فضیلت‌های شب‌های قدر
شب قدر اوج معنویت و عبادت ماه مبارک رمضان است. شبی که قرآن؛ کلام خداوند در آن نازل شده است و مقدرات زندگی بشر تا شب قدر آینده در آن تعیین می‌شود.
به گزارش مشرق، شب قدر از شب‌های با فضیلتی است که اعمال عبادی آن در فقه بحث شده است. یکی از الطاف و موهبت‌های ویژه خداوند در ماه رمضان شب قدر است. چنانکه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده‌اند: «خداوند از روزها، جمعه و از ماهها، ماه رمضان و از شبها، شب قدر را برای خود اختیار کرده است»
شب قدر اوج معنویت و عبادت ماه مبارک رمضان است. شبی که قرآن؛ کلام خداوند در آن نازل شده است و مقدرات زندگی بشر تا شب قدر آینده در آن تعیین می‌شود. امام صادق (علیه‌السلام) در این‌باره می‌فرمایند: «ابتدای سال، شب قدر است، در آن شب آنچه از این سال تا سال آینده انجام خواهد گرفت، نوشته می‌شود»
شب قدر در آیینه روایات
شب قدر شب تجلی میعاد انسان با خداوند و ار خود جدا شدن و غرق در دریای رحمت و محبت و مهربانی خدا شدن است. در روایات اهل بیت (علیه‌السلام) آمده است: فرشتگان در شب قدر فرود آمده و در زمین پخش می‌شوند، بر مجالس مؤمنین گذسته بر آنان سلام کرده و برای دعای آنان آمین می‌گویند، تا آنگاه که سپیده دم طلوع کند و در این شب دعای کسی رد نمی‌شود، مگر دعای عاق والدین، قطع کننده رحم، کسی که شراب بنوشد و کسی که دشمنی مومنی در دلش باشد.
این شب، فرصتی برای بندگی و راز و نیاز با خداست و بندگان راستین در این شب های سرنوشت ساز با آگاهی و شناخت دقیق پروردگار خویش، تلاش می‌کنند جلوه واقعی بندگی و تعظیم به خالق را به جای آورند. شبی عظیم و پر اهمیت که روح خدایی در مسلمانان جهان دمیده می‌شود و سرنوشت یکسال آنان مقدر می‌شود.
حجت الاسلام علی سرلک کارشناس مذهبی درباره فضایل شب‌های قدر اظهار کرد: برابر با روایات، دهه آخر ماه مبارک رمضان مصادف با شب قدر است و شب قدر در واقع یکی از سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است که پر فضیلت‌ترین شب شب بیست وسوم سپس شب بیست و یکم و در آخر شب نوزدهم ماه مبارک است.
وی با بیان اینکه شب قدر یعنی شب بزرگ و با عظمت عنوان کرد: شب قدر شب برنامه‌ریزی است، شب قدر همان شبی است که در تمام سال هیچ شبی به فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال مشخص می‌شود؛ درک مفهوم شب قدر موضوعی است که در سوره مبارک قدر هم مورد توجه قرار داده شده است تا جایی که در آیه 2 سوره قدر آمده است: وَ ما أَدراکَ ما لَیلَهُ القَدرِ و تو چه دانی که شب قدر چیست؟
حجت الاسلام سرلک افزود: کار ویژه ما انسان‌ها در واقع درک و فهم این موضوع است و در شب قدر این درک از هر زمان دیگری بیشتر است تا جایی که در آیه دیگری آمده است: لَیلَهُ القَدرِ خَیر مِن أَلفِ شَهر شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.
کارشناس مذهبی افزود: این مسئله بدان معناست که انسان در شب قدر می‌تواند همه گذشته‌اش را آباد کند و آینده خود را بسازد و باید گفت که اولیاء خدا نیز نسبت به شب قدر اهتمام و توجه ویژه‌ای نشان می‌دادند.
