید آهن اسفنجی

طبق گزارش آماری انجمن فولاد، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در سال 1401، 31 میلیون و 730 هزار تن از این محصول را تولید کرده‌اند که نسبت به سال قبل، رشد 5 درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که محدودیت‌های تامین گاز، تولید واحدهای احیاءمستقیم را حداقل به مدت 3 ماه تحت تاثیر قرار داد. این طور که آمارها نشان می‌دهد فولادی‌ها توانسته‌اند در سال گذشته با وجود سختی هایی که پیش رو داشتند تولید را افزایش دهند. در سال 1401علاوه بر کمبود برقی که در نیمه اردیبهشت کلید خورد، زمستان سختی پیش روی فولادی‌ها بود. افت فشار گاز باعث شد تا سهمیه بندی گاز در دستور کار قرار بگیرد و بخش زیادی از سهمیه به واحدهای آهن اسفنجی اختصاص پیدا کرد تا تامین مواد اولیه برای واحدهای شمش با مشکل همراه نشود. در بحث تامین برق بسیاری از فولادسازان وارد پروژه‌های احداث نیروگاه شدند و در بحث گاز نیز برخی اعلام آمادگی کرده‌اند تا بتوانند نیاز خود را با توسعه میادین گازی تامین کنند. البته در بحث سرمایه‌گذاری فولادی‌ها در میادین گازی وزارت نفت مانند وزارت نیرو وارد کار نشده است اما شاید این راهکار در ادامه بتواند برخی از موانع را از میان بردارد. اما مشکلات فولادی‌ها تنها به این بخش ختم نمی‌شود بلکه عدم توسعه اکتشافات باعث شده تا در بحث تامین مواد اولیه نیز مشکلاتی ایجاد شود و تمامی این موارد دست به‌دست هم دهد تا برنامه‌های تولیدی تحت تاثیر قرار بگیرد. حالا سوال این است که صنعت فولاد با وجود چالش‌های این چنینی چطور به افزایش رشد 9 درصدی در تولید رسیده است.

عوامل موثر بر روند تولید

وحید یعقوبی دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در سال 1400 با اعمال محدودیت‌های شدید برقی، تولید در این صنعت با کاهش همراه شد. در واقع در همان چند ماه تولید با افت بسیاری مواجه شد که کل آمار تولیدی سال را تحت تاثیر قرار داد.

یعقوبی ادامه داد: در همان سال تولید سه ماهه دوم نسبت به سه ماهه اول با کاهش 40 درصدی همراه بود.

وی تصریح کرد: با شروع سال 1401 محدودیت‌ها نسبت به سال گذشته مدیریت بهتری داشت کارخانه‌ها ظرفیت‌های جدیدی را وارد مدار تولید کردند. البته نسبت به ظرفیتی که در اختیار داریم همچنان تولید کم است و این رشد تولید به افتی باز می‌گردد که در سال 1400 با آن مواجه بودیم. وی اضافه کرد: درواقع با تلاش‌های انجام شده میزان تولید تقریبا به سال 1399 باز گشته است اما اگر نگاهی به برنامه داشته باشیم خواهیم دید از برنامه اصلی عقب هستیم و عملا 2 سال در جا زده‌ایم.

رشد تولید فولاد

نادر سلیمانی دیگر فعال صنعت فولاد نیز در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: آمارها نشان می‌دهد در سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال 1400 با رشد 9 درصدی در تولید مواجه شدیم. درواقع ما در سال 1400 حدود 12 تا 13 درصد از تولید خود را از دست داده‌ایم.

وی درباره علت این موضوع اظهار کرد: علت اصلی این موضوع قطع برق و گاز در سال 1400 بود. ما در همان سال جلسات مکرری با دولت داشتیم و اعلام کردیم با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر رفع موانع تولید باید سیاست‌ها به سمتی در حرکت باشد که شاهد رشد تولید باشیم. درغیر این صورت نمی‌توان این موضوع را محقق کرد.

سلیمانی بیان کرد: ما در سال 1400 نسبت به سال 99 با کاهش 12 درصدی در تولید مواجه شدیم این موضوع باعث شد تا دولت برای سال 1401 به دنبال راهکارهایی باشد که بتواند این موضوع را مدیریت کند.

به گفته این فعال صنعت فولاد، این موضوع حاکی از حرکت طبق برنامه تولیدی نیست. زیرا اعداد و ارقام نشان می‌دهد تولید نسبت به برنامه با کاهش 5 میلیون تنی همراه است و چندان طبق برنامه جلو نمی‌رویم.

سخن پایانی

هرچند آمارها در سال 1401 روند رو به رشد را در پیش گرفته است اما همانطور که مشاهده می‌کنیم این عدد نسبت به برنامه با کاهش همراه است، این در حالی است در این سال‌ها ظرفیت‌های جدید به خطوط تولید اضافه شده است و بسیاری از واحدها در تلاش هستند به تولید اسمی خود دست پیدا کنند. اما عدم توسعه زیرساخت‌ها به موازات توسعه فولادی‌ها باعث شد تا در نقطه‌ای و آن هم در آستانه چشم‌انداز 1404 و دستیابی به تولید 55 میلیون تن فولاد تولید با چالش‌های جدی مواجه شود. هرچند پیش از این موضوعات و در همان سال‌ها دستیابی به 55 میلیون تن تولید از دید برخی کارشناس‌ها غیر ممکن بود اما امروز با دلایل موجود می‌تواند گفت فولادی‌ها راه سختی را در این دو سال در پیش دارند./ روزنامه صمت