فرصت طلایی برای فیلم‌سازان با ریل‌گذاری صحیح سازمان سینمایی / «شورای راهبردی اکران» چگونه سینما را از ابتذال نجات خواهد داد؟

سرویس فرهنگ و هنر مشرق - روز 20 فروردین 1401، «محمد خزاعی» رئیس سازمان سینمایی با صدور حکمی منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما، غلامرضا موسوی رئیس اتحادیه تهیه کنندگان سینمای ایران، علی سرتیپی رئیس کانون پخش کنندگان سینمای ایران، محمدقاصد اشرفی رئیس انجمن سینماداران، محسن امیریوسفی رئیس کانون کارگردانان، هاشم میرزاخانی مدیرعامل موسسه سینما شهر و حبیب ایل بیگی معاون نظارت و ارزشیابی و محمدرضا فرجی مدیرکل نظارت بر نمایش را به عنوان اعضای شورای راهبردی اکران فیلم منصوب کرد.

در متن حکم انتصاب اعضای شورای راهبردی اکران فیلم آمده است:

"نظر به ضرورت بررسی سیاست های کلان اکران فیلم در سینمای ایران با تحولات جدی حوزه پخش و نمایش و ضرورت تدوین راهکارهای مناسب برای دوران پساکرونا، بدین وسیله به عنوان عضو شورای راهبردی اکران فیلم منصوب می شوید."

وظایف این شورا عبارتند از: بررسی و ایجاد راهکارهای موثر در تامین نیازهای نمایش، پیشنهاد شیوه های حمایتی اکران فیلم های سینمایی، برنامه ریزی اکران فیلم های تولیدشده دوران کرونا، تدوین و اصلاح آیین نامه شورای صنفی نمایش، تقویت و توسعه بازار داخلی سینمای ایران، صیانت از حقوق مخاطبان سینمای ایران، توجه به اولویت های فرضی کشور در برنامه ریزی و تدوین آیین نامه اکران.

اولین جلسه این شورا با حضور منوچهر شاهسواری، غلامرضا موسوی، علی سرتیپی، محمدقاصد اشرفی، محسن امیریوسفی، هاشم میرزاخانی، حبیب ایل بیگی و محمدرضا فرجی شنبه 20 فروردین برگزار و این شورا مکلف به تدوین و ارائه مصوبات شد.

شورای عالی راهبردی اکران یک شورای بالادستی در حوزه نمایش آثار سینمایی است و این شورای راهبردی به صورت کلان‌تر از شورای صنفی می‌تواند عمل کند، در واقع دایره عمل این شورا فراتر از شورای صنفی است.

چرا این شورا در این مقطع حساس که بیش از 300 فیلم پشت خط اکران هستند تشکیل شد؟

اگر فرآیند تعطیلی سینماها در دو سال گذشته در دوران پاندمی و تصمیمات شورای صنفی نمایش را بررسی کنیم این شورا پس از راه اندازی مجدد سینماها در شهریور ماه سال 1400 نتوانست به وظایف اولیه اساسنامه‌ای خود مبتنی بر ساماندهی اکران فیلم‌های سینمایی مطالبق با آیین نامه عمل کند و ایجاد تنوع نمایش و فراهم نمودن امکان اکران برای همه گونه‌های سینمایی نادیده گرفته شد و این شورا با فراخوانده شدن به وزارت ارشاد توسط طباطبایی‌نژاد عملا قدرت شورایی خود را از دست داد.

به عنوان مثال عدم اجرای سیاست‌گذاری‌های صحیح در چیدمان نمایش به اکران فیلم قهرمان (اصغر فرهادی) صدماتی جدی وارد کرد. در حالیکه فروش فیلم‌های نظیر دینامیت و قسمت سوم گشت ارشاد از 30 میلیارد تومان عبور کرد و قهرمان نتوانست معادل یک سوم آثاری از این دست به فروش دست پیدا کند.

در شرایطی بحران اکران در سال گذشته، مهمترین ویژگی شورا مبتنی بر ثبت قراردادهای نمایش و صدور حواله اکران منوط به کمک‌های دولتی ویژه دولتی شد که در این زمینه هیچ گونه شفاف سازی در مورد فیلم خاص دینامیت صورت نپذیرفت. آیا این فیلم از حمایت های مالی و خاص ویژه اکران که بنا به دستور رئیس وقت سازمان سینمایی حسین انتظامی بهره‌مند شد، پس از دست یافتن به فروش 40 میلیاردی در اکران و فروش 10 میلیاردی در اکران آنلاین این تسهیلات را بازپس داد؟

این اعوجاجات در عملکرد صنفی نمایش موجب شد خروجی تصمیمات شورای صنفی نمایش به نوعی انحصارگرایی مطلق بدل شود و سهم‌خواهی در ثبت قرار داد نمایش و نوبت بندی‌خاص اکران برخی آثار مثل 30 سال اخیر حاکم شود. ضمن اینکه لابی‌های دربیرون از شورا بر سازو کار تصمیم گیری تاثیر مستقیم می‌گذارند و فیلمسازان مستقل خارج از لابی‌های مذکور قربانی می‌شدند که نمونه تاریخی آن قبل از پاندمی دوباره قابل بررسی است. گل گرفتن درب خانه سینما (شماره 2) که توسط احمد نجفی مهمترین واکنش به تصمیمات شورای صنفی در دوران قبل از پاندمی است.

با توجه به مقررات سازمان سینمایی تشکیل شورای راهبردی اکران از حقوق اساسی از این سازمان است که بدون تخلف با اعضای صنوف اصلی تشکیل شده است.

