فشار بودجه روی مالیات‌ستانی

براساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در نیمه ابتدایی سال جاری، تنها 73 درصد از منابع بودجه عمومی دولت محقق شده. بیشترین درصد تحقق درآمد در نیمه ابتدایی سال مربوط به درآمد‌های مالیاتی (با 99 درصد) و واگذاری اوراق مالی (با 120 درصد) بوده است.

به گزارش اعتماد، در نقطه مقابل، بخش کمی از درآمد‌های گمرکی دولت تحقق یافته به گونه‌ای که در بخش عوارض گمرکی تنها 32 درصد از رقم مصوب 6 ماهه و فقط 16 درصد از رقم مصوب بودجه 1401 وصول شده است و طبق گزارش بازوی تحقیقاتی مجلس «یکی از مهم‌ترین دلایل این عدم تحقق، کاهش نرخ تعرفه گمرکی کالا‌های وارداتی دولت در ابتدای سال 1401 بوده است.

عدم صدور مجوز واردات خودرو در نیمه ابتدایی سال نیز بر عدم تحقق درآمد‌های گمرکی موثر بوده است. همچنین تنها 56 درصد از منابع حاصل از فروش نفت و گاز و میعانات مصوب بودجه 1401 محقق شده است.

به عبارتی، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود از «فشار مالیاتی» برای تامین بودجه پرده برداشته است. در روز‌هایی که به دلیل شدت تحریم‌ها، امکان فروش نفت سخت‌تر شده و به‌هم‌ریختگی در سیاستگذاری‌ها، درآمد‌های گمرکی را نیز کاهش داده، این «مالیات» بوده که بخش بزرگی از درآمد‌های دولت را تامین کرده است.

نکته‌ای که چندان هم بد نیست. اما در کشوری که بخش بزرگی از واردات به صورت قاچاق تامین می‌شود، فرار‌های مالیاتی عظیمی وجود دارد و برخی کسب‌وکار‌ها (نظیر پزشکان یا وکلا و...) با سازوکار‌هایی از دادن مالیات فرار می‌کنند؛ فشار مالیاتی روی یکسری از فعالیت‌های اقتصادی «دم دست» چه پیامدی خواهد داشت؟

به‌طور مثال، رییس مرکز برنامه‌ریزی مالیاتی سازمان امور مالیاتی می‌گوید باید توجه داشت که در مشاغل خرد برای مثال در مشاغل مرتبط با حقوق‌بگیران دولتی، این افراد به‌طور میانگین سالانه 9 میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کنند. اما آیا «عدالت مالیاتی» برای مشاغلی با درآمد‌های بالا نیز رعایت می‌شود؟

درآمد‌های نفتی و مالیاتی منابع پایدارتری هستند

آلبرت بغوزیان، استاد دانشگاه و اقتصاددان در واکنش به عدم تحقق درآمد‌های حاصل از عوارض گمرکی و درآمد‌های حاصل از فروش نفت گفت: زمانی که بودجه بر اساس درآمد‌های پیش‌بینی‌شده به تصویب می‌رسد به این معنی است که این اطمینان وجود دارد که این درآمد‌ها محقق می‌شوند و اگر می‌بینیم که در بخش درآمد‌های حاصل از گمرک این منابع به دست نیامده به دلیل احتمالاتی است که در سال گذشته از برخی لغو ممنوعیت‌ها داده می‌شد. حتی پیش‌بینی می‌شد آزادسازی واردات خودرو در نیمه ابتدای سال 1401 انجام گیرد و برای همین دلیل است که منابع حاصل از عوارض گمرک تنها 32 درصد رقم مصوب 6 ماهه اعلام شده است.

بغوزیان خاطرنشان کرد: در بخش منابع حاصل از فروش نفت و گاز و میعانات هم به دلیل تحریم‌ها و در ماه‌هایی به دلیل افت بهای نفت این درآمد‌ها محقق نشده یا اینکه ممکن است قرارداد‌هایی به هم خورده باشد که باید جایگزین می‌شدند، چرا که دو بخش مالیاتی و درآمد‌های نفتی از سایر درآمد‌ها در کشور پایدارتر هستند.

هیچ بودجه‌ای با کسری بسته نمی‌شود

این کارشناس اقتصادی با اشاره به درآمد‌های مالیاتی که بیشترین درصد تحقق درآمد‌ها در نیمه ابتدایی سال را به خود اختصاص داده، تصریح کرد: این موضوع نشان می‌دهد که دولت تنها درصدد بستن بودجه بدون کسری بوده و به اعتقاد من درآمد‌های حاصل از مالیات از سایر درآمدها، پایدارتر است.

