فعالیت نیروگاه های قدیمی / راندمان تولید سوخت افزایش یافت؟
گزارشات نشان می دهد که نیروگاه های قدیمی به چرخه فعالیت بازگشته اند.
استفاده از ظرفیت نیروگاه های کشور، می تواند توان تولید کشور را تا حد بسیار زیادی بالا ببرد و باید تلاش کنیم تا نیروگاه هایی که مدتی است کارایی ندارند مجدد به چرخه فعالیت برگردند.
درحال حاضر بیش از 3500 مگاوات واحدهای گازی قدیمی کم ظرفیت، با راندمان حدود 25 درصد و کمتر در کشور وجود دارد که در سال 1400 حدود 4 میلیارد مترمکعب گاز و نیم میلیارد لیتر نفت گاز مصرف کرده‌اند. ارزش جهانی این میزان سوخت قابل مقایسه با قیمت خرید همین میزان ظرفیت عملی نیروگاه جدید با راندمان دو برابر بوده، به این معنی که سرمایه‌گذاری در این زمینه برای جایگزینی آنها با نیروگاه‌های پرراندمان یا انرژی‌های تجدیدپذیر در اقتصاد ملی کاملا موجه است.
در حال حاضر از مجموع 15 هزار و 200 مگاوات نیروگاه‌های بخاری در کشور، حدود 10 هزار مگاوات آن بیش از 30 سال عمر دارند که عمر 5000 مگاوات آنها بیش از 40 سال است. در ناوگان نیروگاه‌های گازی نیز حدود 3200 مگاوات بیش از 30 سال عمر دارند که عمر 2500 مگاوات آنها بیش از 40 سال است.
نیروگاه‌هایی با راندمان کمتر از 25 درصد در حال بهره‌برداری هستند که ظرفیت آنها بالغ بر 3500 مگاوات است. راندمان این واحدها تقریبا نصف نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی فعال شبکه است و به عبارت دیگر حدود دو برابر نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی شبکه برای تولید واحد انرژی سوخت مصرف می‌کنند. مصرف سالانه این نیروگاه‌ها بالغ بر سه میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و نزدیک به 500 میلیون لیتر گازوییل است و در صورتی که این نیروگاه‌ها با نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی موجود جایگزین شوند، با احتساب قیمت‌های جهانی سوخت سالانه بیش از 500 میلیون دلار صرفه‌جویی خواهد شد.
البته با توجه به راندمان پایین این نیروگاه‌ها عملا در طول سال انرژی کمتری از آنها توسط مرکز کنترل شبکه اخذ می‌شود و در سطح بالاتر راندمان (25 تا 30 درصد) هم نیروگاه‌های قدیمی زیادی در شبکه حضور دارند که متناسب با ضریب تولید بالاتری بهره‌برداری می‌شوند و بالطبع جایگزینی این واحدها نیز با واحدهای دارای راندمان بالاتر منافع اقتصادی بیشتری دربرداشته و هزینه‌های واقعی تولید را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.
کمتر از 20 درصد نیروگاه‌های برق راندمان پایین دارند
ناصر اسکندری - معاون راهبردی تولید شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در خصوص وضعیت راندمان نیروگاه‌ها گفت: کمتر از 20 درصد نیروگاه‌های کشور راندمان پایین دارند که در اولویت ارتقاء و جایگزینی قرار گرفته‌اند.
وی افزود: راندمان نیروگاه‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد و برای نیروگاه فرسوده استاندارد مشخصی نداریم. اکنون در کشور نیروگاه با راندمان 20 درصد و حتی بالای 50 درصد فعال است اما برای ارتقاء راندمان نیروگاه‌ها برنامه‌هایی را در دستور کار داریم، در حال حاضر نیروگاه‌هایی را در کشور داریم که بیش از 64 سال عمر دارند اما محور اصلی ما این است که حداقل سوخت را مطرح کنند.
به گفته معاون راهبردی تولید شرکت مادر تخصصی برق حرارتی برنامه‌های متعددی را برای جایگزینی نیروگاه‌های فرسوده در نظر گرفته‌ایم و یکی از نیروگاه‌هایی که در اولویت قرار دارد، نیروگاه بعثت است که نیروگاه جایگزین آن مشخص شده و مجوز محیط زیست آن نیز اخذ شده است. جایگزینی نیروگاه‌ها باید با توجه به باری که در کشور مصرف می‌شود و تبعا بعد چهارم صنعت برق که مصرف است تعیین می‌شود.
