مدیریت بازار خودرودر هاله‌ای از ابهام
محمدحسین پروانه - کارشناس صنعت خودرو
در حال حاضر در بازار خودرو، دیدگاه حاکم، نه اجازه می‌دهد بازار براساس عرضه و تقاضا قیمت را تعیین کند و نه قابلیت این را دارد که خودش تعیین‌کننده قیمت کالا باشد و اینکه عده‌ای عرضه خودرو در بورس را مفید و عده‌ای دیگر مخرب می‌دانند، به همین موضوع برمی‌گردد. برای عده‌ای، محور این است که بازار تعیین‌کننده قیمت است و شورای رقابت هم معتقد است قیمت‌گذاری خودرو باید توسط این شورا انجام شود. این تقابل در بازار خودرو در نهایت منجر به تصمیم‌گیری‌های متفاوت و تفاوت دیدگاه شده و بازار از این تصمیم‌های ناگهانی و گاه متناقض آسیب خواهد دید؛ پس باید ریشه‌ای به موضوع نگاه کنیم و در راستای رفع سریع مشکلات گام برداریم. اگر بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که قطعا نابسامانی که در بازار خودرو شاهد آن هستیم به مدیریت آن برمی‌گردد. اینکه روند قیمت‌گذاری خودرو تعیین‌تکلیف نشده و مشخص نیست باید آن را به بازار آزاد بسپاریم یا با عرضه در بورس محقق کنیم، نشان‌دهنده این است که این موضوع به لحاظ مدیریتی و در سطح کلان حل نشده است.
صنعت خودرو یک صنعت انحصاری به‌شمار می‌رود و طبق قانون باید شورای رقابت، قیمت‌گذاری خودرو را انجام دهد، اما وزارت صنعت، معدن و تجارت طبق مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی، قیمت‌گذاری خودرو را به دست گرفت و چون قیمت‌گذاری پیامدهای سیاسی و اجتماعی دارد، وزارتخانه هر بار تصمیم به افزایش قیمت گرفته با مسائلی مواجه و گاه مجبور به عقب‌نشینی شده است.
به‌نظر من عرضه خودرو در بورس کالا، درست است و این رویه باید در کشور دنبال شود. وقتی قیمت به‌صورت دستوری تعیین می‌شود، اختلاف قیمتی بین کارخانه و بازار ایجاد می‌شود و چون قیمت کارخانه متناسب با تورم رشد ندارد، خروجی این سیاست، زیان خودروساز خواهد بود. علاوه بر این با این اختلاف قیمتی ناخواسته عده‌ای برای حفظ ارزش سرمایه‌ای که دارند به ثبت‌نام برای خرید خودرو هجوم می‌آورند و این گونه است که شاهد ثبت‌نام بیش از 8 میلیون متقاضی خرید خودرو هستیم؛ در حالی که این تقاضا، واقعی نیست.
در این بخش، موضوع دیگر این است که قدرت خرید ما نسبت به زمانی که یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو در کشور تولید می‌شد، افت کرده، اما تقاضا متناسب با آن کاهشی نبوده است. اگر در حال حاضر، 2 میلیون خودرو تولید و در بازار عرضه کنیم هم نمی‌توانیم مطمئن باشیم با این روند عرضه و تقاضا، بازار کنترل خواهد شد، چون در بازار خودرو تقاضای سرمایه‌ای ایجاد شده است.
عرضه خودرو در بورس هم می‌تواند راهکار میان‌مدت باشد و نمی‌توان آن را به‌عنوان راهکاری بلندمدت در نظر گرفت. باید اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه و تقاضای سرمایه‌ای از بین برود تا به تقاضای واقعی برسیم. برآورد کارشناسی این است که با نزدیک شدن قیمت کارخانه و بازار بورس کالا، حجم تقاضا افت می‌کند. واقعیت این است که موضوع قیمت‌گذاری خودرو تبدیل به یک چالش بزرگ شده و هنوز در هاله‌ای از ابهام است. شورای رقابت اصرار بر قیمت‌گذاری دارد، وزارت اقتصاد تاکید دارد خودرو در بورس کالا عرضه شود و ما هم به‌عنوان کارشناس، حرف وزیر اقتصاد را درست می‌دانیم و با عرضه خودرو در بورس موافق هستیم.
قیمت‌گذاری خودرو، مسئله مهم و پیچیده‌ای است، اما در کنار آن موضوعات دیگری هم مطرح است؛ اینکه سیاست‌گذاری مناسبی برای توسعه صنعت خودرو و عرضه خودرو باکیفیت وجود ندارد. ضمن اینکه انگیزه توسعه در صنعت خودرو به‌علت زیانده شدن تولید از بین رفته و تجهیزات این صنعت در حال مستهلک شدن است. باید این موارد را بررسی و مشکلات را حل کنیم تا کم‌کم وضعیت صنعت و بازار خودرو بسامان شود.