قالیباف و پزشکیان قانون را اصلاح کردند / زاکانی دیگر شانس شهردار شدن ندارد

روزنامه سازندگی نوشت:

طی روزهای گذشته «بهشت» بیش از هر زمان دیگری شاهد تنش‌های سیاسی و مدیریتی است. انتقاد بر سر عملکرد علیرضا زاکانی، شهردار تهران، از اختلاف میان اعضای موافق و منتقد او فراتر رفته، به طوریکه مهدی چمران، رئیس شورا را که طی 4 سال گذشته از مدافعان عملکردی او بود، از کرده خود پشیمان کرد. اما احتمالا خروجی تمام لجبازی‌های زاکانی و عملکرد غیرقابل دفاع او، جلوگیری از شهردار شدن مجدد‌اش از سوی دولت و مجلس باشد. از آغاز دوره ششم شورای شهر، برخی حقوقدانان و فعالان سیاسی معتقد بودند که انتصاب او مغایر آئین‌نامه اجرایی شرایط احراز سمت شهردار است.

این آئین‌نامه مصوب هیأت وزیران تأکید می‌کند که شهرداران شهرهای با جمعیت بالاتر از 200 هزار نفر باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط با مدیریت شهری یا رشته‌های مشخص شده و حداقل پنج سال سابقه مدیریت در دستگاه‌های اجرایی باشند. طبق جدول پیوست این آئین‌نامه، خبری از رشته‌های پزشکی نیست و رشته‌ی تحصیلی زاکانی (پزشکی هسته‌ای) در این فهرست دیده نمی‌شود. ماده 4 آئین‌نامه استثنا کرده بود که افرادی که حداقل سه سال سابقه شهردار بودن دارند از شرط دارا بودن مدرک تحصیلی مرتبط معافند، اما این ماده نیز بحث‌برانگیز شد.

هیات تطبیق مصوبات دولت مجلس، مصوبه دولت را مغایر قانون شناخته و با امضای محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس برای بازگشت به دولت ابلاغ شد. قالیباف استدلال کرده است که معاف کردن برخی افراد از شرط مدرک تحصیلی مرتبط فراتر از اختیارات دولت است و باید حذف شود.

با این اقدام، ماده 4 که زاکانی می‌توانست به آن استناد کند، از دستور حذف شد و آئین‌نامه جدید تأکید می‌کند که همه نامزدهای شهرداری باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط باشند. اگر این اصلاحیه اجرایی شود، شهردار فعلی به دلیل نداشتن مدرک مرتبط و تجربه کافی امکان تکرار ریاست بر شهرداری را نخواهد داشت.

ماجرا از کجا شروع شد؟

اما شعله بحران مدیریتی زاکانی وقتی بالا گرفت که علیرضا زاکانی هفته گذشته پس از چند ماه غیبت، بدون دعوت رسمی در جلسه شورای شهر حاضر شد و اساسنامه «سازمان راهبری و پایش طرح‌های توسعه شهری» را غیرقانونی خواند و اعضای شورا را به تدلیس و تقلب متهم کرد. همین رویکرد باعث شد اعضای شورا با تندی به او واکنش نشان دهند. اوضاع وقتی بدتر شد که او در جلسه دیروز با وجود دعوت رئیس شورا حاضر نشد و وقتی هم که آمد درگیری لفظی جدی با او پیدا کرد. در این بین برخی از اعضای شورا به رفتار او انتقاد جدی کردند و خواستار عذرخواهی او شدند.

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران گفت که؛ شهردار نه‌تنها به دعوت رسمی رئیس شورا بی‌اعتنا است، بلکه اظهار نظر پیشین خود را که خود را «22 عضو» شورا معرفی کرده بود، فراموش کرده است. او یادآور شد که زاکانی به صورت غیررسمی وارد صحن شده و از «قانون» دم زد اما شورا را متهم به اقدام غیرقانونی کرد. امانی عدم حضور زاکانی در جلسه رسمی دیروز را هم توهین آشکار به شورا دانست که در طی تمام سال‌های عمر مدیریت شهری پس از انقلاب بی‌سابقه است.

مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت شورا، نیز در همین جلسه بر لزوم حضور شهردار در صحن و عذرخواهی رسمی تأکید کرد و هشدار داد که اگر زاکانی به رفتار خود ادامه دهد، واکنش جمعی اعضای شورا اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. او پیش تر هم گفته بود که شهرداری تهران به جای پاسخگویی به نیازهای شهر، به تسویه‌حساب با منتقدان مشغول است.

