مذاکرات واردات گاز / پرونده ترکمنستان بسته شد؟

صادرات و واردات گاز، یکی از مهم ترین اقداماتی است که کشورها در بازار انرژی انجام می دهند و اعتقاد دارند که چرخه اقتصادی کشور، بر روی صادرات و واردات استوار است.

با عدم توافق آذربایجان با ترکمنستان بر سر قیمت گاز، پرونده سوآپ گاز ترکمنستان بعد از دو ماه توقف، بسته شد تا مذاکرات دوجانبه‌ای بین ایران و ترکمنستان برای واردات گاز آغاز شود.

دی‌ماه سال 1400 بود که قرارداد سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان به امضا رسید. این قرارداد، با امضای تفاهم نامه‌ای در خرداد سال 1401 دو برابر شد تا روزانه بالغ بر 10 میلیون مترمکعب گاز از طریق خاک ایران بین ترکمنستان و آذربایجان سوآپ شود.

سوآپ روزانه 5 تا 10 میلیون مترمکعبی گاز ترکمنستان به آذربایجان از خاک ایران ادامه داشت تا اینکه در نخستین روز‌های زمستان امسال (14 دی‌ماه) سوآپ گاز از ترکمنستان به‌طور کامل متوقف شد.

دلیل توقف سوآپ گاز، اختلاف نظر آذربایجان با ترکمنستان برسر قیمت گاز بود و مذاکراتی بین دو کشور از دی‌ماه امسال درحال انجام بود که اگر به‌توافق جدیدی دست یابند، سوآپ گاز از سر گرفته شود؛ این مذاکرات هم به نتیجه‌ای نرسید و عملا پرونده سوآپ گاز ترکمنستان بسته شد.

خرداد 1402 وزیر نفت اعلام کرد که به زودی قراردادی با ترکمنستان امضا می‌شود که روزانه 10 میلیون مترمکعب (علاوه بر سوآپ) واردات گاز از ترکمنستان صورت بگیرد، اما تا امروز ترکمنستان زیر بار امضای قرارداد واردات گاز نرفته است.

زمستان امسال به روز‌های پایانی خود نزدیک می‌شود و در تنها پیک شدید کاهش دما و رشد مصرف گاز که مصرف گاز بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده از مرز 660 میلیون مترمکعب گذشت و شاهد افت فشار گاز در برخی نقاط انتهای خطوط سراسری گاز کشور بودیم، هیچ گازی از سمت ترکمنستان برای پوشش افت فشار شمال شرق کشور، قابل دریافت نبود.

بررسی‌های نشان می‌دهد که هم‌اکنون مذاکراتی با ترکمنستان در حال انجام است که برای زمستان 1403، قراردادی دو جانبه برای واردات گاز بین ایران و این همسایه شمالی به‌امضا برسد.

ئیس‌جمهوری ایران در نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) که در الجزایر برگزار شد، پیشنهادهایی راهبردی و مهم ارائه کرد.

صنعت گاز ایران در سال‌های اخیر و پس از افزایش تحریم‌های ظالمانه بسیار بیشتر بر توان متخصصان و شرکت‌های داخلی تکیه کرد و توانست بسیاری از پروژه‌های عظیم را به ثمر برساند.

اما این همه ماجرا نبود و وزارت نفت دولت سیزدهم همگام با توسعه دیپلماسی انرژی در حوزه‌های مختلف، از ابتدا راهبردهایی را در دستور کار قرار داد تا توان دانشِ ایرانی تنها به مرزهای ایران محدود نشود.

از جمله این راهبردها، صدور خدمات فنی و مهندسی، افزایش صادرات گاز طبیعی و اعلام آمادگی برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور و مشارکت با آنها بوده است.

از سرگیری سوآپ گازی با ترکمنستان، افزایش صادرات گاز به ارمنستان و انجام مذاکرات برای تمدید قراردادهای صادرات گاز به ترکیه و عراق همسو با این اهداف پیش رفته‌اند. رئیس‌جمهوری از وجود بسترهای لازم در ایران برای تبدیل به مسیری امن به‌منظور توزیع و ترانزیت گاز خبر داد و از کشورهای خارجی و اعضای جی‌ئی‌سی‌اف برای سرمایه‌گذاری در حوزه بالادستی و پایین‌دستی گاز طبیعی دعوت کرد.