فاجعه با ساخت این قطعه رقم خورده است / اثری که در شان تیم ملی هم نیست

ندا انتظامی: داستان سرود ملی برای تیم ملی داستان تکراری است که اینبار با توجه به شرایط روز جامعه شکلی دیگری به خود گرفت. ابتدا اسم محمد معتمدی برای خوانندن این سرود مطرح شد. اما این خواننده در صفحه خود در فضای مجازی این خبر را رد و اعلام کرد که او آهنگ جدیدی اجرا نکرده و اثر مذکور از میان آهنگ‌های گذشته او انتخاب شده است. رضا یزدانی خواننده بعدی بود که اسمش به عنوان خواننده تیم ملی مطرح شد که او هم این خبر را تکذیب کرد.

حال تا بیست و دومین دوره مسابقات جام جهانی فوتبال 9 روز مانده است و در آیین رونمایی از پیراهن تیم ملی فوتبال در جام جهانی 2022 قطر و بدرقه ملی‌پوشان که در برج میلاد تهران برگزار شد، نماهنگ «لحظه صعود» با خوانندگی احسان جوادی در قالب یک اثر نمایشی - موسیقایی به شکل زنده اجرا شد. آنطور که ایرنا نوشته است این نماهنگ به تهیه‌کنندگی مرکز موسیقی مأوا - سازمان هنری رسانه‌ای اوج 19 آبان به صورت رسمی منتشر شد، موسسه رسا مجری طرح این نماهنگ است. به نظر می‌رسد در فاصله 9 روز به آغاز جام جهانی 2022 قطر، «لحظه صعود» به عنوان تنها اثر رسمی ایران در این رویداد معرفی شود.

غیبت اهالی حرفه‌ای موسیقی

پیروز ارجمند درباره این قطعه گفت: «چندمین بار است که در مورد سروده‌های جام‌جهانی صحبت می‌کنم و همیشه دریغ و افسوس در مورد موسیقی تیم ملی فوتبال کشورمان این بوده است که اثر ماندگار و درخشانی برایش ساخته بشود که سالها بشود از آن استفاده کرد و مردم آن را به عنوان سرود ملی فوتبال بشناسند. ظاهرا اشتیاق برای ساخت یک اثر چنان زیاد است که هیچگاه ما نتوانستیم یک اثر در شان تیم ملی با خوانندگان و آهنگسازان و ارکستر خوب بسازیم و اجرا کنیم.»

این آهنگساز سخنان خود را با مقایسه آثار ساخته شده برای تیم ملی ایران ادامه داد: «اگر آثاری که قبلا برای تیم ملی ساخته شده را باهم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که همه کارها در ژانر پاپ هستند. از سوی دیگر روابط پشت صحنه، بیزنس باعث شد که آهنگسازان و خوانندگان درجه یک برای ساخت اثر وارد نشوند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اثر هیچگاه بازی گرفته نشده است، نهادهای صنف موسیقی هیچگاه وارد کار نشده‌اند و در نهایت نتیجه و تصمیم شتاب‌زده‌ای در مجموعه وزارت فوتبال و فدراسیون فوتبال صورت گرفته است و منجر به خلق آثار ناشنیدنی می‌شود.»

او قطعه «لحظه صعود» را فاجعه خواند و گفت: «هرسال دریغ از سال‌های پیش. می‌توان گفت امسال فاجعه با ساخت این قطعه رقم خورده است؛ اثری کاملا غیرحرفه‌ای و نامتناسب و غیرهم‌شان با تیم ملی فوتبال کشورمان است.»

بیشتر بخوانیم:

همه یکصدا برای «ایران»

تکذیبیه / محمد معتمدی برای جام جهانی می‌خواند؟/ اقرار به یک موضوع تازه

نمره‌های پایین برای اثری ملی

این قوم شناس موسیقی ارزیابی خود را از شعر قطعه «لحظه صعود» شروع کرد: «اگر بخواهم در مورد شعر اثر توضیح بدهم، باید بگویم که این شعر به عنوان یک ترانه ماندگار که نیاز تیم ملی در کشوری با پشتوانه تمدنی و فرهنگی زیاد و شکوه معماری، فرهنگ و ادبیات را ندارد. کشوری که ترانه‌سرایان درجه یک و ادبیات غنی دارد با تشبهیات و استعارات، صور خیال و تمام صنایع ادبی قوی چنین شعری نشان از افول شعر و نشان بدسیلقگی در انتخاب شعر دارد. بنابراین ما شعر را به عنوان اولین فاکتور اثر ضعیف می‌دانیم و هیچ نشانی از ماندگاری از فرهنگ، تمدن، ایرانی نیست و در شان مختصات تیم ملی هم نیست. این شعر از 20 نمره 2 خواهد گرفت.»

او به خواننده اثر اشاره دارد. ارجمند که سالها پیش مدیر دفتر موسیقی بوده است اعلام کرد که این خواننده را نمی‌شناسد: «در جای که قرار است تیم ملی کشور شرکت کند، همیشه معروف‌ترین، محبوب‌ترین و قوی‌ترین خواننده کشور را انتخاب می‌شود. اما عجیب است که ایشان انتخاب شده‌اند که صدای ارجمند ندارد، رنگ صدای خاصی ندارد، احساس خاصی هم در صدای ایشان نیست. بنابراین خواننده هم نمره پایینی می‌گیرند.»

