مدح امام علی (ع) ورد زبان هندو مسلکان شبه‌قاره است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست ادبی و شب شعر «مولود کعبه» شامگاه یکشنبه، 23 دی‌ماه، در آستانه میلاد با سعادت حضرت مولی الموحدین امام علی (ع)، با حضور جمعی از اهالی اندیشه و فرهنگ کشورهای ایران، هند، پاکستان، افغانستان و نیجریه با اجرای سید مسعود علوی تبار و با میزبانی گروه بین‌المللی هندیران برگزار شد.

معصومه محیا محمود، استاد دانشگاه و پژوهشگر ادبیات تطبیقی فارسی و اردو از لاهور پاکستان، در بخشی از سخنان خود با عنوان «عشق حیدر در هندوستان» گفت: شاعرشهیری چون امیرخسرو دهلوی منقبتی مفصل در وصف امام علی (ع) سروده است و در آن ویژگی‌های امام علی (ع) را یک به یک برمی‌شمرده است. همچنین از عرفی، بیدل و میرزا غالب گرفته تا شاعرانی که به زبان‌های اردو، پنجابی و... شعر سروده‌اند، همگی از صدق باطن زبان به مدح مولا علی (ع) گشوده‌اند.

به گفته او؛ اقبال لاهوری مفکر و شاعر شهیر معاصر، که در اشعارش خود را برهمن‌زاده می‌خواند هم به زبان فارسی و هم به زبان اردو در مدح امیرالمؤمنین (ع) اشعار نغزی سروده است. شاعران امروز شبه قاره نیز همین سنت منقبت‌سرایی و مدیحه‌سرایی در شأن مولا علی (ع) را با افتخار ادامه داده‌اند.

معصومه محیا محمود در ادامه به مدح مولا در قوالی شبه‌قاره پرداخت و گفت: ابراز ارادت به خاندان عصمت و طهارت به ویژه به مولا علی (ع) در آثار هنرمندان و شاعران هندوستان، مورد توجه خاص قوالان مشهوری چون نصرت فتحعلی خان، عابده پروین و... قرار گرفته است که در مجالس قوال و سماع اشعاری والهانه تقدیم به ساحت امیرمومنان (ع) کرده‌اند و به‌واسطه ابیات مشهوری از آن اشعار ماندگار و موسیقی سرمست و قلندرانه قوالی‌خوانی امروزه اشعار مدح علی (ع) ورد زبان هر مسلمان و حتی هندو مسلکان شبه قاره است. کوچک و بزرگ در پاکستان و هندوستان این ابیات فارسی را با لهجه شبه‌قاره‌ای ازبر می خوانند:

سر گروه تمام رندانم رهبر عاشقان مستانم

حیدری‌ام، قلندر و مستم بنده مرتضی علی هستم

این پژوهشگر ادبیات، غزلی از اخلاق آهن استاد زبان فارسی دانشگاه دهلی نو با مطلع «به عرش گوش نهادم، شبی بحمدالله / ز قدسیان بشنیدم علی ولی الله» را قرائت کرد و در ادامه افزود: در کتاب «برج شرف» که به کوشش تقی عابدی تدوین شده و شامل مجموعه‌ای از سروده‌های شاعران شبه‌قاره در مدح امیر مؤمنان و امام حسین (علیه السلام) است، گوشه‌ای از ژرفای ارادت و اعتقاد مردمان آن دیار را می‌توان عمیقاً حس کرد.

وی در پایان تصریح کرد: همانگونه که ثناگویان و سرسپاران مولای متقیان در سراسر دنیا از هر کیش و مسلکی برای بیان ارادت به ساحت اقدسش از عمق جان گلواژه‌های شعر سروده‌اند، شاعران هندو مذهب نیز امیر مومنان (علیه السلام) را امیر خرابات عشق و توحید می‌خوانند و زندگی برهمنان را سرشار از عطر کلام حضرتش می‌دانند. به عنوان نمونه، بلرام شکلا، شاعری فارسی‌سرا و هندو مذهب در مدح مولا می‌سراید:

به من رساند نسیم سحر سلام علی برهمنم که شدم چون عجم غلام علی...

صادق علی موسی، شاعر و پژوهشگر فلسفه از کشور نیجریه دیگر سخنران این نشست بود که در بخشی از سخنان خود گفت: حضرت علی (ع) در نزد مسلمانان آفریقا همانند سرچشمه آبی زلال و زاینده است که جویبارهای شجاعت، علم و دانش، سخنوری، حکمت، دین و ایمان، صلابت و جوانمردی از آن سرچشمه می‌گیرند. ایشان در ابعاد مختلف شخصیتی و وجودی نزد مسلمانان آفریقا، به عنوان بهترین الگو شناخته می‌شود و از ایشان بیشتر با عناوین القابی مثل قهرمان، فاتح خیبر و غیره یاد می‌کنند. آنان معتقدند شجاعت و دلاوری تنها با نام مبارک علی علیه السلام معنا و مفهوم حقیقی خود را پیدا کرده است.