بغوزیان در ادامه گفت: هر سال باید در مورد منابع و مصارف بودجه‌ای درسی جدید گرفت به گونه‌ای که یک بار درآمد‌های عوارض و گمرک محقق نمی‌شود و به بودجه ضربه وارد می‌کند و بار دیگر در مورد عدم تحقق اخذ مالیات از شرکت‌های مختلف این مشکل به وجود می‌آید، اما نکته اینجاست که پس از سال‌ها بررسی بودجه‌ای در کشور چگونه است که باز هم کسری بودجه داریم و هنوز هم درسی از این کسری‌های بودجه‌ای نگرفته‌ایم ضمن اینکه هیچ بودجه‌ای با کسری بسته نمی‌شود.

گاهی در بودجه‌نویسی درآمد‌هایی نوشته می‌شود که اصلا محقق نمی‌شوند

این اقتصاددان با بیان اینکه به نظر می‌رسد در بودجه‌نویسی درآمد‌هایی نوشته می‌شود که تحقق آن‌ها دور از انتظار است، افزود: گاهی درآمد‌هایی پیش‌بینی می‌شود که اصلا قرار نیست محقق شود یا اینکه ممکن است دولت هزینه‌هایی داشته که در بودجه پیش‌بینی نشده است و پس از آن تنها توانسته آن را توجیه کند. او ادامه داد: تا زمانی که موضوع مربوط به مذاکرات برجام به نتیجه نرسد، نمی‌توان در بخش درآمد‌های حاصل از فروش نفت و میعانات نفت و گاز حسابی باز کرد، اما با وجود حداقل‌ها و دور زدن تحریم‌ها می‌توان به اعداد قابل توجهی دست یافت.

چرا باید برخی پزشکان و وکلا از پرداخت مالیات فرار کنند؟

این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که فشار به مودیان مالیاتی از یک‌سو و فرار مالیاتی برخی مشاغل مانند (پزشکان و وکلا و...) از سوی دیگر چه شرایطی را برای بودجه‌ریزی به وجود می‌آورد، گفت: متاسفانه راه‌های فرار از پرداخت مالیات همچنان وجود دارد و با وجود سخت‌گیری‌ها در پرداخت مالیات، برخی پزشکان یا وکلا درخواست پول نقد از مراجعین خود می‌کنند تا از دستگاه‌های پوز خود استفاده نکنند.

اخلاق برخی پزشکان به اندازه‌ای افول کرده که 5 هزار تومان از 70 هزار تومان ویزیت خود را هم نمی‌خواهند به عنوان مالیات بپردازند؛ این در حالی است که این‌گونه مشاغل که درآمد‌های بالایی هم دارند باید در پرداخت مالیات در اولویت باشند و سوال اینجاست که چرا باید از پرداخت مالیات فرار کنند؟

بغوزیان تصریح کرد: این در حالی است که در مقابل تا زمانی که مالیات را از حقوق کارمندان کسر نکنند حقوق‌شان را پرداخت نمی‌کنند. موضوع این است تا زمانی که جای فرار از مالیات وجود دارد دولت هم نمی‌تواند درآمد‌ها را به درستی پیش‌بینی کند مگر آنکه با تهدید باطل کردن پروانه کسب بتواند مالیات را از برخی اصناف دریافت کند.

این کارشناس اقتصادی در مورد اثر خلق نقدینگی به منظور تامین کسری بودجه بر تورم عمومی نیز افزود: تا زمانی که درآمد‌های واقعی از تولید به دست نیاید بقیه آن منجر به چاپ پول می‌شود که آن‌هم ایجاد تقاضا خواهد کرد و این منابع به جای اینکه در بخش تولیدی استفاده شود به بخش مصرف و تقاضا خواهد رفت و منجر به تورم بیشتر می‌شود و هر قدر هم که مسوولان روی موضوع تولید و افزایش کارایی و بهره‌وری تاکید می‌کنند، اما باز هم می‌بینیم که اعتنایی به این بیانات نمی‌شود این در حالی است که وزارتخانه‌ها و مدیران باید در مورد سخنان خود پاسخگو باشند، اما می‌بینیم که وعده‌های‌شان اغلب محقق نمی‌شود و اصلا بازخواست هم نمی‌شوند.

خواص و فواید چای لیندن / سم زدا و کاهنده فشار خون و...

بین بانک و صندوق‌های سرمایه بورس، کدام محبوب‌تر است و چرا؟