عقب گرد دوره پنجم مدیریت شهری در توسعه اتوبوسرانی پایتخت

مرور کارنامه دوره پنجم مدیریت شهری در توسعه ناوگان اتوبوس، حاکی از این است علی رغم همسویی دولت، مدیریت شهری پنجم هیچگونه افزایشی در تعداد خطوط اتوبوس تندرو و بهسازی اتوبوس فرسوده رخ نداد.

خبرگزای مهر_گروه جامعه: توسعه حمل و نقل عمومی یکی از شاخص‌های مهم رضایت مردم و همچنین شاخص‌های شهرنشینی پایدار و مطلوب است. گسترش سامانه اتوبوسرانی به عنوان یکی از «شریان‌های حیاتی» شهر امروزی از جمله مطالبات و اولویت‌های شهروندان است. آمارها نشان می‌دهد شرکت واحد اتوبوسرانی تهران تا پایان دوره چهارم شورای شهر با دارا بودن 241 خط اتوبوسرانی و هزار و 60 دستگاه مینی بوس با 30 خط مینی بوسرانی به شهروندان تهرانی خدمت رسانی کرد.

بر این اساس تا پایان دوره چهارم مدیریت شهری تعداد 6 هزار و 268 اتوبوس در خطوط ناوگان شهری به کار گرفته شدند که از این میان به تفکیک 2 هزار و 422 اتوبوس تک کابین دیزل، 2 هزار و 669 اتوبوس تک کابین گاز سوز، هزار و 110 اتوبوس دو کابین دیزل، 63 اتوبوس دو کابین اشکودا برقی و 4 اتوبوس سه کابین هیبرید دیزلی برقی بودند.

با توجه به برنامه پنج ساله دوم و طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تعداد اتوبوس‌های مورد نیاز جهت ارائه سرویس مطلوب به شهروندان تا پایان سال 1396 باید به رقم 8 هزار و 253 می‌رسید. در سال 1397 تعداد 9 هزار و 53 اتوبوس نیاز شهر بود که در دوره پنجم مدیریت شهری محقق نشد و در افق 1404 نیز رقم 11 هزار اتوبوس برای رفع نیازهای شهری پیش بینی شده است.

هوشمندسازی ناوگان اتوبوسرانی تهران همزمان با دوره چهارم شورای شهر در دستورکار قرار گرفت که در این راستا اقداماتی چون نصب 762 دستگاه مانیتور در ایستگاههای اتوبوس، نصب برنامه زمان بندی اعزام اتوبوس‌ها در مبادی و ایستگاههای خطوط، راه اندازی سامانه مسیریاب جهت اطلاع رسانی به موقع به شهروندان در انتخاب مسیر مناسب، راه اندازی سامانه پیامکی 2000111 جهت اطلاع از زمان رسیدن اتوبوس به ایستگاه و کاهش میزان انحراف از برنامه زمان بندی از 300 دقیقه در روز به 40 دقیقه در هر خط صورت گرفت.

خرید و نوسازی 3000 اتوبوس بدون حمایت دولت در دوره قبلی

تا قبل از سال 1389 برای جایگزینی اتوبوس‌های فرسوده و جبران کمبود ناوگان، اتوبوس‌های جدید از دو طریق با واسطه (دولت) و مستقیم (شهرداری) خریداری می‌شد اما از سال 1389 تا 1396 هیچ‌گونه اتوبوسی از محل اعتبارات سالیانه دولت به شرکت واحد تحویل نشد و در دوره مدیریت قبلی نوسازی ناوگان صرفا محدود به خرید مستقیم شهرداری بود به طوری که بدون حمایت دولت 3 هزار اتوبوس خرید و نوسازی شدند. اما در دوره پنجم مدیریت شهری نیز علی رغم همسویی دولت و شورای شهر هیچ اتفاق مثبتی در حوزه افزایش ناوگان اتوبوسرانی و پرداخت سهم دولت اتفاق نیفتاد.

این نگاه عدم حمایت جدی دولت در حوزه حمل‌و نقل عمومی بارها محل مناقشه شورای شهر و دولت بود به گونه‌ای که محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران اعلام کرد که «حمل و نقل عمومی از سوی دولت رها شده است» و محسن هاشمی رئیس شورای شهر نیز اذعان داشت: «باید این کار در این دولت تا حدی انجام شود تا لااقل در دولت‌های بعدی ادامه آن پیگیری شود. انتقاد بنده به نگاهی است که به یارانه سوخت تعلق می‌گیرد، اما به حمل‌ونقل عمومی یارانه‌ای از سوی دولت تعلق نمی‌گیرد و با وجود نظر مساعد همه، دولت اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهد.»

کمبود ناوگان از یک سو و فرسودگی اتوبوس‌ها از سوی دیگر نیاز به روزرسانی این ناوگان شهری را دوچندان می‌کند. این در حالی است که مدیریت شهری دوره پنجم کارنامه قابل دفاعی در این حوزه نداشت و حتی شیوع کرونا این کمبود را عیان‌تر نمود. به طوری که به گفته محمود ترفع مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران «در حال حاضر 3500 دستگاه از اتوبوس‌های شرکت واحد فرسوده هستند و این آمار فرسودگی روز به روز بیشتر می‌شود».

ایجاد و توسعه سامانه اتوبوس‌های تندرو از دیگر اقدامات دوره مدیریت شهر تهران در دو دوره گذشته بود که در این راستا 10 خط اتوبوس تندرو (بی. آر. تی) در 195 کیلومتر و 344 ایستگاه راه اندازی شد. آمارها نشان می‌دهد از بین حدود 4 و نیم میلیون مسافر روزانه، حدود 2 میلیون نفر (نزدیک به 50 درصد جابجایی) توسط 17/71 درصد ناوگان اتوبوسرانی انجام می‌شود و بیش از 1 میلیون و 800 هزار مسافر نیز توسط شبکه خطوط تندرو شهر تهران جابجا می‌شوند.

خطوط بی. آر. تی با حجم جابجایی حدود 50 درصد از جابجایی روزانه شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، با توجه به ایجاد سرعت در جابجایی، رعایت زمان بندی و صرفه اقتصادی و با بهره گیری از اتوبوس‌های نو مطابق با استانداردهای جهانی، با استقبال بسیار شهروندان روبرو بوده که این امر نمایانگر تأثیر آن در زندگی روزمره شهروندان است.

این در حالی است که با وجود نیاز شهر و شهروندان، طی 4 سال گذشته و با وجود اتمام دوره پنجم نیز تعداد خطوط اتوبوس تندرو هیچ گونه افزایشی نداشت و اقدامی برای راه اندازی خط جدید بی آر تی به ناوگان حمل و نقل شهری صورت نگرفت.

به نظر می‌رسد؛ جبران عقب گرد دوره اخیر در زمینه افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی مستلزم تقویت سامانه اتوبوسرانی برای ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار شهر تهران است که تلاش مضاعف منتخبین مردم در دوره ششم مدیریت شهری را می‌طلبد.