صادق علی موسی ادامه داد: نام شریف امام علی (ع) در نزد مسلمانان آفریقا به صورت‌ها و الفاظ گوناگونی تلفظ می‌شود، همچون علی، علیو، عالی، علیم و... که علت این تلفظ‌های متفاوت بستگی به قبیله و لهجه‌های رایج در بین این قبایل دارد. ولی همه این تلفظ‌ها و اسامی تنها به یک معنی و مقصد اشارت دارند و آن تنها نام شریف حضرت علی (ع) است

در این برنامه که با بداهه نویسی خوشنویسانی چون محسن شعبانی و مسعود ربانی همراه بود شاعرانی چون علیرضا قزوه، ایرج قنبری، امیر عاملی، سید مسعود علوی تبار، رسول شریفی، سید محمد رضا سلسکوت، سید تصور مهدی، محمد علی یوسفی، سید مهدی بنی هاشمی، سید حکیم بینش، نغمه مستشار نظامی، معصومه محیا محمود، میترا ملک محمدی، نگین نقیبی، سارا عبداللهی فر، آسیه مراد پور، زینب رحمانی، و فاطمه ناظری حضور داشتند. جمعی از شاعران در این مراسم تازه‌سروده‌های خود را به ساحت امام علی (ع) تقدیم کردند که به این شرح است:

او جلوه تابناک رب ازلی است

آیینه ذات هستی لم یزلی است

از نور ولای ولی الله دانم

دل محو ولایت خداوند علی است

سید مسعود علوی تبار

...

علی مولا علی مولا علی مولا علی مولا

چه حسن مطلعی این شعردارد باعلی مولا

امیرالمومنین حیدر، امام المتقین حیدر

به اشک شوق گویدحضرتِ طاها علی مولا

عزیز مهربان حیدر، فقط آرام جان حیدر

به هر تسبیح گوید حضرت زهرا علی مولا

سری مستِ علی دارم دلی دست علی دارم

زنم فریاد هر دم ذکر یا هو را علی مولا

چه شوری بهتر از یادش، که عالم هست آبادش

چه ذکری هست در دنیا چنین زیبا علی مولا

چه می‌بندی لب از ذکر علی، وقتی که بینی

زمین وآسمان را در ترنم با علی مولا

تمام ذره‌های خاک می گویند؛ یا حیدر

به لب گوید چنین، هرقطره دریا علی مولا

نگوید از چه جُرداق مسیحی از علی وقتی

که می بیند جهان را می‌کند احیا علی مولا

علی حبه جُنه، قسیم النار و الجَنه

پناه ماست در دنیا و در عقبا علی مولا

ابد حیدر، ازل حیدر، فقط حی العلل حیدر

نجات ماست تنها ذکر نامش، یا علی مولا

علی قرآن، علی میزان، علی ایمان، علی احسان

عدالت، بندگی، آزادگی، تقوا، علی مولا

نه آنی ماند و نه اینی، نه هر نام دروغینی

نجو آداب و آیینی بگو تنها علی مولا

اَبانا، عشقنا، محبوبنا، معشوقنا حیدر

برات ما، حیات ما، نجات ما علی مولا

پدر دارد هوای تک تک فرزندهایش را

و می گوییم زیر پرچمِ بابا؛ علی مولا

غزل حسن ختامی مثل حسن مطلعش دارد

علی مولا علی مولا علی مولا علی مولا

احمد رفیعی وردنجانی

...

بدون حب حیدر دین خراب است

همه آیات قرآن چون سراب است

اگر عطر علی در دین نباشد

همه ایمان ما نقش برآب است

سید محمد رضا سلسکوت (لداخ، هندوستان)

...

قطره هستم من و دریا پدرم

من گلم، بستر صحرا پدرم

باد و باران به سرش حمله برند

قله محکم بابا پدرم

کمرش خم شده از بار گران

مثل کوهی که شده تا پدرم

باکی از یورش غمهایش نیست

یک جهان آدم و تنها پدرم

به زمین می‌خورم و دلچسب است

که بلندم کند از جا پدرم

گفت مادر که نبودی تو و حیف

بوده رعنا قد و برنا پدرم

سرزده کاش بیاید یکبار

به شب خسته رویا پدرم

کاش می‌شد ببرم سمت حرم

مادرم را دل خوش، با پدرم

یاد دارم که دلش عاشق بود

عاشق حضرت مولا، پدرم

بر همه خلق مبارک بادا

روز میلاد علی، با پدرم

سیده کبری حسینی بلخی

....

بی نوایم، نِگَهَم خیره به دستان علی است

بی پناهم، سرِمن بی سر و سامان علی است

شده بیمار دلم از غمِ دوریِ نجف

دل من منتظر نسخه ی درمان علی است

شب قدر است ملائک همه تسبیح کنان

شکرگویم که لبم مست و غزل‌خوانِ علی است

بی گمان لطف خدا بوده که شاعر شده‌ام

طبعِ شعرم ز ازل ریزه خور خوان علی است

روز محشر که خلایق همه گریان هستند

چشم من منتظر پرتو احسان علی است

نگین نقیبی

...

مثل مفاتیح الجنان سرشار آه است

حال دلی که با کمیلش رو به راه است

شهر یتیم کوفه دیده، نیمه شب‌ها

رد قدم های علی لبریز ماه است

مردی که آغوش عبای وصله دارش

سقفی برای کودکان بی پناه است

هم بازی طفلان شده آن کس که خیبر

بر روی کوه شانه‌اش مانند کاه است

هر جا علی سجاده‌اش را پهن کرده

آنجا برای سائل او قبله‌گاه است

از چشم‌های دردمند او چکیده

دریای طوفانی که در اعماق چاه است

فرزانه قربانی