راندمان نیروگاه‌ها سالانه 0.7 درصد افزایش می‌یابد
با به مدار آمدن بخش بخار نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان نیروگاه‌ها به بالای 40 درصد افزایش می‌یابد. آنطور که اعلام شده قرار است راندمان نیروگاه‌ها سالانه 0.7 درصد افزایش پیدا کند. راهکار اصلی که جهت‌گیری فعالیت‌های بخش تولید صنعت برق را به سمت بهبود راندمان و کاهش مصرف سوخت سوق دهد، بسترسازی لازم برای واقعی‌تر کردن قیمت تمام حامل‌های انرژی و ازجمله هزینه سوخت مصرفی نیروگاه‌هاست تا به این‌وسیله به‌طور نظام‌مند رشد مصرف بی‌رویه کنترل‌شده و همزمان جاذبه لازم رابرای مشارکت بخش خصوصی چه در جهت افزایش ظرفیت تولید برق و چه اجرای پروژه‌های موثر در کاهش مصرف سوخت ایجاد شود.
به هر حال با وجود فرسودگی وتکنولوژی قدیمی بخش قابل‌توجهی از ناوگان تولید برق کشور که حدود 16000مگاوات آن بیش از 30 سال و حدود 10000 مگاوات بیش از 40 سال عمر دارند و راندمان بخش قابل‌توجهی از آنها بسیار پایین است، به دلیل نبود ذخیره تولید در شبکه، بهره‌برداری از همه این ظرفیت در فصل پیک اجتناب‌ناپذیراست، چرا که امروزه به دلیل وابستگی شدید زندگی مردم به برق و نقش مهم برق در تولیدات صنعتی، هزینه اعمال یک کیلووات ساعت خاموشی چند برابر و بلکه ده‌ها برابر هزینه تولید یک کیلووات ساعت برق در پرهزینه‌ترین و کم‌راندمان‌ترین نیروگاه حتی با احتساب قیمت‌های واقعی سوخت است و این موضوع البته در تمام دنیا به‌خصوص در کشورهای پیشرفته صنعتی به مراتب شدیدتر است.
همین امر باعث شده که به‌رغم وجود نیروگاه‌هایی با راندمان 50 درصد در شبکه، متوسط راندمان نیروگاه‌ها بر اساس گزارش‌ها در سال 1400 حدود 39 درصد باشد. وجود منابع عظیم گاز درکشور ما و ایجاد زیرساخت‌های عظیم و پرهزینه انتقال گاز در تقریبا کل کشور به طوری که قریب به اتفاق نیروگاه‌ها متصل به شبکه انتقال گاز هستند و در هر نقطه از کشور که احداث نیروگاه جدیدی برنامه‌ریزی شود، تامین گاز آن با هزینه اندک قابل انجام است. این فرصت مغتنم را برای صنعت برق کشور ایجاد کرده است که توسعه ظرفیت نیروگاه‌های کشور را در آینده برمبنای نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان بالا برنامه‌ریزی کند و به تدریج با بازنشسته کردن نیروگاه‌های قدیمی‌تر متوسط راندمان شبکه بهبود یابد.
در حال حاضر نیز سهم تولید گاز در تولید برق کشور قابل‌توجه است به طوری که حدود 82 درصد از برق نیروگاه‌های حرارتی کشور در سال 1400 توسط گاز و مابقی توسط سوخت مایع تولید شده است. به عنوان مقایسه در کشور آمریکا در سال 2021 حدود 36 درصد از برق تولیدی نیروگاه‌های حرارتی با گاز طبیعی و یک‌درصد توسط سوخت مایع و مابقی توسط زغال‌سنگ تولید شده است. در ارتباط با راندمان حرارتی همان گونه که ذکر شد راندمان ناخالص متوسط شبکه بر اساس آمار منتشره در سال 1400 درحد 39 درصد بوده که با توجه به 3 درصد متوسط مصرف داخلی راندمان خالص در حد 37.85 درصد است.