اعمال شب‌های قدر ماه مبارک رمضان
در تمام سال، ماهی به عظمت ماه پربرکت رمضان نیست؛ زیرا ماهی است که خداوند آن را برای اهدای بالاترین هدیه خود به جهان بشریت، یعنی «قرآن مجید» برگزیده است. همچنین ماهی است که شب قدر در آن واقع شده، شبی که مقدرات یک سال انسان‌ها بر حسب شایستگی‌ها و لیاقت‌هایشان تعیین می‌شود و عبادت آن برتر از عبادت هزار ماه است؛ اینگونه است که در دعای روزانه ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «اللهم ارزُقنی فیهِ فَضلَ لَیلَهِ القَدرِ؛ خدایا در این ماه درک فضیلت شب قدر را روزی‌ام کن».
شب قدر که برتر از هزار ماه است، جلوه‌ای روشن از مهربانی و رأفت بی‌انتهای خدای متعال است، زیرا حضرت حق همیشه برای بخشیدن بندگان خویش از هر بهانه‌ای استفاده می‌کند. چنانکه آمدن ماه مبارک رمضان برای همه ما فرصت آمرزش است و صد البته رسیدن به شب‌های قدر نور علی نور دیگری برای ماست که از این شرایط برای توبه، ترک معصیت و قرب الهی بهره ببریم و به سمت خدا برگردیم.
در روایتی از امام باقر علیه‌السلام آمده است: هرکس شب قدر را احیا دارد، گناهان او آمرزیده شود، هرچند زیاد باشد. لذا به بیان مرحوم «علامه مجلسی»، بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است.
اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است؛ یکی آن‌که در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آن که مخصوص است به هر شبی. اعمال مشترک شب‌های قدر (19، 21، 23) به این شرح است:
اول
غسل؛ علامه مجلسی فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بخواند.
دوم
دو رکعت نماز؛ در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ 70 مرتبه اَستَغفِرُ اللهَ وَاَتُوبُ اِلَیهِ بگوید.
در روایت نبوی (ص) است که از جای خود برنخیزد تا حق تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.
سوم
باز کردن قرآن در مقابل خود و گفتن این جملات؛
اَللهُمَ اِنی اَسئَلُکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ
خدایا از تو خواهم به حق کتاب فرستاده‌شده‌ات
وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسمُکَ الاکبَرُ وَاَسماَؤُکَ الحُسنی
و آنچه در آن است که در آن است نام بزرگت و نام‌های نیکویت
وَما یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقاَئِکَ مِنَ النارِ
و آنچه بدان‌ها ترس و امید شود که قرارم دهی از زمره آزادشدگانت از دوزخ
"پس هر حاجت که دارد بخواهد"
چهارم
قرآن کریم را بر سر گذاشته و می‌گوید؛
اَللهُمَ بِحَقِ هذَا القُرآنِ
خدایا به حق این قرآن
وَ بِحَقِ مَن اَرسَلتَهُ بِهِ
و بحق آن کس که او را بدان فرستادی
وَ بِحَقِ کُلِ مُؤمِن مَدَحتَهُ فیهِ
و بحق هر مؤمنی که در این قرآن مدحش کرده‌ای
وَ بِحَقِکَ عَلَیهِم فَلا اَحَدَ اَعرَفُ بِحَقِکَ مِنکَ
و بحقی که تو بر ایشان داری زیرا کسی نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد
پس 10 مرتبه بگوید؛ «بِکَ یا اَللهُ» بحق خودت ای خدا
و 10 مرتبه «بِمُحَمَد» بحق محمدصلی الله علیه و آله
و 10 مرتبه «بِعَلی» بحق علی علیه السلام
و 10 مرتبه «بِفاطِمَهَ» بحق فاطمه سلام الله علیها
و 10 مرتبه «بِالحَسَنِ» بحق حسن علیه السلام
و 10 مرتبه «بِالحُسَینِ» بحق حسین علیه السلام
و 10 مرتبه «بِعَلِی بنِ الحُسَینِ» بحق علی بن الحسین علیه السلام
و 10 مرتبه «بُمَحَمَدِ بنِ عَلِی» بحق محمد بن علی علیه السلام
و 10 مرتبه «بِجَعفَرِ بنِ مُحَمَد» بحق جعفر بن محمد علیه السلام
و 10 مرتبه «بِمُوسَی بنِ جَعفَر» بحق موسی بن جعفرعلیه السلام
و 10 مرتبه «بِعَلِیِ بنِ مُوسی» بحق علی بن موسی علیه السلام
و 10 مرتبه «بِمُحَمَدِبنِ عَلِی» بحق محمد بن علی علیه السلام
و 10 مرتبه «بِعَلِیِ بنِ مُحَمَد» بحق علی بن محمدعلیه السلام
و 10 مرتبه «بِالحَسَنِ بنِ عَلِی» بحق حسن بن علی علیه السلام
و 10 مرتبه «بِالحُجَهِ» به حق حضرت حجت علیه السلام
"پس هر حاجت که داری طلب کن"
پنجم
زیارت امام حسین علیه السلام؛ در خبر است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند از بُطنان عرش که حق تعالی آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده است.