مهدی چمران، رئیس شورا که همواره از مدافعان عملکرد زاکانی بودو سرانجام در جلسه پرتنش دیروز لب به اعتراض گشود. او در پاسخ به شهردار که شورا را متهم به خیانت در امانت کرده بود، گفت که شورا نهاد بالاسری شهرداری است اما ملاک عمل قانون خواهد بود و شهردار حق ندارد برای شورا آیین‌نامه تدوین کند. چمران به کنایه افزود که همیشه از کارهای شهردار دفاع کرده و اکنون بابت حمایت‌هایش «مزد خوبی» گرفته است. البته زاکانی هیچ‌وقت کاندیدای مورد نظر چمران نبود و بعداز از پیروزی او با اختلاف 3رای برای انسجام اصولگرایان از زاکانی حمایت کرد!

جدال بر سر سازمان پایش: قانونی یا غیرقانونی؟

نقطه اصلی درگیری شهردار با شورا به اساسنامه‌ی «سازمان راهبری و پایش طرح‌های توسعه شهری» بازمی‌گردد. این نهاد قرار بود هم‌زمان با اجرای طرح‌های عمرانی، شاخص‌های پیشرفت و انطباق آن‌ها با قوانین را پایش کند. زاکانی با استناد به قوانین مصوب سال‌های 1351 و 1389 مدعی شد که تشکیل این سازمان فراتر از اختیارات شورا است و آیین‌نامه مصوب دولت و شورای عالی شهرسازی، تهران را استثنا می‌داند. او حتی گزارش ارائه‌شده توسط این نهاد را ناقص و معیوب خواند و تأکید کرد که اجازه صحبت در جلسه نیافته است.

اما مخالفان او می‌گویند که گزارش سازمان پایش تنها شفاف‌کننده وضعیت مدیریت شهری بوده و زاکانی برای پنهان کردن تخلفات، این نهاد را غیرقانونی اعلام کرده است. اقراریان گفت که شهردار نمی‌تواند قانون را به میل خود تفسیر کند و اتهام‌زنی به شورا، راه فرار از پاسخگویی نیست.

وضعیت اسفناک نظافت و پسماند

اما اختلاف با زاکانی به ماجرای تشکیل سازمان پایش محدود نمی‌شود. یکی از آشکارترین پیامدهای ضعف مدیریتی در دوره زاکانی، نابسامانی شدید در خدمات شهری است. ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، می‌گوید: «از سال اول این دوره مدیریت شهری، برنامه‌های مربوط به نظافت دستخوش تغییر شد و قرار بود اصلاح شود، اما مشاهدات میدانی نشان می‌دهد اصلاحی صورت نگرفته است؛ در حالی که شورای شهر بودجه قابل‌توجهی برای این حوزه اختصاص داده است.» امانی اردیبهشت‌ماه امسال با انتشار تصاویر و فیلم‌هایی از وضعیت نظافت شهر تأکید کرد: «مردم با دیدن این تصاویر ما را قضاوت می‌کنند. آیا این چهره‌ی شهر تهران، دوست‌داشتنی است؟ چرا در دیگر شهرها معابر تمیز است، اما در تهران، وسط روز سطل‌های زباله پر و سرریز شده‌اند؟»

امانی در گفت‌وگوهای دیگر خود نیز هشدار داده بود که کمبود نیروی انسانی در بخش پاکبانی، این وضعیت را وخیم‌تر کرده است. به گفته‌ی او، در ماه‌های اخیر با بازگشت اتباع خارجی به کشورشان، نیروی انسانی پیمانکاران در برخی مناطق تا 80 درصد کاهش یافته است؛ به‌گونه‌ای که برخی پیمانکاران تنها با چند نفر نیرو کار می‌کنند. او تأکید کرد: «اگر قرار است نیروی ایرانی جایگزین شود، باید حقوق واقعی پرداخت شود. با پیشنهاد 18 تا 20 میلیون تومان هم داوطلب کافی وجود ندارد.»

تعداد زباله‌گردها، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، در سطح شهر به شدت افزایش یافته و این افراد پس از جستجو در مخازن، سطل‌ها را واژگون کرده و زباله‌ها را روی زمین رها می‌کنند. نتیجه، بوی تعفن و افزایش موش‌ها و حیوانات موذی در معابر است؛ مشکلی که نه‌تنها وجهه پایتخت را خدشه‌دار کرده بلکه سلامت عمومی را تهدید می‌کند. جالب آن‌که معاون خدمات شهری شهرداری وعده داده بود با تجمیع قراردادها و اصلاح روش‌ها، کیفیت نظافت ارتقا یابد، اما گزارش‌های میدانی و اعتراضات شهروندان عکس این موضوع را نشان می‌دهد.