او در ادامه جمع‌بندی خود به موارد دیگر قطعه اشاره دارد: «ملودی شتابزده و مارش مانندی که هیچ نشانی از ایرانی بودن در آن نیست از نکات منفی دیگر کار است. تم و درون مایه‌ای که نشان بدهد اثر ایرانی است در قطعه دیده نمی‌شود. تنظیم شتاب‌زده‌ای که در آن تنها یک ترومپ ساز زنده است و بقیه سازها الکترونیک هستند. مواردی که باعث می‌شود که کار تا حد یک اثر پاپ درجه چندم پایین بیاد.»

این آهنگساز به ترجیح‌بند اثر، ملودی و تنظیم غیرماندگار هم اشاره کرد: «این موارد باعث می‌شود که کار در ذهن ماندگار نشود و اثر هم درخشان به حساب نیاید.»

ضرورتت استفاده از فرهنگ غنی ایرانی

ارجمند به سابقه و تمدن ایرانی اشاره کرد: «ما کشوری هستیم که دارای ارکستر سمفونیک هستیم و دارای سابقه ساخت موسیقی باشکوه در صدسال اخیر هستیم، مانند قطعه «ایران ای سرزمین پرگهر» که بعد از این همه سال ماندگار است. آهنگسازان، رهبران، نوازندگان و خوانندگان خوبی و بضاعت قوی در فرهنگ داریم. حال از دل چنین کشوری با چنین تاریخ تمدنی چینن اثری بیرون آوردند می‌شود، آدم را خجالت زده می‌کند.»

قطعه بی‌خاصیت

ارجمند در صحبت‌های خود به ژانر پاپ اشاره دارد. او در پاسخ به این پرسش که کشورهای دیگر هم برای ساخت موسیقی فوتبالی خود از خوانندگان محبوب پاپ و موسیقی پاپ استفاده می‌کنند گفت: «آثاری که شهرداد روحانی یا علیرضا عصار یا خوانندگان دیگر خلق کرده‌اند هم پاپ است اما پاپ ارکسترال و حرفه‌ای است و آثاری است که برای خلق آن وقت گذاشته شده است. خیلی از آثار پاپ در دنیا که خلق شده است آثار ماندگاری هستند و اثر هنری است. ما در حوزه موسیقی پاپ، پاپ هنری یا پاپ غیرهنری داریم. قطعه «لحظه صعود» پاپ غیرهنری است و حتی تجاری هم نیست. ما موسیقی پاپ - تجاری و پاپ - هنری داریم و یک موسیقی هم هست که ما بین این دو موسیقی است، یعنی نه هنری نه تجاری است؛ نه مردم می‌پسند و نه خواص می‌پسندند. که اصطلاحا به آن موسیقی پاپ بی‌خاصیت می‌گویم.»

او به پاپ آدامسی اشاره دارد: «واژه‌ای است که من خودم ابداع کرده‌ام. یعنی موسیقی که بعد از یک یا دوبار گوش کردن و شیرینی‌اش از بین می‌رود و دور انداخته می‌شود. اما آثار پاپی هستند که سالهاست آن را گوش می‌کنید و حتی بعد از 60 سال قابل گوش کردن است. اما این قطعه در حد پاپ آدامسی هم نیست که باید شیرینی داشته باشد که مخاطب اشتیاق داشته باشد که یکبار آن را گوش کند. من به عنوان یک موزیسین به سختی یکبار آن را گوش کرده‌ام.»

کپی بودن اثر یا عدم خلاقیت

یکی از ماندگارترین ترانه های جام جهانی مربوطه به جام جهانی آفریقای جنوبی در سال 2010 بود. قطعه‌ای که هنوز ملودی آن ماندگار است. شاید قطعه «لحظه صعود» یادآور «واکا واکا» در جام‌جهانی 2010 باشد. ارجمند درباره این شباهت به ضعف اثر اشاره دارد: «نکته‌ای که در این سبک ملودی‌ها هست به قابل پیش‌بینی بودن اثر برمی‌گردد. اگر درآهنگسازی بخشی کوچکی از ملودی را بشنوید و بعد بتوانید تشخیص بدهید که ادامه ملودی چی هست، نشان می‌دهد که اثر سردستی است. اثر خوب موسیقی مانند یک درام قوی قابل تشخیص نیست که در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد. آهنگساز حرفه‌ای با انتخاب درست، مخاطب را از ادامه کار و شنیدن قطعه، ترکیب ملودی و نت‌ها شگفت‌زده می‌کند.»

این آهنگساز این اثر را کار قابل تشخیص ارزیابی کرد: «این موضوع نشان داد که یا آهنگساز خیلی حرفه‌ای در ساخت اثر نقش نداشته و یا حداقل اثر خلاقی در آهنگسازی نیست.»

5555