مدیر "خانه فیلمنامه" بنیاد فارابی: طرح‌های متقاضی حمایت بر اساس اولویت‌های محتوایی انتخاب می‌شوند
زهرا مصطفوی مدیرامور محتوایی و فیلمنامه بنیاد سینمایی فارابی در خصوص رونمایی از سامانه «خانه فیلمنامه» این بنیاد و آغاز به کار آن از ابتدای اردیبهشت ماه توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بنیاد سینمایی فارابی به تازگی از طرحی به نام خانه فیلمنامه رونمایی کرده که بر اساس این طرح متقاضیان حمایت از بنیاد سینمایی فارابی، باید طرح و ایده خود را در این سایت بارگذاری کنند. اما این سامانه با توجه به روال معمولی که بنیاد سینمایی فارابی برای جذب حمایت داشته است، چه برنامه تازه‌ای دارد و چه راهکارهایی برای بهبود جذب حمایت می‌تواند داشته باشد؟
خانم زهرا مصطفوی مدیرامور محتوایی و فیلمنامه بنیاد سینمایی فارابی در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی تسنیم در خصوص رونمایی از سامانه «خانه فیلمنامه» این بنیاد و آغاز به کار آن از ابتدای اردیبهشت ماه توضیحاتی را ارائه داد.
آغاز به کار «خانه فیلمنامه» بنیاد سینمایی فارابی از ابتدای اردیبهشت ماهشیوهای مدرن برای انتخاب و تصویب فیلمنامه‌ها
* به طور کلی ضرورت این طرح چیست و چه تفاوتی در روند جذب حمایت در بنیاد سینمایی فارابی رخ خواهد داد؟
این طرح برای یکپارچه کردن نظام دریافت، ثبت، بررسی و آرشیو فیلمنامه است. طی سالیان متمادی و به شکل سنتی، فیلمنامه‌ها از کانال‌های مختلفی به دست ما می‌رسیدند؛ مراجعه مستقیم، یا طی نامه‌نگاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها و یا پست الکترونیک. تجربه نه چندان خاطره انگیز پاندمی کرونا مانند هر حوزه دیگری، ما را بر آن داشت تا این پروسه را بیشتر از پیش به سوی ارتباط از راه دور، مکانیزه و به شکل مدرن و امروزی آن پیش ببریم، لذا از این پس تنها از طریق همین سامانه فیلمنامه دریافت خواهیم کرد. این طرح، امکان ارائه فیلمنامه را یکسان می‌کند و در زمانبندی بررسی آن نیز موثر است.
* تا جایی که می‌دانیم قبل‌تر از این نیز سامانه‌ای برای این منظور تشکیل شده بود، آیا طرح های متقاضی حمایت از این سامانه استفاده نمی‌کردند؟
- از اواخر سال 1398 سامانه ثبت فیلمنامه در فارابی راه اندازی شد اما بسیاری از فیلمسازان همچنان ترجیح می‌دادند به شکل سنتی، فیلمنامه خود را ارائه دهند، ما هم به هر دو شکل، فیلمنامه را دریافت می‌کردیم اما سامانه قبلی برای آنهایی که خیلی اهل استفاده از اینترنت، تلفن همراه، پلتفرم و... نیستند کمی پیچیده و دشوار بود. سامانه‌ی جدید، فیلدهای زیادی ندارد و ثبت نام در آن ساده است بنابراین دیگر شکل سنتی دریافت فیلمنامه در این بنیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
فیلمنامه‌ها بر اساس اولویت‌های محتوایی انتخاب می‌شوند
* در این فرایند جدید، طرح‌هایی که مصوب می‌شوند بر چه اساسی انتخاب می‌شوند؟
- تصویب طرح یا فیلمنامه پروسه‌ی نسبتاً طولانی و حساسی دارد. یک کارشناسی اولیه به لحاظ فرم فیلمنامه و مضمون کلی آن صورت می‌گیرد و در صورت احراز امتیاز کافی به مرحله بررسی تخصصی از سوی کارشناسان فرستاده می‌شود، به هرحال بنیاد فارابی اولویت‌هایی دارد، فیلمنامه باید منطبق با آن اولویت‌ها باشد یا حداقل نقطه مقابل آنها نباشد. مثالی میزنم، بنیاد فارابی همواره سعی در به نمایش گذاشتن یک خانواده تراز ایرانی / اسلامی در آثارش دارد، فیلمنامه‌ای که تصویری مخدوش از یک خانواده ایرانی به نمایش می‌گذارد نمی‌تواند در اولویت حمایت باشد.
گذشته از این، بررسی فیلمنامه همواره با هدف تولید صورت می‌پذیرد، امکان یا عدم امکان تولید یک فیلمنامه هم می‌تواند در رأی کارشناسان موثر باشد.
فیلمنامه‌ها به تبع شرایط اجتماعی جهت‌گیری دارند
* کارشناسانی که طرح‌ها را تأیید می‌کنند از چه بخش‌ها و حوزه‌های فرهنگی هستند و بر چه اساس طرحی را تصویب می‌کنند؟ آیا معیارها و اهداف محتوایی خاصی را دنبال می‌کنند؟
- کارشناسان از میان اهالی هنر، کارشناسان فرهنگی و منتقدان سینمایی انتخاب می‌شوند و همانطور که در پاسخ سوال قبل گفتم، اولویت‌های موضوعی، روایت جذاب، ساختار استاندارد و در مرحله بعد گروه تولید موجه از نکاتی است که در حمایت از فیلمنامه موثر است.
