فوتبال ایران بر مدار ناکامی؛ فینال آرزوی دست نیافتنی / چگونه قطری که کشته بودیم را زنده کردیم!

به گزارش ورزش سه با حذف تیم پرامید ایران از جام ملت‌های آسیا فوتبال ملی ایران ناکامی‌های متوالی خود در این تورنمنت بزرگ آسیایی را ادامه داد در حالی که برخلاف بسیاری از دیگر تیم‌های ناکام و عنوان دار در دیگر مسابقات و رده‌های مهم آسیایی نیز طی دو دهه گذشته فاقد عنوانی بوده است. اگرمسابقات جام ملت‌ها، بازی‌های آسیایی، لیگ قهرمانان آسیا، مقدماتی المپیک و جام جهانی (صعود از مرحله گروهی) را به عنوان پنج رقابت اصلی در نظر داشته باشیم ایرن دستی کاملا خالی در این رقابتها داشته و به همین دلیل بار سنگینی روی دوش ملی‌پوشان فوتبال ایران در جام ملت‌های آسیا قرار داشت چرا که آنها باید همه ناکامی فوتبال ایران را در تمام رده‌ها جبران می‌کردند. البته تیم ملی ایران همچنان پرستاره و پر از بازیکنان قابل تکیه است و به همین دلیل بخت بسیار خوبی برای فتح جام داشت اما به خاطر اشتباهات عجیب و غریب مقابل قطر شانس قهرمانی را به تیم میزبان واگذار کرد. چنانچه بخواهیم نگاهی واقع‌بینانه به ناکامی‌های فوتبال ایران در عرصه بین‌الملی داشته باشیم باید اعتراف کنیم که به نظر می‌رسد ساختار فوتبال ما بر مدار یک چهارم جام ملت‌های آسیا، صعود به جام جهانی و عدم صعود از مرحله گروهی جام جهانی قرار گرفته است و تغییر نمی‌کند. در واقع احتمال اینکه ما از این مدار به مدار پایین‌تر بیایم در حد 15-10 درصد است. مثلا اینکه تا یک چهارم نهایی جام ملت‌ها هم بالا نیاییم یا به جام جهانی صعود نکنیم ضمن اینکه در نقطه مقابل احتمال اینکه به مدار بالاتر یعنی نیمه نهایی جام ملتها برسیم و یا از گروه‌مان در جام جهانی صعود کنیم در حد بیست درصد خواهد بود.

به همین خاطر است که در مجموع برخی اوقات با توجه به قرعه مناسب‌تر و آسان‌تر یا نمایشی فوق‌العاده تا نیمه نهایی جام ملت‌ها صعود می‌کنیم اما سال‌های سال است که رنگ فینال را ندیده‌ایم. کره جنوبی هم بیش از نیم قرن از قهرمانی جام ملت‌های آسیا دور بوده است اما آنها چهار بار به فینال این رقابت‌ها رسیده‌اند، تیم‌های باشگاهی کره طی بیست سال اخیر در لیگ قهرمانان آسیا عنوان دار بوده‌اند، آنها طعم صعود به مراحل بالاتر جام جهانی را چشیده‌اند و البته تیم زیر 23 سال کشورشان هم به المپیک صعود کرده هم در بازی‌های آسیایی قهرمان شده است. این مهم در مورد تیم ملی ژاپن نیز مصداق دارد و دستاوردهای فوتبال باشگاهی و ملی آنها طی سی سال گذشته مشخص و بارز است. حتی فوتبال باشگاهی و ملی عربستان هم شرایط بسیار بهتری نسبت به فوتبال ما داشته؛ آنها هم قهرمان جام ملتها شده‌اند هم صعود به مرحله حذفی جام جهانی را تجربه کرده هم حالا با سرمایه گذاری عجیب روی باشگاه‌های مهم خود سطح لیگ داخلی‌شان را بالا برده و در راه قهرمانی لیگ قهرمانان مهمترین مدعیان را دارند. در واقع فوتبال در کره جنوبی، عربستان و ژاپن در یک مدار و سطح بالاتر از فوتبال ایران قرار گرفته و آنها تنها به خاطر برخی جزئیات در برخی مسابقات ناکامی را تجربه می‌کنند اما ناکامی با فوتبال ملی و باشگاهی ایران در عرصه رقابت‌های بین المللی عجین شده چرا که ساختار مناسبی در این فوتبال وجود ندارد و تقریبا تمام ناکامی‌ها ریشه در ساختار ضعیف فوتبال ایران شامل کمبود امکانات، فقدان مدیریت کارامد و عدم برنامه ریزی و سازماندهی مناسب دارد. برای مثال این پرسش وجود دارد که چرا کادر فنی تیم ملی قبل از گل اول قطر به خاطر تکلی که روی پای طارمی زدند آنطور دسته جمعی اعتراض کردند؟ چون VAR نداریم و تجربه کوچینگ با VAR در فوتبال ایران بسیار کم است. چون لیگ مان فاقد امکانات کمک داور ویدئویی است و مربی، بازیکن و سرپرست تیم‌هایمان برگزاری مسابقه با این امکان را تجربه نکرده‌اند.

واقعیت اینکه آن اعتراض دسته جمعی و فضای ملتهبی که ناشی از این اعتراض در بازی ایجاد شد به نوعی تمرکز تیم ملی را بهم ریخت و همین مساله در دریافت گل مساوی از حریف نقش عمده‌ای داشت در حالی که در آن دقایق کاملا بر حریف مسلط و تیم برتر میدان بودیم و اصلا دلیلی نداشت که همه بازیکنان، مربیان و نیمکت نشینان به سمت زمین و داور چهارم هجوم برده و شرایط بازی را به سود قطر تغییر دهند. در واقع این اتفاق تا حد زیادی شبیه همان گل عجیبی بود که در نیمه نهایی جام ملتهای 2019 مقابل ژاپن به خاطر اعتراض دسته جمعی بازیکنان به داور و رها کردن بازی خوردیم در حالی که طبق تاکید تمام داوران بزرگ فوتبال از جمله علیرضا فغانی خودمان وقتی سیستم کمک داور ویدئویی وجود دارد شما باید اطمینان داشته باشید که داور نمی‌تواند از عدالت فرار کند و عمدا اشتباهی مرتکب شود.

واقعیت اینکه از 2019 تا الان چهار سال فرصت داشتیم VAR بیاوریم و نیاوردیم. وقتی در کشورمانمسابقات را چهار سال بدون VAR برگزار می‌کنیم نتیجه‌اش این می‌شود که بازیکنان و مربیان مدام اعتراض می‌کنند و بازیکنی مثل مهدی ترابی که در لیگ داخلی حضور دارد کارت زرد می‌گیرد چرا که فرهنگ VAR را نمی‌شناسد و با آن آشنا نیست. موضوع VARالبته یک مثال از بحث کمبود امکانات در ساختار فوتبال ایران است که اینچنین به تیم ملی فوتبال کشورمان در مهمترین مسابقه بزرگترین تورنمنت قاره‌ای ضربه می‌زند. از این دست معضلات در فوتبال ما فراوان است و هر کدام آنقدر جزئیات دارد که در گوشه‌ای و مقطعی متفاوت به دستاوردهای تیم‌های باشگاهی و ملی ما در مسابقات بین‌المللی ضربه می‌زند و تا زمانی که تمام این معضلات به حداقل نرسد یا از بین نرود فوتبال ایران بر همین مدار باقی خواهد ماند و فینال آسیا آرزویی دوردست به نظر می‌رسد.