ششم
برپا داشتن احیا؛ همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.
هفتم
100 رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که در هر رکعت بعد از حمد 10 مرتبه توحید بخواند.
هشتم
بخواند: اَللهُمَ اِنی اَمسَیتُ لَکَ عَبداً داخِراً لا اَملِکُ لِنَفسی نَفعاً وَلا ضَراً
خدایا من شام کردم در حالی که بنده خواری هستم که مالک سود و زیانی برای خویشتن نیستم
وَلا اَصرِفُ عَنها سُوَءاً اَشهَدُ بِذلِکَ عَلی نَفسی
و نتوانم از خویشتن پیش آمد ناگواری را بازگردانم و این مطلبی است که من آن را بر خویش گواهی دهم
وَاَعتَرِفُ لَکَ بِضَعفِ قُوَتی وَقِلَهِ حیلَتی فَصَلِ عَلی مُحَمَد وَ الِ مُحَمَد
و به ناتوانی خود و بیچارگی‌ام در برابرت اعتراف دارم، پس درود فرست بر محمد و آل محمد
وَاَنجِز لی ما وَعَدتَنی وَ جَمیعَ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ مِنَ المَغفِرَهِ فی هذِهِ اللَیلَهِ
و وفا کن برایم بدانچه بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودی از آمرزش در این شب
وَاَتمِم عَلَیَ ما اتَیتَنی فَاِنی عَبدُکَ المِسکینُ المُستَکینُ الضَعیفُ الفَقیرُ المَهینُ
و تمام کن بر من آنچه را به من دادی زیرا که من بنده بینوای مستمند ناتوان تهیدست خوار توام
اَللهُمَ لا تَجعَلنی ناسِیاً لِذِکرِکَ فیما اَولَیتَنی
خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودی
وَلا غافِلاً لاِِحسانِکَ فیما اَعطَیتَنی وَلا ایِساً مِن اِجابَتِکَ وَاِن اَبطَاَت عَنی
و نه غافل از احسانت در آنچه به من عطا کردی و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانی طول کشد
فی سَراَءَ اَو ضَراَءَ اَو شِدَه اَو رَخاَء اَو عافِیَه اَو بَلاَء اَو بُؤس اَو نَعماَءَ
چه در خوشی و چه در سختی در دشواری یا در آسایش در تندرستی یا گرفتاری در تنگدستی یا در نعمت
اِنَکَ سَمیعُ الدُعاَءِ
براستی تو شنوای دعایی
و این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها می‌خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود.
مرحوم علامه مجلسی (ره) فرموده‌اند "بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند و همچنین ذکرهای مختلف و صلوات بر حضرت محمد (ص) و خاندانشان تا آنجا که مقدور است، انجام دهند و در بعضی از روایات نیز تاکید شده است که «دعای جوشن کبیر» را در این سه شب بخوانند.
در روایتی آمده است که شخصی خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرض کرد: اگر شب قدر را درک کردم، چه چیزی را از خداوند طلب کنم؟ که ایشان فرمودند: "عافیت و سلامتی را از خداوند بخواه".
منبع: ایسکانیوز