به هرحال بنیاد فارابی اولویت‌هایی دارد، فیلمنامه باید منطبق با آن اولویت‌ها باشد یا حداقل نقطه مقابل آنها نباشد. مثالی میزنم، بنیاد فارابی همواره سعی در به نمایش گذاشتن یک خانواده تراز ایرانی / اسلامی در آثارش دارد، فیلمنامه‌ای که تصویری مخدوش از یک خانواده ایرانی به نمایش می‌گذارد نمی‌تواند در اولویت حمایت باشد.در مورد معیارها هم باید بگویم، هر ساله بنیاد به دنبال تنوع ژانر در سبد تولید است، آثار اجتماعی، کمدی، کودک و نوجوان، پلیسی، دفاع مقدس و انقلاب اسلامی و... البته به تبع شرایط اجتماعی جهت‌گیری‌هایی در تولیدات مشهود است. اما برخی اصول فارغ از ژانر، تغییر نمی‌کند، اولویت‌هایی همچون ارزش‌های اخلاقی و کرامت انسانی، افزایش امید، اعتماد و نشاط عمومی، سبک زندگی ایرانی / اسلامی، حفظ و تقویت نهاد خانواده، تقویت روحیه عدالت‌طلبی، بازنمایی عادلانه اقشار و قومیت‌ها، ترغیب به تولید و رفع موانع اشتغال و کارآفرینی مولد و...
"خانه فیلمنامه" در جلوگیری از رانت بی‌اثر نیست
* در تصویب طرح‌هایی که حمایت و در واقع از یک امتیار ویژه برخوردار می‌شوند، در همه جای دنیا پای روابط در میان است. آیا طرح "خانه فیلمنامه" می‌تواند مانعی برای تصویب فیلمنامه‌ها بر اساس روابط دوستانه میان افراد شود؟
- به عقیده من به طور کلی روابط دوستانه در تصویب فیلمنامه موثر نیست چراکه صحبت از سرمایه‌گذاری در پروژه های سینمایی که در حال حاضر جزو صنایع گران است، فراتر از روابط دوستانه است و حمایت کننده نمی‌تواند ریسک پذیرش فیلمنامه را به خاطر روابط بپذیرد. اما در کل این سامانه روند جذب و حمایت را مکانیزه و مدرن کرده و از فضای سنتی که در آن ارتباط نقش مهمی داشته دور می‌کند.
کلینیک فرصتی برای بهبود ایده‌های خوب
* در بندی از این طرح به بخشی به عنوان کلینیک اشاره شده که خیلی اجمالی است، لطفاً در این باره توضیح دهید؟
- حجم بسیار زیادی طرح و فیلمنامه هر روز و هر هفته در سامانه ثبت نام می‌کنند، خیلی از آنها در همان مراحل اولیه از دور خارج می‌شوند چرا که نه ایده جذابی برای ارائه دارند و نه ساختار و فرمتی که به عنوان یک متن سینمایی قابل بررسی باشند. اما بسیاری از آثار ایده یا فرمت قابل توجهی دارند که اگر کاستی‌ها و نقایص آن به نگارنده منتقل شود امکان ارتقا دارند، این متون در صورت درخواست نویسنده برای آنالیز و کمک به رفع کاستی‌ها به کلینیک فیلمنامه فرستاده می‌شوند، بدیهی است پس از بازنگری و بازنویسی امکان بارگذاری و بررسی مجدد بلامانع است هرچند برگشت از کلینیک و بررسی مجدد به معنای حمایت نهایی نخواهد بود و مستلزم کسب امتیاز لازم است. در واقع این فرصت برای فیلمنامه‌هایی است که ایده‌های خوبی دارند اما نواقصی هم دارند که اگر رفع شوند می‌توانند یک متن خوب و قوی برای ساخت فیلم باشند.
نویسندگان آثار فیلمنامه های خود را در خانه سینما ثبت کنند
* آیا این طرح در ثبت و عدم سرقت نتیجه ای دارد یا خیر؟
- به هرحال فیلمنامه در این سامانه ثبت و شماره ثبت دریافت خواهد کرد اما کارکرد ثبتی ندارد. هر نویسنده‌ای که قصد دارد تا اثرش ثبت رسمی شود باید فیلمنامه خود را در سامانه فیلمنامه خانه سینما ثبت کند.
همه سنین می‌توانند از این طرح استفاده کنند
* معیار سنی خاصی در مورد انتخاب فیلمنامه‌نویسان وجود دارد یا خیر؟
- برای فیلمنامه‌نویسی شرط سنی وجود ندارد اما چون در ثبت نام اولیه شرط مدرک تحصیلی دانشگاهی یا مدرک تحصیلی و فعالیت مرتبط وجود دارد، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که یک حداقل سن (مثلا بیست ساله) باید برای آن متصور بود. در حال حاضر نیز بیشتر فیلمنامه‌هایی که توسط فارابی در سال قبل پذیرش شده‌اند، توسط نویسندگان جوان بوده است.
هیأت امنا دخلی در تصویب طرح‌ها ندارند
* سوال آخر اینکه آیا اعضای هیأت امنای فارابی مانند دبیر منطقه آزاد، وزیر نفت و... در تصویب طرح‌ها مداخله‌ای دارند یا خیر؟
- اعضای هیأت امنا شأن سیاستگذاری، راهبردی و نظارتی دارند و مسلماً در حوزه‌های اجرایی مانند فرآیندهای تائید و بررسی فیلمنامه ورود ندارند.
/ مصاحبه از محمدباقر صنیعی منش /