متهم بحران بی آبی کشور

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ ایران در منطقه ای خشک قرار دارد و همواره با بحران های آبی مواجه بوده، هر ساله نیز بر شدت این بحران ها افزوده می‌شود. مساله کمبود بارندگی طی امسال شدت گرفته است. با شدت گرفتن بحران بی آبی در کشور، مساله کشاورزی و تامین امنیت غذایی نیز با چالش مواجه خواهد شد.

سیروس جعفری عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره شدت گرفتن خشکسالی و بحران بی آبی در کشور و اثرات آن بر کشاورزی و تامین امنیت غذایی گفت: خشکسالی از چند منظر بر تولید محصولات زراعی اهمیت دارد. این تاثیر منفی به خصوص بر تولید محصولات کشاورزی دیم اثرگذار است. البته حتی در دوره های ترسالی در شرایطی که بارش به صورت نامنظم است نیز، به تولید دیم صدمه وارد می‌شود.

او افزود: بخش بزرگی از کشاورزی ایران در زمین های دیم انجام می‌شود؛ این سهم حدود 60 درصد زمین های کشاورزی برآورد شده است. البته کشاورزی دیم سهم به مراتب محدودتری از تولید محصولات کشاورزی آبی را در اختیار دارد. این سهم برای بقولات یعنی عدس، نخود و... به حدود 30درصد می رسد.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: با توجه به سهم قابل توجه کشاورزی دیم کاری در کشور، به دنبال بروز خشکسالی، شاهد اثرگذاری منفی آن بر عملکرد این بخش مهم خواهیم بود. وی افزود: کم بارشی برای کشت گروه هایی که از مخازن ذخیره آب، استفاده می کنند نیز چالش برانگیز است. برخی کشت وکارها در پایاب سدها جریان دارد. کشت نیشکر، برنج، ذرت، ماش، چغندر و.... در استان‌های مختلف از آب سدها تامین می‌شود. در شرایط خشکسالی کشت این محصولات نیز طبعا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

جعفری با اشاره به وقوع سیلاب در سال 1397 گفت: در آن دوره مخازن سدهای کشور پر آب شد و میزان تولید سالانه برنج کشور به 3 میلیون تن افزایش یافت. درحالی که در سال های قبل و پس از آن، میزان تولید برنج به مراتب محدودتر بود و هست. وی افزود: خشکسالی بر شوری خاک نیز تاثیر می گذارد. در بسیاری از دشت ها، تحت تاثیر بارندگی شاهد آب شویی طبیعی هستیم. به این معنی که سطح آب زیرزمینی بالا می آید. گیاهان خودرو رشد می کنند، درنتیجه شوری به سطح زمین بازنمی گردد. حال در شرایط خشکسالی شاهد شوری زمین و شدت گرفتن هرچه بیشتر آن خواهیم بود. در چنین فضایی هیچ گیاهی در دشت های شور، رشد نمی کند. این موضوع برای بسیاری از دشت های ما در سال های اخیر ایجاد شده است.

این کارشناس حوزه کشاورزی گفت: خشکسالی به بروز گردوغبار در استان‌های مختلف منجر می‌شود. این گردوغبار روی محصولات زراعی می نشیند و میزان تولید آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال گردوغبار حاصل از خشکسالی در کشورهای عراق، سوریه و ایران، می‌تواند بر کشاورزی استان کردستان تاثیر منفی بگذارد.//

جعفری در پاسخ به سوالی مبنی بر امکان اصلاح الگوی دیم در کشور برای رهایی از مشکلات حاصل از خشکسالی و ارتقا تولید در این بخش گفت: تغییر الگوی کشت در بخش بزرگی از زمین های کشاورزی به واسطه ساختار خاص اراضی امکان پذیر نیست. توان اعمال تغییر در این مناطق محدود است. به عنوان مثال می‌توان به اراضی کوهپایه در زاگرس اشاره کرد. این اراضی کشاورزی از تغییر کاربری اراضی جنگلی یا جنگل تراشی و... ایجاد شده اند. در این مناطق عملا امکان اصلاح یا بهبود فرآیند آبیاری وجود ندارد. تنها در این مناطق می‌توان به مدیریت، مدیریت ذخیره رطوبتی و اصلاح گونه هایی اشاره کرد که توان رشد در شرایط خشکسالی را دارند. در بعضی مناطق باید کشت و کشاورزی محدود شود. اصلاح گونه های گیاهی که با شرایط دیم کاری تطابق بیشتری دارند نیز باید در اولویت قرار گیرد. به عنوان نمونه کاشت جو را می‌توان با گیاه تریتیکاله، جایگزین کرد. تریتیکاله شرایط ناپایدارتر و کم آبی و بارندگی نامنظم را می‌تواند تحمل کند. درحالی که هر دو گیاه از منظر ارزش علوفه، شرایط یکسانی دارند. بااین وجود باید تاکید کرد که متاسفانه در 3 یا 4 دهه اخیر هیچ تغییری در شرایط تولید حاصل نشده است. مردم از همان روش‌های سنتی کشت وکار استفاده می کنند و همین موضوع از بهره وری فعالیت در این بخش می کاهد.

مشروح گزارش را اینجا بخوانید.