فرصت ها و چالش های حمایت بانک مرکزی از بورس

به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران, در ایران نیز، با توجه به نقش پررنگ بانک مرکزی در تنظیم‌گری اقتصاد کلان، تصمیمات این نهاد می‌تواند موج‌های بزرگی در بورس ایجاد کند. حمایت‌های بانک مرکزی از بازار سرمایه، با هدف ثبات‌بخشی، رونق‌بخشی و مدیریت ریسک‌های سیستماتیک صورت می‌گیرد، اما این حمایت‌ها همواره با چالش‌ها و انتقاداتی نیز همراه است.

انواع حمایت‌های بانک مرکزی: سیاست‌های پولی انبساطی (کاهش نرخ بهره، تزریق نقدینگی): کاهش نرخ سود بانکی، جذابیت سپرده‌های بانکی را کم کرده و نقدینگی را به سمت بازارهای با بازدهی بالاتر مانند بورس سوق می‌دهد. تزریق نقدینگی به بازار از طریق عملیات بازار باز یا خطوط اعتباری، می‌تواند به رونق فعالیت‌های اقتصادی و در نتیجه افزایش سودآوری شرکت‌ها منجر شود که به طور طبیعی به رشد ارزش سهام کمک می‌کند. مدیریت نرخ ارز: تثبیت یا مدیریت نرخ ارز توسط بانک مرکزی، می‌تواند به ثبات درآمدهای ارزی شرکت‌های صادرات‌محور و هزینه‌های شرکت‌های واردات‌محور کمک کند و در نتیجه پیش‌بینی‌پذیری سودآوری آن‌ها را افزایش دهد. کنترل نرخ ارز، انتظارات تورمی را کاهش داده و از فرار سرمایه به بازارهای موازی جلوگیری می‌کند که این امر به نفع بازار سرمایه است. حمایت‌های حقوقی و نظارتی:  بانک مرکزی می‌تواند با همکاری سازمان بورس، در تدوین و اجرای مقرراتی که شفافیت و سلامت بازار را تضمین می‌کنند، نقش ایفا کند. در مواقع بحرانی، بانک مرکزی می‌تواند با اتخاذ تدابیر خاصی مانند ارائه تسهیلات به صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا کارگزاری‌ها، به حفظ نقدشوندگی بازار کمک کند و از ریزش‌های شدید جلوگیری نماید. تزریق مستقیم منابع (غیررایج اما محتمل در شرایط خاص): در برخی شرایط خاص و بحرانی، ممکن است بانک مرکزی به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق نهادهای زیرمجموعه خود، اقدام به خرید سهام یا حمایت از صندوق‌های سرمایه‌گذاری کند تا از سقوط بیشتر بازار جلوگیری کند. این اقدام معمولاً با هدف جلوگیری از بی‌اعتمادی گسترده و حفظ ثبات مالی صورت می‌گیرد.

فرصت‌ها:  سیاست‌های انبساطی می‌تواند به افزایش تقاضا و رشد شاخص بورس منجر شود. حمایت‌های بانک مرکزی می‌تواند به بازیابی اعتماد سهامداران و جذب سرمایه‌های جدید کمک کند. در شرایط بحرانی، مداخله بانک مرکزی می‌تواند از سرایت بحران به کل سیستم مالی جلوگیری کند.

چالش‌ها و انتقادات: برخی منتقدان معتقدند که حمایت‌های بیش از حد بانک مرکزی می‌تواند به مداخله در سازوکار طبیعی عرضه و تقاضا منجر شده و قیمت‌های غیرواقعی ایجاد کند. تزریق نقدینگی بدون پشتوانه به بازار می‌تواند در بلندمدت به افزایش پایه پولی و در نهایت تورم منجر شود. حمایت‌های مداوم می‌تواند این ذهنیت را در بین سهامداران ایجاد کند که هر زمان بازار با مشکل مواجه شود، بانک مرکزی مداخله خواهد کرد و این امر می‌تواند به ریسک‌پذیری بیش از حد آن‌ها دامن بزند. نحوه و میزان حمایت‌ها در برخی موارد می‌تواند مبهم باشد که این عدم شفافیت خود به شایعات و بی‌اعتمادی دامن می‌زند. در صورتی که مشکلات ساختاری اقتصاد حل نشود، حمایت‌های بانک مرکزی ممکن است تنها به صورت موقتی عمل کرده و پس از قطع حمایت، بازار مجدداً دچار رکود شود.

به گزارش اکونیوز، حمایت‌های بانک مرکزی از بازار سرمایه یک شمشیر دولبه است. در حالی که می‌تواند در شرایط خاص به ثبات و رونق بازار کمک کند، اما استفاده بی‌رویه و غیرهدفمند از این ابزارها می‌تواند به عواقب نامطلوبی مانند تورم، دستکاری بازار و ایجاد ریسک اخلاقی منجر شود. برای دستیابی به یک بازار سرمایه پایدار و کارآمد، نیاز به یک رویکرد جامع شامل سیاست‌های پولی و مالی هماهنگ، شفافیت، و حل مشکلات ساختاری اقتصاد است تا بازار سرمایه بتواند به جای وابستگی به حمایت‌های مقطعی، بر پایه رشد واقعی و تولید استوار باشد.