مدل «نوریگا» برای «مادورو»

یک مرد قدرتمند آمریکای لاتین که به قاچاق مواد مخدر و تقلب در انتخابات متهم شده است، به‌رغم تهدیدهای اقدام نظامی، آشکارا از کاخ سفید سرپیچی می‌کند. سال1989 بود و «مانوئل نوریگا»، دیکتاتور نظامی وقت پاناما - بسیار شبیه نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلای امروز - به دشمن شماره یک واشنگتن تبدیل شده بود؛ درحالی‌که ادعاهایی مبنی بر دریافت‌میلیون‌ها دلار برای مجاز ساختن فعالیت کارتل‌های مواد مخدر برای فعالیت در کشورش وجود داشت.

«پاتریک اوپمن» در گزارش دیروز شنبه برای سی‌ان‌ان نوشت، حمله آمریکا به پاناما به دستگیری نوریگا و بازگرداندن دموکراسی به این کشور آمریکای مرکزی منجر شد. نزد برخی که برای اقدام نظامی علیه مادورو تلاش می‌کنند، حمله به پاناما به نظر می‌رسد یک مدل - هرچند ناقص - برای آن چیزی باشد که ایالات متحده در ونزوئلا سعی در انجام آن دارد. سناتور لیندسی گراهام (جمهوری‌خواه - کارولینای جنوبی)، متحد ترامپ، روز پنج‌شنبه در ایکس نوشت: «بوش، نوریگا، رهبر پاناما را در شرایط مشابهی سرنگون کرد.» وی افزود: «در حیاط خلوت ما یک خلافت مواد مخدر وجود دارد که شامل ونزوئلا، کلمبیا و کوبا می‌شود. من بسیار خوشحالم که رئیس‌جمهور ترامپ به پایان دادن به این وضعیت متعهد است.»

برخلاف مادورو (یک سوسیالیست متعهد و خاری در چشم ایالات متحده در منطقه)، نوریگا، حداقل در ابتدا، خود را به‌عنوان یک متحد ایالات متحده معرفی کرد. نوریگا در طول بخش عمده‌ای از دوران خونین خود در قدرت در پاناما، یک دارایی سیا بود و به سرکوب گسترش دولت‌های چپ‌گرا در آمریکای لاتین کمک می‌کرد. اما همزمان با سرازیر شدن سلاح‌های سیا از طریق پاناما برای حمایت از شورشیان ضد کمونیست در آمریکای مرکزی، نوریگا یک راز داشت: او اجازه می‌داد چندین تن کوکائین به شمال و به ایالات متحده منتقل شود. تا سال1989، رفتار دوگانه نوریگا و سرکوب جامعه مدنی منجر به صدور اولتیماتوم از سوی واشنگتن شد: یا تبعید یا راه دیگری در پیش گیر. مانند مادوروی امروزی - که ادعاهای ایالات متحده در مورد قاچاق مواد مخدر را به شدت رد می‌کند - نوریگا باید انتخاب می‌کرد که آیا فرار کند یا با ارتشی بسیار برتر از ارتش خود روبه‌رو شود. «روبن داریو پاردس»، ژنرال بازنشسته پانامایی، به سی‌ان‌ان گفت که نوریگا تبعید را انتخاب کرد.

پاردس گفت: «او شروع به ترتیب دادن جانشینی فرماندهی طبق سلسله مراتب کرد؛ اما لحظه ضعف پدید آمد. بسیاری از آن گروه که هویتشان فاش شده بود، به فکر سرنوشت خود بودند... آنها نوریگا را متقاعد کردند که... راه برگشتی وجود ندارد. سپس نوریگا عقب‌نشینی کرد و آن زمان بود که حمله اتفاق افتاد.» جورج اچ. دبلیو. بوش، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در مواجهه با سرپیچی نوریگا و سرکوب فزاینده، دستور حمله به پاناما - با نام رمز «عملیات آرمان عادلانه» - را در دسامبر 1989 صادر و استدلال کرد که حکومت نوریگا تهدیدی برای جان و امنیت ایالات متحده است.

با بیش از 20هزار سرباز آمریکایی در خاک پاناما، نوریگا به مدت 10روز در سفارت واتیکان در شهر پاناما پناه گرفت. سربازان آمریکایی محوطه سفارت را محاصره کردند و با بلندگوهایی در طول شب که موسیقی گوش‌خراش هِوی مِتال، پخش می‌کرد و برای پرت کردن حواس او به کار گرفته می‌شد، مخفیگاه او را منفجر کردند. نوریگا سرانجام در 3ژانویه1990 خود را به مقامات اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده تسلیم کرد. محاکمه او در سال 1991 «محاکمه قرن» نامیده شد. درحالی‌که سرنگونی یک رهبر سرکوبگر مرتبط با کارتل‌های مواد مخدر (مادورو نیز با کیفرخواست ایالات متحده به جرم قاچاق روبه‌رو است) با اهداف ایالات متحده در ونزوئلا یکسان به نظر می‌رسد، با این حال، تفاوت‌هایی بین مادورو و نوریگا وجود دارد.

پاناما در سال1989، زمانی که حمله ایالات متحده صورت گرفت، تنها 2.5میلیون نفر جمعیت داشت، جمعیت ونزوئلا امروز بیش از 28‌میلیون نفر است. مساحت ونزوئلا بیش از 10برابر پاناما است که در زمان حمله، میزبان پایگاه‌های نظامی ایالات متحده بود. علاوه بر این، همان‌طور که نوریگا زمانی که به تبعید فکر می‌کرد، بسیاری از افراد حلقه داخلی مادورو با اتهامات قاچاق انسان یا جایزه‌های‌میلیون دلاری ایالات متحده برای دستگیری خود روبه‌رو هستند، بعید است که شاهد ترک قدرت توسط او بدون مبارزه باشند. در نهایت، هرگونه اقدام نظامی ایالات متحده در ونزوئلا احتمالا باید با جنگل‌های نفوذناپذیر و محله‌های فقیرنشین متراکم این کشور مقابله کند؛ جایی که اعضای باندهای تبهکار آنقدر مسلح هستند که حتی ارتش ونزوئلا به ندرت وارد آن می‌شود.

«فرانک مورا»، سفیر سابق ایالات متحده در سازمان کشورهای آمریکایی OAS که چگونگی وقوع حمله احتمالی ایالات متحده و موانع پیش روی ارتش ایالات متحده در برکناری مادورو را بررسی کرده است، گفت که ایالات متحده می‌تواند به راحتی رهبر ونزوئلا را سرنگون کند؛ اما حفظ صلح موضوع دیگری است. مورا گفت: «توانایی نظامی ونزوئلا مساله جدی نیست. او نمی‌تواند تهاجم ایالات متحده را تحمل کند؛ اما نگرانی من همیشه این بوده که مساله فقط زمان لازم برای سرنگونی رژیم نیست، بلکه روز بعد از آن است؛ اینکه چگونه می‌توان نظم را در کشوری که اساسا فروپاشیده است، حفظ کرد؟»