ضعف مدیریت در حوزه پسماند و رفت و روب حتی باعث مرگ چهار پاکبان به دلیل عدم رعایت ایمنی شد. ناصر امانی اعلام کرد که پاکبانان بدون لباس ایمنی و به‌صورت فشرده در یک وانت بار در کنار بزرگراه پرسرعت سوار شده بودند و برخورد یک خودرو باعث مرگ آنان شد. او گفت علی‌رغم تذکرهای مکرر به شهرداری، این بی‌مبالاتی‌ها ادامه دارد و حتی تلاش می‌شود خبر چنین حوادثی پنهان بماند.

ناکارآمدی در حمل‌ونقل و ترافیک: سه ساعت تلف‌شدن وقت تهرانی‌ها

حمل‌ونقل عمومی یکی دیگر از حوزه‌هایی است که در دوره زاکانی با رکود مواجه شده است. سید جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، در صحن شورا و در گفت‌وگو با رسانه‌ها بارها هشدار داده است که سیاست‌های نادرست و نگاه کوتاه‌مدت مدیران شهری، منابع محدود شهر را صرف پروژه‌های غیر‌اولویت‌دار کرده و مشکلات اصلی پایتخت در ترافیک و حمل‌ونقل پابرجا مانده است.

او گفت که: «6 هزار و 200 میلیارد تومان برای توسعه و بهره‌برداری مترو در بودجه پیش‌بینی شده، اما فقط 11‌درصد آن تحقق یافته است. در مقابل، شهرداری با افتخار از اجرای پروژه‌های کم‌اهمیت خبر می‌دهد. همان‌طور که عقب‌ماندگی در پروژه‌ها بد است، جلو افتادن بدون اولویت‌سنجی هم به همان اندازه خطرناک است. مدیریت شهری باید تعادل و برنامه‌محوری داشته باشد.»

او یادآور شد: «در گذشته تهران بیش از 6 هزار اتوبوس فعال داشت، خطوط تندرو جدا از سایر مسیرها بودند و شهروندان از ایمنی و آسایش ناوگان رضایت داشتند. حمل‌ونقل عمومی باید سریع، راحت و ایمن باشد؛ با دسترسی آسان و فاصله‌ی کوتاه تا ایستگاه‌ها. تغییر رفتار شهروندان با وعده و سخنرانی حاصل نمی‌شود، بلکه نیازمند عملکرد درست مدیران است.»

به اعتقاد او؛ «روزانه چندین ساعت از عمر هر شهروند در ترافیک هدر می‌رود. شهرداری قراردادهای متعددی برای خرید تاکسی و خودروهای برقی بسته، اما بدون تأمین منابع مالی، این طرح‌ها روی کاغذ می‌مانند. مدیران بی‌تجربه و کم‌بازده آسیب جدی به شهر می‌زنند.»

تناقض در سیاست‌های فرهنگی: ممنوعیت شجریان، مجوز برای کنسرت انقلاب

علیرضا زاکانی در حوزه فرهنگ نیز گرفتار تصمیمات تناقض‌آمیز شده است. تابستان گذشته قرار بود همایون شجریان و گروهش کنسرتی خیابانی در میدان آزادی برگزار کنند؛ رویدادی که می‌توانست فضای شاد و امیدوارانه‌ای در شهر ایجاد کند. اما شهرداری تهران با بهانه‌هایی چون عدم نصب لوگوی شهرداری یا نگرانی درباره مدیریت جمعیت، مانع اجرای این کنسرت شد و حتی اجازه نداد تجهیزات وارد محل شوند. در نهایت شجریان اعلام کرد که به برخی کارشکنی‌ها امکان اجرای کنسرت وجود ندارد.

در مقابل، تنها چند ماه بعد شهرداری با بوق و کرنا اعلام کرد که ارکستر سمفونیک تهران و پنج خواننده پاپ در میدان انقلاب کنسرت خیابانی رایگان برگزار خواهند کرد. کل میدان انقلاب به صحنه‌ای بزرگ تبدیل شد و پس از اجرای ارکستر، هر خواننده به نوبت قطعات شاد خود را اجرا کرد. این رویداد همراه با رونمایی از مجسمه شاپور دوم ساسانی برگزار شد و از حمایت کامل شهرداری بهره برد. تناقض میان لغو کنسرت شجریان و اجرای کنسرت میدان انقلاب نشان می‌دهد که اولویت‌های فرهنگی شهرداری نه بر اساس نیازهای شهروندان بلکه طبق معیارهای سیاسی و سلیقه‌ای تعیین می‌شود.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.