علی پیرنیا؛ نامی همایون برای شناخت تاریخ
تهران - ایرنا - علی پیرنیا، مصحح و مترجم تاریخ، با آثارش، پایانی همایون برای نام ماندگار خود رقم زد.
علی پیرنیا، پژوهشگر، مصحح و مترجم بود، او در سال‌های همکاری با فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، مقالات بسیاری نوشت و سرفصل‌های قابل توجهی را به دانشنامه‌های این فرهنگستان افزود و در سال‌های اخیر بازنشسته شد.
از آثار پیرنیا می‌توان به ترجمه بیست سال در ایران، نوشته جان ویشارد اشاره کرد.
این کتاب، سفرنامه جان ویشارد است که در سال 1891 میلادی برای ارائه خدمات پزشکی به کردستان رفته و تفصیل سال‌های حضورش در ایران را در این کتاب آورده است، او در این مدت، دوران حاکمیت سه پادشاه را تجربه می‌کند.
ویشارد از تهیه یادداشت‌های نسبتا دقیق از جریانات روزمره و تاریخی ایران آن دوره غافل نمانده است، این اثر از فعالیت‌های مسیونرهای مسیحی آمریکایی در کردستان آغاز و تاریخ شروع اولین واحد پزشکی در ارومیه توسط دکتر گرانت آمریکایی، در سال 1835 می‌داند.
فصل‌های دیگر کتاب ویشارد از ماجرای شورش شیخ عبیدالله در ارومیه و اطراف تا کشته شدن ناصرالدین شاه و اوضاع اجتماعی و اقتصادی و صنعت و تجارت ایران را شامل می‌شود و در بخش‌های آخر کتاب، در مورد مشروطه و اقدامات محمد علیشاه و جنبش ترقی‌خواهانه در ایران سخن می‌گوید.
کتاب بیست سال در ایران، نوشته جان ویشارد، با ترجمه علی پیرنیا، در 308 صفحه توسط نشر پل فیروزه به چاپ رسیده است. چاپ نخست این کتاب در سال 1363، توسط نشر نوین منتشر شده بود.
دیگر اثر مهم پیرنیا در این سال‌ها، همایون نامه است که از نظر پژوهشی اهمیت دارد.
این اثر منظوم، توسط حکیم زجاجی در سده هفتم هجری در تبریز، نوشته شده، او با خواندن شاهنامه و به پیروی از آن، این دفتر را ساخت. این کتاب با گزارش‌هایی از رویدادهای روزگار بنی امیه آغاز می‌شود و همه رویدادهای دوران امویان و عباسیان و خروج مغول و سقوط خلافت بغداد را در بر می‌گیرد. تاریخ سرایش این منظومه مشخص نیست، اما گمان می‌رود در میانه سال‌های 675 تا 680 تالیف شده باشد.
این کتاب بیش از شصت هزار بیت در دو مجلد بوده است که اکنون، تنها کتاب دوم آن وجود دارد و جلد نخستش، احوال حضرت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و غزوات وی و رویدادهای دوران خلفای راشدین را تا خروج بنی امیه در بر داشته است.
همایون نامه: تاریخ منظوم حکیم زجاجی، با تصحیح علی پیرنیا، توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
از دیگر آثار ترجمه علی پیرنیا، تاثیر اسلام در فرهنگ هند، نوشته تارا چند است.
این متفکر هندی، در این کتاب با توضیح تاثیر فرهنگ اسلامی بر هندوستان می‌نویسد: وقتی مسلمانان وارد هند شدند، آنجا را چون خانه‌ی خود ساختند و چون در میان انبوه هندوان محاصره بودند، اقدام به هر گونه مبارزه و دشمنی با آنان برایشان غیرممکن بود، به این جهت روابط متقابل به تدریج بین هندوان و مسلمانان باعث تفاهم گشته و تلاش برای یافتن شیوه‌ای جدید از زندگی آغاز گردید که نتیجه‌ی آن، ایجاد فرهنگ اسلامی - هندویی بود. این فرهنگ نه به طور کامل اسلامی بود و نه کاملا هندو.
وی اضافه می‌کند: این مولود تازه، فرهنگ هندو و اسلام خوانده می‌شود. نه تنها آیین هندو بلکه هنر، ادبیات، علوم و عناصر دیگری را از اسلام در خود جذب می‌کردند. حتی روح فرهنگی و فکر هندو تحت تأثیر اسلام تغییر یافت و مسلمانان نیز در معامله‌ای متقابل در هر زمینه‌ای از زندگی تحولات و تغییراتی را در خود به وجود آوردند.
کتاب تاثیر اسلام در فرهنگ هند، توسط تارا چاند نوشته شده و علی پیرنیا و عزالدین عثمانی، ترجمه آن را برعهده داشته‌اند. این کتاب در 378 صفحه، توسط نشر پاژنگ به چاپ رسیده است.
پیرنیا در گروه دانشنامه تحقیقات ادبی فرهنگستان زبان فارسی، در نوشتن مقالات بسیاری در فرهنگستان زبان و ادب فارسی همکاری کرده است.
علی پیرنیا، روز شنبه سوم خرداد 1399، دار فانی را وداع گفت و تاریخ زندگی خویش را بازنوشت.
*س_برچسب‌ها_س*