سازمان سینمایی با احیای این شورا قصد دارد با انتخاب استراتژی صحیح، خط مشی نمایش و اکران را در کشور را مدون کند و مباحث نظری و راهکارهای نوینی را طراحی کرده تا استمرار آثار اکران شده در انحصار یکی از بزرگ‌ترین واردکننده‌های گوشت به کشور نباشد.

اگر به تولیدات برگزیده طی هشت ماهه گذشته توجه داشته باشیم، تولیدات تاجر گوشت از شهریور ماه سال گذشته در دو نوبت استمرار در اکران داشتند و فیلمی که امروز از ایشان روی پرده سینماست، در صورت عدم بازاحیای پریودهای اکران، تا شهریور امسال روی پرده سینماها باقی خواهدماند تا فیلم بعدی او در شهریور اکران شود که هم اکنون در حال فیلمبرداری است. طبیعی است که بسیار از تولید کنندگان در این شرایط انحصاری فرصت آثارشان را ندارند.

با تعیین خط مشی توسط شورای راهبردی اکران و تعیین و تصویب نظام نامه اکران شکل نوبت‌دهی در نمایش آثار سینمایی از حالت سنتی و سهم خواهانه گذشته به عدالتی همه جانبه خواهد رسید.

بر اساس شیوه سنتی گذشته که هر فیلمی بفروشد (ژانر برفروش) و پرفروش تر باشد نمی‌تواند از مواهب اکران بهره‌مند شود. با تصمیمات شورای راهبردی اکران انحصار طلبی مرسوم به یک موازنه معقول و منطقی خواهد رسید و دیگر اکران‌های پرمخاطب همچون اکران نوروز و عیدفطر، میان جریانات تهیه کنندگی تقسیم نخواهد شد.

اما تمامیت‌خواهی دونفره‌ای پس از احیای شورای راهبردی، حواشی بزرگی تولید کرده است. در واقع جریان یکطرفه اکران تا چندی دیگر تعدیل خواهد شد و تنوع ژنریک به سینما بازخواهد گشت و عدالتی در نمایش با در نظر گرفتن تاریخ تولید آثار شکل خواهد گرفت.

اعضای حقوقی این شورا هیچکدام افراد بر اساس سلیقه فردی رئیس سازمان سینمایی انتخاب نشده‌اند. رئیس کانون کارگردانان محسن امیر یوسفی وظیفه خطیری را در این شورا بر عهده دارد و می‌تواند متدهای همیشگی سرتیپی را تعدیل کند و قطعا حضور نمایندگان سازمان سینمایی این موازنه را به نفع سینماگران مستقل‌تر تعدیل خواهد کرد.

در چهل سالی که از صنعت سینمای بعد از انقلاب می‌گذرد حضور این نهاد مدنی در حوزه اکران که تصمیماتش به صورت بسیار سریعی اجرایی می شود، بسیار ضروری است.

شورای صنفی در زمان مرحوم زنده یاد سیف الله تشکیل شد آنهم برای فراهم کردن اکرانی دموکراتیو. جلسات این شورا در ساختمان شماره 2 خانه سینما تشکیل می‌شد. در دو نوبت این شورا صدمات فراوانی دید. در دولت دوازدهم ریاست وقت سازمان سینمایی این شورا را تحویل اتحادیه تهیه‌کنندگان داد و در دولت قبل مهدی طباطبایی نژاد جلسات را در ارشاد تشکیل داد تا این شورا به پیش‌خدمت سازمان سینمایی دولت قبل تبدیل شود.

عملکرد شورای صنفی نمایش طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد این شورا، سینمای ایران را به سویه محصول سالاری هدایت می‌کند و با شعار احیای سینمای پس از کرونا آنرا به ابتذال خواهد کشید.

مواجه شورای راهبردی اکران با «تروریست‌های صنفی»

با توجه به اینکه شورای راهبردی تشکیل شده از افراد حقوقی و از روسای صنوف است و در یک فرصت طلایی با سازمان سینمایی یک ساختار قدرتمند را تشکیل داده‌اند، قطعا منافع افرادی که هفت اکران نوروزی را تسخیر کرده‌اند به خطر خواهد افتاد.

این عده مدت‌هاست با ایجاد چرخه یک شایعه وسیع و غوغاسالاری در فضای مجازی با ایجاد ترس و ارعاب در میان اعضای صنفی سینماداران، پخش کنندگان و سرمایه گذاران قصد مواجه با این شورا را دارند. اهدافی که این طیف دنبال می‌کنند انشعاب صنفی است.

این طیف مشخص متشکل لز همان تیمی است که در زمان مدیریت جعفری جلوه جامعه یکپارچه تشکل تهیه کنندگان سینمای ایران را به چهار تشکل تقسیم کردند و در شرایط کنونی به دنبال انشعبات صنفی در حوزه پخش و نمایش هستند تا آنجا پیش خواهند رفت که صنف سینماداران را دو شاخه خاص تقسیم کنند.

این گروه «تروریست‌های صنفی» تنها منافع انحصاری گروه خودشان در حیطه اکرن اهمیت دارد و سینما برایشان به مثابه فرهنگ و ارزش‌های هنری فاقد اهمیت است. رئوس این گروه در چند وقت اخیر در شورای صنفی نمایش و شوراهای پروانه ساخت و نمایش اثر گذاری بسیار زیان‌آوری را رقم زدند که عدم اکران فیلم نوروزی لامینور و حواشی پس از آن موید چنین تصمیماتی است.